Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz
W najnowszym - 6 - wydaniu komentarza szczególnie rozwinięto kwestie dotyczące zagadnień związanych z formami ochrony przyrody, takimi jak np. parki narodowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, parki krajobrazowe, czy obszary chronionego krajobrazu oraz podstawom ich funkcjonowania. Ponadto uwagę poświęcono ochronie zieleni na terenie miast i wsi, zezwoleniom na usunięcie drzew lub krzewów, zgłoszeniom zamiaru ich usunięcia, nasadzeniom kompensacyjnym wykonywanych w miejscach usuwanych drzew lub krzewów czy odpowiedzialności administracyjnej za naruszenie obowiązujących w tym zakresie reguł, a także nakładaniu na inwestorów ograniczeń mających zapewnić skuteczną ochronę przyrody. Taki rozkład akcentów przygotowany przez autora jest następstwem intensywności problemów występujących w praktyce oraz koniecznością poprawienia obowiązujących przepisów prawa i wskazania kierunku w jakim powinny podążać zmiany.
Publikacja pomoże podmiotom korzystającym ze środowiska szczegółowo poznać prawa i obowiązki wynikające z ustawy oraz zasady ubiegania się o odpowiednią decyzję administracyjną. Jest przeznaczona dla radców prawnych, adwokatów, sędziów sądów administracyjnych, pracowników administracji oraz regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. Będzie źródłem wiedzy również dla deweloperów oraz prowadzących działalność w zakresie pielęgnacji i konserwacji zieleni, a także pracowników naukowych i studentów.
Wykaz skrótów | str. 17
Wprowadzenie | str. 23
Ustawa o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1336 ze zm.) | str. 31
Rozdział 1. Przepisy ogólne | str. 33
Art. 1. [Zakres ustawy] | str. 33
Art. 2. [Zakres przedmiotowy i cele ochrony przyrody] | str. 33
Art. 3. [Sposób realizacji celów ochrony przyrody] | str. 36
Art. 4. [Obowiązek dbałości o przyrodę] | str. 39
Art. 4a. [Unia Europejska w przepisach ustawy] | str. 45
Art. 5. [Definicje] | str. 46
Rozdział 2. Formy ochrony przyrody | str. 56
Art. 6. [Katalog form ochrony przyrody] | str. 56
Art. 7. [Utworzenie lub powiększenie obszaru parku narodowego lub rezerwatu przyrody jako cel publiczny] | str. 58
Art. 8. [Park narodowy] | str. 66
Art. 8a. [Osobowość prawna parku narodowego. Wykaz parków narodowych] | str. 69
Art. 8b. [Zadania parków narodowych] | str. 70
Art. 8c. [Dyrektor parku narodowego] | str. 74
Art. 8d. [Zadania dyrektora parku narodowego] | str. 81
Art. 8e. [Kompetencje dyrektora parku narodowego] | str. 81
Art. 8f. [Nadanie statutu parkowi narodowemu] | str. 88
Art. 8g. [Gospodarka finansowa parku narodowego] | str. 88
Art. 8h. [Przychody parku narodowego. Zaciąganie kredytów i pożyczek] | str. 90
Art. 9. [Nadzór nad działalnością parków narodowych] | str. 92
Art. 10. [Utworzenie, zmiana granic, likwidacja parku narodowego. Administrowanie nieruchomościami Skarbu Państwa w granicach parku narodowego. Prawo pierwokupu] | str. 94
Art. 10a. [Obowiązkowy przetarg na rozporządzenie nieruchomością] | str. 123
Art. 10b. [Tryb bezprzetargowy] | str. 125
Art. 10c. [Zorganizowanie i przeprowadzenie przetargu] | str. 129
Art. 10d. [Formy przetargu] | str. 129
Art. 10e. [Ogłoszenie o przetargu] | str. 132
Art. 10f. [Organizowanie kolejnych przetargów. Zawarcie umowy w drodze rokowań] | str. 134
Art. 10g. [Rozstrzygnięcie przetargu. Zawarcie umowy] | str. 136
Art. 10h. [Delegacja ustawowa – szczegółowe zasady przeprowadzania przetargów i rokowań] | str. 137
Art. 11. [Otulina parku narodowego. Strefa ochronna zwierząt łownych] | str. 138
Art. 12. [Wstęp do parku narodowego] | str. 144
Art. 13. [Rezerwaty przyrody] | str. 153
Art. 14. [Delegacja ustawowa – typy i podtypy rezerwatów przyrody] | str. 160
Art. 15. [Zakazy obowiązujące na terenie parków narodowych i rezerwatów przyrody] | str. 161
