Przeciwdziałanie antysemityzmowi. Instrumenty prawa międzynarodowego
Antysemityzm to nie tylko problem społeczny, polityczny czy kulturowy, lecz również prawny. W tej nowatorskiej książce, niemającej odpowiedników nie tylko w literaturze polskiej, ale i światowej, ukazano szeroką paletę instrumentów zawartych w prawie międzynarodowym, służących przeciwdziałaniu pladze antysemityzmu. Zarówno uniwersalny system ochrony praw człowieka, oparty na Organizacji Narodów Zjednoczonych, jak i system europejski, skoncentrowany wokół Rady Europy, Unii Europejskiej oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zawierają liczne normy, które mogą być stosowane w celu przeciwdziałania antysemityzmowi. Autorka ukazuje złożoność procesów prowadzących do przyjęcia tych norm i mechanizmów, jak i szczegółową treść tych norm, wyłaniającą się nie tylko z tekstów rozmaitych dokumentów prawa międzynarodowego, lecz również z orzecznictwa międzynarodowych organów kontrolnych, takich jak Komitet Praw Człowieka ONZ i Europejski Trybunał Praw Człowieka.
Adresaci:
Książka skierowana jest zarówno do prawników, politologów, naukowców, studentów, działaczy organizacji pozarządowych, dziennikarzy, pracowników administracji rządowej, jak i do tych wszystkich, którzy uważają, że przeciwstawienie się antysemityzmowi jest obowiązkiem każdego człowieka.
Wykaz skrótów | str. 17
Słowo wstępne | str. 25
Wstęp | str. 27
Rozdział I
Antysemityzm jako problem prawny | str. 41
1. Zjawisko antysemityzmu - uwagi wstępne | str. 41
2. Rys historyczny - od sankcjonowanego w prawie prześladowania i dyskryminacji Żydów do przeciwdziałania antysemityzmowi za pomocą instrumentów prawnych | str. 43
3. Wyjaśnienie podstawowych pojęć | str. 51
3.1. Antysemityzm | str. 52
3.2. "Nowy antysemityzm" | str. 54
3.3. Antysemityzm w ujęciu prawnym | str. 62
3.4. Rasizm | str. 67
3.5. Dyskryminacja rasowa | str. 69
3.6. Ksenofobia | str. 70
3.7. "Kłamstwo oświęcimskie" | str. 71
3.8. "Mowa nienawiści" | str. 71
3.9. "Przestępstwo z nienawiści" | str. 73
4. Wnioski | str. 76
Rozdział II
Przesłanki dopuszczalności ograniczania praw i wolności jednostki wobec publicznych przejawów antysemityzmu | str. 78
1. Uwagi wstępne | str. 78
2. Koncepcja "demokracji obronnej" | str. 83
3. Koncepcja "praw pamięci" | str. 93
4. Wnioski | str. 108
Rozdział III
Przeciwdziałanie antysemityzmowi w ramach uniwersalnego systemu ochrony praw człowieka | str. 112
1. Uniwersalny system ochrony praw człowieka - uwagi ogólne | str. 112
2. Uniwersalny standard międzynarodowy | str. 118
3. Ochrona praw człowieka w systemie uniwersalnym a przeciwdziałanie antysemityzmowi - uwagi wstępne | str. 123
4. Przeciwdziałanie antysemityzmowi w ramach systemu traktatowego ochrony praw człowieka ONZ | str. 127
4.1. Międzynarodowy Pakt Praw Osobistych (Obywatelskich) i Politycznych | str. 127
4.1.1. Zakaz nadużycia praw i wolności przyznanych w MPPOP | str. 127
4.1.2. Zakaz popierania nienawiści narodowej, rasowej lub religijnej | str. 129
4.1.3. Zakaz dyskryminacji | str. 138
4.1.4. Ochrona mniejszości | str. 139
4.2. Komitet Praw Człowieka | str. 140
4.2.1. Uwzględnienie problemu antysemityzmu w uwagach końcowych do sprawozdań okresowych państw-stron MPPOP | str. 142
4.2.2. Pominięcie problemu antysemityzmu w uwagach końcowych do sprawozdań okresowych państw-stron MPPOP | str. 147
4.3. Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej | str. 151
4.3.1. Prace przygotowawcze nad przyjęciem konwencji LDR | str. 152
4.3.2. Zakres przedmiotowy konwencji LDR | str. 155
4.3.3. Zakres normatywny art. 4 konwencji LDR | str. 158
4.4. Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej | str. 164
