Od Cortesa do Bolivara
Książka przedstawia skomplikowane dzieje walk w Ameryce podczas hiszpańskiej konkwisty i kolonizacji. Autor opisuje przebieg walk Europejczyków z rdzennymi Amerykanami od najwcześniejszych dni ekspansji, jak też funkcjonowania aparatu militarnego na terytorium zamorskim Hiszpanii. Nacisk został położony na konkwistę, kolonizację, konsolidację militarną, walki z rdzenną ludnością i obronę zdobytego terytorium przed piratami, korsarzami i bukanierami. Omówiono także konflikty Hiszpanii z innymi państwami europejskimi uczestniczącymi w wyścigu o dominację w Ameryce.
Publikacja wypełnia lukę w polskiej historiografii tematu, w której brakowało opracowania o podobnym zakresie chronologicznym i geograficznym. Ponadto praca została też w znacznej mierze oparta na badaniach historyków hiszpańskich i latynoamerykańskich, dotąd mało znanych w Polsce.
W pierwszej części książki omówiono walki prowadzone między Hiszpanami i rdzennymi Amerykanami, gdzie czytelnik może znaleźć informację na temat uzbrojenia, taktyki i strategii wojennej, która doprowadziła do podboju znacznej części lokalnej populacji. W części drugiej przedstawiony został podział administracyjny hiszpańskich kolonii, który miał istotny wpływ na organizację i finansowanie systemu obronnego, wprowadzonego w celu obrony przed buntami rdzennej ludności i innymi Europejczykami, którzy od połowy XVI w. najeżdżali Indie Zachodnie. W tej części książki znajdują się informacje o fortyfikacjach, garnizonach i siłach militarnych, które utrzymywała hiszpańska korona na podbitych terytoriach. Omówiono tu również osiemnastowieczne reformy burbońskie i ich wielkie znaczenie polityczne i społeczne, szczególnie dla ludów tubylczych, widzących w nich możliwość awansu społecznego w zhierarchizowanym społeczeństwie Ameryki.
Zaproponowana przez Autora problematyka książki jest z pewnością bardzo interesująca. W dotychczasowej polskiej historiografii nie dysponujemy monografią ukazującą, choćby w zarysie, dzieje wojskowe w hiszpańskiej Ameryce kolonialnej. Z tego powodu tego rodzaju inicjatywę należy przyjąć z satysfakcją. […] Książka może być przydatna dla studentów historii, hispanistyki, dla badaczy zajmujących się historią wojskowości oraz hispanistów. Będzie służyła jako źródło wiedzy o faktach, postaciach, strukturach z zakresu wybranych zagadnień wojskowości hiszpańskiej w Nowym Świecie”.
prof. dr hab. Cezarego Tarachy ,
Katedra Świata Hiszpańskiego, Polityki i Relacji Międzynarodowych KUL
Wstęp 7
Część I. Zarys historii wojen hiszpańsko-indiańskich w Ameryce kolonialnej w XVI i XVII wieku
1.1 Konkwista i kolonizacja Dużych Antyli 18
1.1.1 Junta de Burgos, kłopot z rodziną Kolumba i kolonizacja Tierra Firme 27
1.2 Konkwista militarna Mezoameryki 40
1.2.1 Szlak bojowy Cortésa podczas podboju Meksyku 44
1.2.2 Konkwista w innych regionach Mezoameryki 70
1.2.3 Pedro de Alvarado i konkwista Gwatemali 77
1.3 Wojny z Indianami na północy Nowej Hiszpanii 83
1.4 Konkwista militarna Ameryki andyjskiej 97
1.4.1 Szlak bojowy Francisca Pizarra 97
1.5 Wojny domowe między hiszpańskimi konkwistadorami Peru 1537–1554 118
1.5.1 Almagryści kontra pizarryści, czyli I wojna domowa między konkwistadorami 119
1.5.2 Wojna encomenderos 126
1.6 Wojna araukańska, czyli Flandria Ameryki 131
1.6.1 Pierwszy etap wojny araukańskiej (1541–1571) 132
1.6.2 Drugi etap wojny araukańskiej (1578–1598) 142
1.6.3 Trzeci etap wojny araukańskiej (1602–1641) 150
Część II. Zarys historii hiszpańskiego systemu obrony w Ameryce kolonialnej w XVI, XVII i XVIII wieku
2.1 Podział administracyjny i organizacja pierwszej obrony Indii Zachodnich w XVI i XVII w. 171
2.2 Charakterystyka systemu obrony hiszpańskich posiadłości w Ameryce kolonialnej 178
2.3 Główne fortyfikacje Ameryki kolonialnej 183
2.3.1 System fortyfikacji w Indiach Zachodnich 191
2.4 Milicja i wojsko królewskie w Indiach Zachodnich 246
2.4.1 Przykłady milicji indiańskich 254
2.4.2 Przykłady milicji wolnych Afroamerykanów i Mulatów 262
2.5 Garnizony i wojska regularne w Indiach Zachodnich 272
2.5.1 Koszt utrzymania aparatu wojskowego w Indiach Zachodnich na przykładzie Wielkich Karaibów 254
2.5.2 Wojska regularne i służba żołnierska w Ameryce kolonialnej 286
2.5.3 Stan zaopatrzenia garnizonów w broń i amunicję 297
2.6 Reformy wojskowe w XVIII-wiecznej Ameryce kolonialnej 301
Biblografia 317
Indeks nazwisk 329
Indeks istotnych miejsc geograficznych 341
Mapy i ilustracje 350
Źródła ilustracji 377