Art. 16. [Parki krajobrazowe] | str. 189
Art. 17. [Zakazy obowiązujące na terenie parków krajobrazowych] | str. 201
Art. 18. [Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych] | str. 223
Art. 19. [Ustanowienie planu ochrony] | str. 226
Art. 20. [Okres obowiązywania i treść planów ochrony] | str. 238
Art. 21. [Delegacja ustawowa – szczegółowe zasady sporządzania projektu planu ochrony] | str. 244
Art. 22. [Projekt zadań ochronnych] | str. 245
Art. 23. [Obszary chronionego krajobrazu] | str. 247
Art. 23a. [Strefy ochrony krajobrazu. Wykaz obiektów o istotnym znaczeniu historycznym i kulturowym] | str. 256
Art. 24. [Zakazy obowiązujące na terenie obszaru chronionego krajobrazu] | str. 260
Art. 24a. [Obiekty budowlane naruszające przepisy planów ochrony i uchwał o ustanowieniu strefy ochrony krajobrazu] | str. 266
Art. 25. [Sieć obszarów Natura 2000] | str. 269
Art. 26. [Delegacja ustawowa – kryteria wyboru obszarów kwalifikujących się jako obszary Natura 2000] | str. 274
Art. 27. [Projekt listy obszarów Natura 2000] | str. 275
Art. 27a. [Wyznaczenie, zmiana granic, likwidacja obszaru specjalnej ochrony ptaków lub specjalnego obszaru ochrony siedlisk. Nadzór nad obszarem Natura 2000] | str. 280
Art. 28. [Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000] | str. 284
Art. 29. [Sporządzenie projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000. Treść planu ochrony] | str. 297
Art. 30. [Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych a plan ochrony dla obszaru Natura 2000] | str. 305
Art. 31. [Ocena realizacji ochrony obszaru Natura 2000] | str. 307
Art. 32. [Nadzór nad obszarami Natura 2000] | str. 308
Art. 33. [Zakazy obowiązujące na obszarach Natura 2000] | str. 312
Art. 34. [Zezwolenie na odstępstwo od zakazów obowiązujących na obszarach Natura 2000] | str. 319
Art. 35. [Kompensacja przyrodnicza] | str. 333
Art. 35a. [Zastąpienie zezwolenia decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach lub uzgodnieniem] | str. 340
Art. 36. [Działalność dozwolona na terenie obszaru Natura 2000] | str. 346
Art. 37. [Nakaz natychmiastowego wstrzymania działań i podjęcia działań naprawczych] | str. 349
Art. 37a. [Działania zapobiegawcze i naprawcze] | str. 356
Art. 37b. [Obowiązek przeprowadzenia badań zanieczyszczenia ziemi i wody] | str. 359
Art. 37c. [Odpowiedzialność solidarna] | str. 360
Art. 37d. [Poinformowanie o zakończeniu działań zapobiegawczych lub naprawczych] | str. 363
Art. 38. [Składanie do Komisji Europejskiej raportów i notyfikacji. Występowanie o opinie] | str. 364
Art. 39. [Koszty związane z wdrożeniem i funkcjonowaniem sieci obszarów Natura 2000] | str. 365
Art. 40. [Pomniki przyrody] | str. 367
Art. 41. [Stanowiska dokumentacyjne] | str. 370
Art. 42. [Użytki ekologiczne] | str. 371
Art. 43. [Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe] | str. 373
Art. 44. [Ustanowienie lub zniesienie pomnika przyrody, stanowiska dokumentacyjnego, użytku ekologicznego lub zespołu przyrodniczo-krajobrazowego] | str. 375
Art. 45. [Zakazy związane z pomnikami przyrody, stanowiskami dokumentacyjnymi, użytkami ekologicznymi i zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi] | str. 387
Art. 45a. [Koordynacja funkcjonowania form ochrony przyrody] | str. 392
Art. 46. [Ochrona gatunkowa] | str. 393
Art. 47. [Ochrona ex situ] | str. 395
Art. 48. [Delegacja ustawowa – gatunki roślin objęte ochroną] | str. 396
Art. 49. [Delegacja ustawowa – gatunki zwierząt objęte ochroną] | str. 397
Art. 50. [Delegacja ustawowa – gatunki grzybów objęte ochroną] | str. 398
Art. 51. [Zakazy związane z objętymi ochroną gatunkami roślin i grzybów] | str. 399
Art. 52. [Zakazy związane z objętymi ochroną gatunkami zwierząt] | str. 409
Art. 52a. [Gospodarka rybacka a ochrona gatunkowa zwierząt] | str. 422
