Wykaz skrótów.................................................................................... 9
Wstęp ............................................................................................... 13
Rozdział 1
Wpływ konstrukcji spółki jawnej na jej wybór jako formy prowadzenia
działalności gospodarczej.................................................... 14
1.1. Charakterystyka spółki jawnej....................................... 14
1.1.1. Wprowadzenie........................................................... 14
1.1.2. Spółka jawna – charakterystyka na gruncie Kodeksu spółek
handlowych........................................................................... 25
1.1.3. Podsumowanie.............................................................. 28
1.2. Podmiotowość podatkowa spółki jawnej................................ 29
1.2.1. Wprowadzenie................................................................ 29
1.2.2. Spółka jawna jako podatnik poszczególnych podatków....... 29
1.2.2.1. Podatki dochodowe...................................................... 29
1.2.2.2. Podatki pośrednie........................................................ 33
1.2.2.2.1. Podatek od towarów i usług....................................... 33
1.2.2.2.2. Podatek akcyzowy.................................................... 37
1.2.2.3. Podatek od czynności cywilnoprawnych............................ 40
1.2.2.4. Podatek od nieruchomości...................................... 42
1.2.3. Podsumowanie...................................................................... 44
1.3. Opodatkowanie dochodów z tytułu uczestnictwa w spółce jawnej.. 45
1.3.1. Wprowadzenie....................................................................... 45
1.3.2. Zasady ogólne opodatkowania dochodów uzyskiwanych ze
spółek jawnych niebędących podatnikami podatku dochodowego
od osób prawnych........................................................ 47
1.3.2.1. Opodatkowanie dochodów wspólników spółki
jawnej podatkiem zryczałtowanym........................ 59
1.3.2.2. Opodatkowanie odsetek od udziału kapitałowego. 61
1.3.2.3. Wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki jawnej..................... 62
1.3.2.3.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych..................64
1.3.2.3.2. Podatek od towarów i usług.................. 66
1.3.2.3.3. Spółka jawna jako uczestnik grupy VAT
w rozumieniu przepisów wprowadzających
Polski Ład .................................... 69
1.3.3. Opodatkowanie dochodów spółek jawnych będących podatnikami
podatku dochodowego od osób prawnych................ 73
1.3.3.1. Ogólne warunki nieuznania spółki jawnej za podatnika
podatku dochodowego od osób prawnych...... 73
1.3.3.2. Informacja o wspólnikach spółki jawnej................ 74
1.3.3.2.1. Wymogi, jakie musi spełniać informacja
o wspólnikach ....................................... 74
1.3.3.2.2. Informacja i aktualizacja ...................... 74
1.3.3.2.3. Obowiązek corocznego składania informacji...................................................... 76
1.3.3.2.4. Aktualizacja informacji bez uprzedniego
złożenia takiego dokumentu ................. 76
1.3.3.2.5. Obowiązek informacyjny a spółka rozpoczynająca
działalność po rozpoczęciu
roku podatkowego ................................ 76
1.3.3.3. Obowiązki spółki jawnej jako podatnika podatku
dochodowego od osób prawnych........................... 77
1.3.3.3.1. Obowiązki związane z prowadzeniem
ewidencji rachunkowej ......................... 77
1.3.3.3.2. Dochody, źródło przychodów ............... 77
1.3.3.3.3. Ulgi i odliczenia ................................... 77
1.3.3.4. Opodatkowanie dochodów spółki jawnej jako podatnika
podatku dochodowego od osób prawnych
od dnia 1 stycznia 2021 r........................................ 78
1.3.3.4.1. Warunki uznania spółki jawnej za podatnika
podatku dochodowego................... 78
1.3.3.4.2. Upodmiotowienie niektórych spółek jawnych
a kwestia rozliczenia wspólników
oraz spółek od dnia 1 stycznia 2021 r. .. 78
1.3.4. Podsumowanie...................................................................... 82
1.4. Wpływ treści umowy spółki jawnej na ocenę skutków podatkowych
zdarzeń w spółce............................................................................... 83
1.4.1. Wprowadzenie....................................................................... 83
1.4.2. Zawarcie umowy spółki jawnej............................................. 84
1.4.3. Postanowienia w umowie spółki jawnej mające wpływ na
opodatkowanie...................................................................... 85
1.4.3.1. Przedmiot działalności spółki jawnej..................... 86
1.4.3.2. Wniesienie wkładów w spółce jawnej.................... 87
1.4.3.3. Ogół praw i obowiązków w spółce jawnej............. 88
1.4.3.4. Zasady partycypacji w zyskach i stratach w spółce
jawnej..................................................................... 88
1.4.3.5. Zasady likwidacji spółki jawnej............................. 88
1.4.4. Zmiana umowy spółki jawnej – skutki podatkowe............... 89
1.4.5. Podsumowanie...................................................................... 91
1.5. Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania
podatkowe......................................................................................... 91
1.5.1. Uwagi wstępne...................................................................... 91
1.5.2. Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej w prawie prywatnym..................................................................................