4.4.1. Uwzględnienie problemu antysemityzmu w uwagach końcowych do sprawozdań okresowych państw-stron konwencji LDR | str. 167
4.4.2. Pominięcie problemu antysemityzmu w uwagach końcowych do sprawozdań okresowych państw-stron konwencji LDR | str. 175
5. Przeciwdziałanie antysemityzmowi w ramach systemu politycznego ochrony praw człowieka ONZ | str. 176
5.1. Zgromadzenie Ogólne NZ | str. 176
5.2. Komisja Praw Człowieka ONZ | str. 194
5.3. Rada Praw Człowieka ONZ | str. 199
5.3.1. Uchwały Rady Praw Człowieka ONZ | str. 202
5.3.2. Procedura kontrolna Rady Praw Człowieka ONZ - Powszechny Przegląd Okresowy | str. 205
5.4. Procedury specjalne | str. 216
5.4.1. Niezależny Ekspert ds. mniejszości | str. 217
5.4.2. Specjalny Sprawozdawca ds. współczesnych form rasizmu, dyskryminacji rasowej, ksenofobii i związanej z nimi nietolerancji | str. 218
5.4.3. Specjalny Sprawozdawca ds. wolności religii i wyznania | str. 229
5.5. Sekretarz Generalny ONZ | str. 232
5.5.1. Memorandum Sekretarza Generalnego ONZ na temat typów oraz przyczyn dyskryminacji | str. 234
5.5.2. Przeciwdziałanie rasizmowi i dyskryminacji rasowej - model legislacji krajowej | str. 236
5.5.3. Seminarium na temat antysemityzmu | str. 238
5.5.4. Program edukacyjny na temat Holokaustu | str. 240
6. Wysoki Komisarz ds. Praw Człowieka ONZ | str. 241
7. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury | str. 246
8. Światowa Konferencja Praw Człowieka, Wiedeń 1993 r. - Deklaracja Wiedeńska i Program Działania | str. 251
9. Światowa Konferencja przeciwko Rasizmowi, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Pokrewnym Formom Nietolerancji, Durban 2001 r. | str. 254
9.1. Proces przygotowawczy | str. 256
9.1.1. Konferencje regionalne | str. 257
9.1.2. Wkład organów traktatowych i innych agend ONZ w proces przygotowawczy | str. 261
9.2. Przebieg Konferencji | str. 261
9.2.1. Forum organizacji pozarządowych | str. 263
9.2.2. Formułowanie treści dokumentów końcowych | str. 265
9.3. Deklaracja z Durbanu i Program Działania z Durbanu | str. 267
9.4. Proces follow-up do momentu konferencji przeglądowej | str. 271
9.5. Durban II - konferencja przeglądowa, Genewa 2009 r. | str. 278
9.6. Proces follow-up po zakończeniu konferencji przeglądowej | str. 283
9.7. Spotkanie wysokiego szczebla upamiętniające wydarzenia z Durbanu z 2001 r., Nowy Jork 2011 r. | str. 286
9.8. Bilans "procesu Durban" | str. 289
10. Wnioski | str. 292
Rozdział IV
Przeciwdziałanie antysemityzmowi w ramach europejskiego systemu ochrony praw człowieka | str. 300
Część 1. Rada Europy | str. 300
1. System ochrony praw człowieka RE - uwagi ogólne | str. 300
2. Ochrona praw człowieka w systemie RE a przeciwdziałanie antysemityzmowi - uwagi wstępne | str. 302
3. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności | str. 306
3.1. Zakaz dyskryminacji | str. 307
3.2. Zakaz nadużycia praw i wolności przyznanych w Konwencji - art. 17 EKPCz | str. 314
4. Protokół Dodatkowy do Konwencji o cyberprzestępczości dotyczący kryminalizacji działań o charakterze rasistowskim i ksenofobicznym popełnianych przy użyciu systemów komputerowych | str. 317
5. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych | str. 330
6. Stanowisko Komitetu Ministrów RE wobec antysemityzmu | str. 337
7. Stanowisko Zgromadzenia Parlamentarnego RE wobec antysemityzmu | str. 345
7.1. Zalecenia Zgromadzenia Parlamentarnego RE | str. 348
7.2. Rezolucje Zgromadzenia Parlamentarnego RE | str. 354
7.3. Pisemne deklaracje członków Zgromadzenia Parlamentarnego RE | str. 358
8. Stanowisko Komisarza Praw Człowieka RE wobec antysemityzmu | str. 359