Art. 52b. [Wymagania dobrej praktyki w zakresie gospodarki leśnej] | str. 423
Art. 53. [Wprowadzenie czasowej ochrony gatunków roślin, zwierząt lub grzybów] | str. 426
Art. 54. [Metody zabronione przy chwytaniu lub zabijaniu dziko występujących zwierząt] | str. 427
Art. 55. [Delegacja ustawowa – obrączkowanie ptaków] | str. 429
Art. 56. [Zezwolenia na zbiór roślin lub grzybów oraz pozyskiwanie zwierząt objętych ochroną gatunkową] | str. 430
Art. 56a. [Odstępstwo od zakazów w przypadku bobrów, kormoranów, czapli] | str. 455
Art. 57. [Programy ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów] | str. 463
Art. 58. [Przekazywanie informacji o przypadkowym schwytaniu lub zabiciu zwierząt gatunków objętych ochroną ścisłą oraz wydry] | str. 464
Art. 59. [Inicjowanie i wspieranie badań naukowych] | str. 466
Art. 60. [Ratowanie zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Strefy ochrony] | str. 466
Art. 60a. [Działania w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków] | str. 475
Art. 61. [Organ zarządzający. Wywóz żywych roślin objętych ochroną. Import i eksport żywych zwierząt lub jaj gatunków objętych ochroną] | str. 477
Art. 62. [Koszty utrzymania oraz transportu zatrzymanych roślin lub zwierząt] | str. 491
Art. 63. [Instytucje naukowe zwolnione z obowiązku posiadania zwolnienia na wwóz okazów roślin lub zwierząt] | str. 493
Art. 64. [Obowiązek zgłoszenia do rejestru posiadania zwierząt objętych ochroną] | str. 497
Rozdział 3. Ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne, ośrodki rehabilitacji zwierząt i azyle dla zwierząt | str. 504
Art. 65. [Ochrona ogrodów botanicznych i zoologicznych] | str. 504
Art. 66. [Uwzględnianie ogrodów botanicznych i zoologicznych przy planowaniu przestrzennym] | str. 509
Art. 67. [Utworzenie i prowadzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego] | str. 514
Art. 68. [Cofnięcie lub zmiana zezwolenia na utworzenie i prowadzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego] | str. 519
Art. 69. [Obowiązki podmiotów prowadzących ogrody botaniczne lub zoologiczne] | str. 523
Art. 70. [Delegacja ustawowa – warunki hodowli zwierząt w ogrodach zoologicznych] | str. 525
Art. 71. [Zwierzęta hodowane i utrzymywane w ogrodach zoologicznych] | str. 526
Art. 72. [Sprowadzanie i rozmnażanie zwierząt w ogrodach zoologicznych] | str. 527
Art. 73. [Zwierzęta gatunków niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi] | str. 528
Art. 74. [Przeniesienie do środowiska przyrodniczego roślin lub zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem] | str. 533
Art. 75. [Utworzenie i prowadzenie ośrodka rehabilitacji zwierząt] | str. 537
Art. 76. [Warunki przebywania zwierząt w ośrodku rehabilitacji] | str. 542
Art. 76a. [Zezwolenie na utworzenie i prowadzenie azylu dla zwierząt] | str. 543
Art. 76b. [Obowiązki podmiotu prowadzącego azyl dla zwierząt] | str. 557
Art. 76c. [Zakaz rozmnażania zwierząt przetrzymywanych w azylu dla zwierząt; uśmiercanie zwierząt przetrzymywanych w azylu dla zwierząt] | str. 558
Art. 77. [Kontrole ogrodów botanicznych, ogrodów zoologicznych i ośrodków rehabilitacji zwierząt] | str. 559
Rozdział 4. Ochrona terenów zieleni i zadrzewień? | str. 565
Art. 78. [Obowiązki rady gminy] | str. 565
Art. 79. (uchylony) | str. 575
Art. 80. (uchylony) | str. 575
Art. 81. [Uznanie terenu za park gminny] | str. 575
Art. 82. (uchylony) | str. 578
Art. 83. [Obowiązek uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów] | str. 578
Art. 83a. [Wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów] | str. 607
Art. 83b. [Wniosek o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu] | str. 616
Art. 83c. [Oględziny przed wydaniem zezwolenia. Obowiązek wykonania nasadzeń zastępczych albo przesadzenia drzewa lub krzewu] | str. 631
Art. 83d. [Treść zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów] | str. 638
