Upadek cywilizacji zachodniej Naomi Oreskes i Erica M. Conway’a to opublikowany w 2014 roku esej science fiction, który obrazuje upadek cywilizacji zachodniej, spowodowany destabilizacją klimatu. Jak mówi Oreskes w wywiadzie dołączonym do eseju, jako historyczka nauki nie umiała ona inaczej poradzić sobie z pytaniem o przyczyny zbiorowego fiaska działań na rzecz ochrony klimatu, z którym mamy współcześnie do czynienia. Fikcyjna perspektywa przyszłości pozwoliła jej nabrać dystansu do opisywanego tematu. Należy jednak podkreślić, że esej Oreskes i Conwaya jest dobrze udokumentowany danymi dotyczącymi współczesnego stanu klimatu oraz polityki klimatycznej. Szkicowane w nim katastroficzne przewidywania bazują na najnowszych ustaleniach nauk empirycznych. Upadek cywilizacji zachodniej to swoista narracja środowiskowa antropocenu będąca świadectwem bezradności badaczy wobec impasu klimatycznego. Książka przedstawia dramatyczną historię Ery Półcienia (Penumbral Age), która trwała na Ziemi w latach 1988-2093. Era Półcienia to epoka wyparcia i zaprzeczeń. Oreskes i Conway posługują się w tym kontekście określeniem „cienia ignorancji”. XXI stulecie to epoka drugich Wieków Ciemnych na Ziemi, podzielona na okres Wielkiego Upadku i dramatyczną erę Masowych Migracji. Narrator eseju omawia kolejne, trudne wydarzenia XXI stulecia: cenzurę klimatologiczną (miałby to być ustawa zakazująca nierozważnego wypowiadania się na temat rzekomych zagrożeń wynikających z destabilizacji klimatu), wzrost wydobycia gazu, rozwijanie coraz bardziej radykalnych technologii pozyskiwania paliw kopalnianych, „rok bez zimy” i 2023 jako „rok ciągłego lata”, drastyczne susze i fale upałów, które wywołały politykę racjonowania żywności i biopolitykę ograniczania rozrodczości, masowe migracje i wymarcie 70% gatunków istot żywych zamieszkujących planetę. Dlaczego doszło do upadku cywilizacji, skoro ludzie nie tylko doskonale wiedzieli, co się dzieje, ale też posiadali technologiczne możliwości pozwalające na to, by zablokować praktyki wiodące rodzaj ludzki na skraj katastrofy? Esej Upadek zachodniej cywilizacji świadczy o tym, że badacze wybitni, rozumiejący skalę problemu fiaska polityki klimatycznej odczuwają swego rodzaju frustrację. Wielu specjalistów w dziedzinie nauk o ziemi, takich jak Mike Hulme, James Hansen, a także Will Stefen i Paul Crutzen, rozumiejąc powagę zagrożeń klimatycznych, podjęło zdecydowane kroki w celu zaangażowania się w doradztwo o charakterze politycznym mające na celu indukowanie zmian społecznych. Obserwujemy szerszą tendencję polegającą na celowym przeprofilowywaniu karier ekspertów science w stronę karier aktywistów, których należałoby określać mianem swego rodzaju humanistów środowiskowych. Wielu z nich łamie sobie głowy nad tym, jakich metafor i obrazów używać, by skutecznie motywować szybkie działania na rzecz ochrony klimatu.
Ewa Bińczyk,