9. Stanowisko Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji RE wobec antysemityzmu | str. 366
9.1. Zalecenie ECRI nr 9 dotyczące ogólnej polityki ECRI w sprawie walki z antysemityzmem | str. 369
9.2. Sprawozdania i zalecenia dotyczące poszczególnych państw członkowskich RE | str. 373
10. Wnioski | str. 377
Część 2. Unia Europejska | str. 379
1. System ochrony praw człowieka (praw podstawowych) UE - uwagi ogólne | str. 379
2. Ochrona praw podstawowych w systemie UE a przeciwdziałanie antysemityzmowi - uwagi wstępne | str. 383
3. Karta praw podstawowych | str. 387
3.1. Zakaz dyskryminacji | str. 389
3.2. Różnorodność kulturowa, religijna i językowa | str. 391
3.3. Zakaz nadużycia praw | str. 392
4. Przeciwdziałanie antysemityzmowi w regulacjach normatywnych oraz polityce i programach działania UE | str. 393
4.1. Okres poprzedzający wejście w życie traktatu amsterdamskiego | str. 393
4.2. Okres po wejściu w życie traktatu amsterdamskiego | str. 396
4.3. Instrumenty przeciwdziałania antysemityzmowi z obszaru prawa karnego | str. 404
5. Stanowisko Agencji Praw Podstawowych UE wobec antysemityzmu | str. 424
5.1. Badania nad skalą i formami antysemityzmu w państwach UE | str. 428
5.2. Raporty na temat antysemityzmu | str. 430
6. Wnioski | str. 440
Część 3. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie | str. 442
1. System ochrony praw człowieka OBWE - uwagi ogólne | str. 442
2. "Ludzki wymiar" działalności OBWE | str. 445
3. Ochrona praw człowieka w systemie OBWE a przeciwdziałanie antysemityzmowi - uwagi wstępne | str. 449
4. Zobowiązania podjęte przez państwa członkowskie OBWE w zakresie przeciwdziałania antysemityzmowi | str. 451
4.1. Konferencje i spotkania OBWE | str. 451
4.2. Przeciwdziałanie antysemityzmowi w uchwałach organów OBWE | str. 461
4.3. Przeciwdziałanie antysemickim "przestępstwom z nienawiści" | str. 465
5. Osobisty Przedstawiciel Przewodniczącego OBWE ds. przeciwdziałania antysemityzmowi | str. 470
6. Wnioski | str. 474
Rozdział V
Orzecznictwo międzynarodowych organów kontrolnych ochrony praw człowieka w sprawach dotyczących antysemityzmu | str. 477
1. Uwagi wstępne | str. 477
2. Decyzje Komitetu Praw Człowieka ONZ | str. 479
2.1. Rozpowszechnianie treści antysemickich przez partię polityczną za pomocą wiadomości przekazywanych drogą telefoniczną - J.R.T. i W.G. Party v. Kanada | str. 481
2.2. Próby wznowienia działalności włoskiej partii faszystowskiej - M.A. i in. v. Włochy | str. 485
2.3. Publiczne głoszenie "kłamstwa oświęcimskiego" - Faurisson v. Francja | str. 488
2.4. Antysemickie poglądy i publikacje kanadyjskiego nauczyciela - Ross v. Kanada | str. 495
3. Decyzje Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej | str. 503
4. Orzecznictwo organów konwencyjnych Rady Europy - Europejskiej Komisji Praw Człowieka oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | str. 513
4.1. Wolność wypowiedzi osób głoszących "kłamstwo oświęcimskie" | str. 517
4.2. Antysemicka "mowa nienawiści" oraz działania związane z ideologią narodowego socjalizmu | str. 532
4.2.1. Odmowna decyzja władz więziennych dotycząca dostępu więźnia do czasopisma zawierającego treści antysemickie - Lowes v. Wielka Brytania | str. 532
4.2.2. Gloryfikowanie narodowego socjalizmu i działania oparte na jego ideach, próba odbudowy partii nazistowskiej oraz aktywność w ruchu neonazistowskim - Kühnen v. Niemcy, B.H., M.W., H.P i G.K. v. Austria | str. 534
4.2.3. Antysemickie elementy regulaminu i nazwy stowarzyszenia oraz nawoływanie do nienawiści wobec Żydów - W.P. v. Polska, Ivanov v. Rosja | str. 538
5. Wnioski | str. 545
Podsumowanie | str. 553
Bibliografia | str. 563