92
1.5.3. Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej w prawie podatkowym..............................................................................
94
1.5.3.1. Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej jako
osób trzecich........................................................... 94
1.5.3.2. Decyzja o odpowiedzialności podatkowej osób
trzecich a odpowiedzialność wspólników spółki
jawnej..................................................................... 98
1.5.3.3. Zakres odpowiedzialności wspólników spółki jawnej...........................................................................
102
1.5.4. Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania
podatkowe spółki przekształcanej................................... 106
1.5.5. Podsumowanie...................................................................... 109
Rozdział 2
Skutki podatkowe zdarzeń związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem
spółki jawnej ..........................................................................................111
2.1. Opodatkowanie wkładów wnoszonych do spółki jawnej i wycofywanych
z tej spółki........................................................................... 111
2.1.1. Wprowadzenie....................................................................... 111
2.1.2. Wkłady pieniężne.................................................................. 113
2.1.3. Wkłady niepieniężne............................................................. 114
2.1.4. Podatki dochodowe............................................................... 117
2.1.4.1. Amortyzacja wkładów............................................ 124
2.1.5. Podatek od czynności cywilnoprawnych.............................. 125
2.1.6. Podatek od towarów i usług.................................................. 127
2.1.7. Wycofanie wkładu ze spółki jawnej...................................... 133
2.1.7.1. Zwrot części wkładów wspólnikowi będącemu
osobą fizyczną........................................................ 134
2.1.7.2. Zwrot części wkładu wspólnikowi będącemu osobą
prawną.................................................................... 136
2.1.8. Podsumowanie...................................................................... 140
2.2. Opodatkowanie umów zawieranych między wspólnikiem spółki
jawnej a spółką................................................................................. 140
5
2.2.1. Wprowadzenie....................................................................... 140
2.2.2. Skuteczność umowy.............................................................. 141
2.2.3. Sposób rozliczania przychodów i kosztów........................... 144
2.2.4. Kwalifikacja do źródła przychodów w przypadku spółki
jawnej nieobjętej reżimem podatku dochodowego od osób
prawnych............................................................................... 147
2.2.5. Podsumowanie...................................................................... 148
2.3. Problemy spółek jawnych rodzinnych.............................................. 149
2.3.1. Wprowadzenie....................................................................... 149
2.3.2. Praca wspólników i członków rodziny na rzecz spółki jawnej..........................................................................................
150
2.3.3. Podróże służbowe członków rodziny wspólników spółki
jawnej.................................................................................... 154
2.3.4. Świadczenia członków rodziny na rzecz spółki jawnej........ 155
2.3.5. Odpowiedzialność członków rodziny wspólnika spółki jawnej..........................................................................................
156
2.3.5.1. Odpowiedzialność małżonka wspólnika spółki jawnej...........................................................................
156
2.3.5.2. Odpowiedzialność członków rodziny wspólników
spółki jawnej........................................................... 158
2.3.6. Podsumowanie...................................................................... 159
2.4. Dokapitalizowanie spółki jawnej...................................................... 159
2.4.1. Wprowadzenie....................................................................... 159
2.4.2. Dopłaty.................................................................................. 160
2.4.2.1. Podatek dochodowy................................................. 161
2.4.2.2. Podatek od czynności cywilnoprawnych................. 164
2.4.3. Wpłaty na kapitał zapasowy w spółkach jawnych................ 165
2.4.4. Darowizny na rzecz spółki jawnej........................................ 167
2.4.5. Pożyczki................................................................................ 168
2.4.5.1. Podatek dochodowy................................................. 169
2.4.5.2. Podatek od czynności cywilnoprawnych................ 174
2.4.5.3. Podatek od towarów i usług................................... 176
2.4.6. Podsumowanie...................................................................... 177
Rozdział 3
Zakończenie działalności w ramach spółki jawnej, likwidacja spółki jawnej,
przekształcenie – skutki podatkowe............................................................. 179
3.1. Skutki podatkowe wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej i zbycia
ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej...................................... 179
3.1.1. Wprowadzenie....................................................................... 179
3.1.2. Skutki podatkowe wystąpienia ze spółki jawnej................... 182
3.1.3. Skutki podatkowe zbycia ogółu praw i obowiązków w podatkach
dochodowych........................................................... 188
6
3.1.4. Skutki zbycia w innych podatkach........................................ 193
3.1.5. Zmiany wynikające z ustawy z dnia 29 października 2021 r.
w zakresie opodatkowania przychodów z tytułu otrzymania
przez wspólnika będącego osobą fizyczną majątku ze spółki
jawnej (tzw. zmniejszenie udziału kapitałowego)................. 195
3.1.6. Podsumowanie...................................................................... 197
3.2. Śmierć wspólnika spółki jawnej – problemy prawnopodatkowe
spadkobierców.................................................................................. 197
3.2.1. Wprowadzenie....................................................................... 197
3.2.2. Skutki śmierci wspólnika spółki jawnej na gruncie Kodeksu
spółek handlowych................................................................ 198
3.2.3. Odpowiedzialność spadkobiercy wstępującego do spółki
jawnej za zobowiązania wynikające z przyjęcia spadku....... 201
3.2.4. Skutki śmierci spadkodawcy w prawie podatkowym........... 204
3.2.5. Podsumowanie...................................................................... 213
3.3. Likwidacja spółki jawnej – wybrane problemy podatkowe............. 214
3.3.1. Wprowadzenie....................................................................... 214
3.3.2. Skutki likwidacji spółki jawnej w podatkach dochodowych. 216
3.3.3. Skutki likwidacji spółki jawnej w podatku od towarów i
usług...................................................................................... 225
3.3.4. Podsumowanie...................................................................... 228
3.4. Sukcesja spółki jawnej w drodze darowizny.................................... 229
3.4.1. Wprowadzenie....................................................................... 229
3.4.2. Zalety umowy darowizny...................................................... 230
3.4.2.1. Podatek od spadków i darowizn............................... 232
3.4.2.2. Skutki zawarcia umowy darowizny w pozostałych
podatkach................................................................ 234
3.4.2.2.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych.......................................................
234
3.4.2.2.2. Podatek od czynności cywilnoprawnych.......................................................
235
3.4.2.2.3. Podatek od towarów i usług................... 236
3.4.3. Podsumowanie...................................................................... 236
3.5. Skutki podatkowe przekształcenia spółek........................................ 237
3.5.1. Wprowadzenie....................................................................... 237
3.5.2. Przekształcenie spółki jawnej na gruncie Kodeksu spółek
handlowych........................................................................... 237
3.5.3. Następstwo prawne w prawie podatkowym.......................... 241
3.5.3.1. Sukcesja NIP............................................................ 244
3.5.4. Przekształcenie spółki w prawie bilansowym....................... 244
3.5.5. Przekształcenie spółki w podatkach dochodowych.............. 246
3.5.5.1. Zagadnienia ogólne.................................................. 246
7
3.5.5.2. Rozliczanie straty podatkowej................................. 253
3.5.5.3. Zasady amortyzacji.................................................. 254
3.5.5.4. Niepodzielone zyski w spółce jawnej...................... 255
3.5.6. Skutki przekształcenia spółki jawnej w podatku od czynności
cywilnoprawnych.................................................................. 259
3.5.7. Zmiany dotyczące transformacji spółki jawnej wynikające z
ustawy z dnia 29 października 2021 r. ................................. 264
3.5.8. Skutki przekształcenia w podatku od towarów i usług......... 271
3.5.9. Podsumowanie...................................................................... 274
Załączniki
Załącznik 1. Wzory formularzy informacji (CIT-15J i CIT/JW)............... 276
Załącznik 2. Wyciąg z przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych ze zmianami wprowadzonymi
ustawą z dnia 28 listopada 2020 r................................ 279
Załącznik 3. Wyciąg z przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych ze zmianami wprowadzonymi
ustawą z dnia 28 listopada 2020 r................................ 319
Załącznik 4. Przepisy przejściowe ustawy z dnia 28 listopada 2020 r. .... 323
Abstract ............................................................................................... 328
Bibliografia ............................................................................................... 329
8