Art. 83e. [Odszkodowanie za usunięcie drzewa lub krzewu na wniosek właściciela urządzeń przesyłowych] | str. 663
Art. 83f. [Wyjątki od obowiązku uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów] | str. 669
Art. 84. [Opłata za usunięcie drzew lub krzewów] | str. 725
Art. 85. [Stawki opłat za usunięcie drzew lub krzewów] | str. 739
Art. 86. [Wyłączenie naliczania opłat za usunięcie drzew lub krzewów] | str. 744
Art. 87. [Uiszczenie opłaty za usunięcie drzew lub krzewów. Przedawnienie] | str. 762
Art. 87a. [Wykonywanie prac w obrębie korzeni, pnia lub korony drzewa lub krzewu] | str. 768
Art. 87b. [Stosowanie środków chemicznych na drogach publicznych, ulicach, placach] | str. 777
Art. 88. [Kary pieniężne za uszkodzenie, zniszczenie drzewa lub krzewu oraz za usunięcie drzewa lub krzewu bez zezwolenia] | str. 778
Art. 89. [Wysokość i wymierzenie kary pieniężnej. Przedawnienie] | str. 803
Art. 90. [Wydawanie rozstrzygnięć związanych z usunięciem drzew lub krzewów przez starostę lub marszałka województwa] | str. 813
Rozdział 5. Organy ochrony przyrody | str. 819
Art. 91. [Podmioty pełniące rolę organów ochrony przyrody] | str. 819
Art. 92. [Główny Konserwator Przyrody] | str. 829
Art. 93. (uchylony) | str. 830
Art. 94. [Dyrektor parku narodowego jako organ ochrony przyrody] | str. 830
Art. 95. [Organy opiniodawczo-doradcze w zakresie ochrony przyrody] | str. 831
Art. 96. [Państwowa Rada Ochrony Przyrody] | str. 832
Art. 97. [Regionalna rada ochrony przyrody] | str. 834
Art. 98. [Rada naukowa parku narodowego] | str. 837
Art. 99. [Rada parku krajobrazowego, rada zespołu parków krajobrazowych] | str. 839
Art. 100. [Diety i zwrot kosztów podróży i noclegów przysługujące członkom organów opiniodawczo‑doradczych] | str. 841
Rozdział 6. Służby ochrony przyrody | str. 843
Art. 101–102. (uchylone) | str. 843
Art. 103. [Służba Parku Narodowego] | str. 843
Art. 104. [Uprawnienia pracowników Służby Parku Narodowego] | str. 845
Art. 104a. [Sprzedaż budynków i lokali przez park narodowy] | str. 854
Art. 104b. [Wyłączenie możliwości ubiegania się o ekwiwalent za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania] | str. 857
Art. 105. [Dyrektor parku krajobrazowego] | str. 857
Art. 106. [Zespoły parków krajobrazowych] | str. 859
Art. 107. [Służba Parku Krajobrazowego] | str. 861
Rozdział 7. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń na obszarach chronionych | str. 866
Art. 108. [Straż Parku] | str. 866
Art. 108a. [Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy] | str. 876
Art. 109. [Używanie środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy Straży Parku] | str. 878
Art. 110. [Broń palna przysługująca funkcjonariuszom Straży Parku i pracownikom Służby Parku] | str. 878
Art. 110a. [Stosowanie przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej] | str. 888
Rozdział 8. Wykonywanie ochrony przyrody | str. 890
Art. 111. [Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej] | str. 890
Art. 112. [Monitoring przyrodniczy różnorodności biologicznej i krajobrazowej] | str. 892
Art. 113. [Centralny rejestr form ochrony przyrody] | str. 893
Art. 114. [Rejestr form ochrony przyrody prowadzony przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska] | str. 895
Art. 115. [Tablice informujące o formach ochrony przyrody] | str. 896
Art. 116. [Miejsca parkingowe na terenie parku narodowego lub rezerwatu przyrody] | str. 898
Rozdział 9. Gospodarowanie zasobami i składnikami przyrody | str. 903
Art. 117. [Reguły gospodarowania zasobami przyrody] | str. 903
Art. 118. [Działania prowadzone na obszarach form ochrony przyrody wymagające zgłoszenia] | str. 906
Art. 118a. [Wydanie decyzji o warunkach prowadzenia działań] | str. 914
Art. 118b. [Działania niewymagające zgłoszenia ani wydania decyzji o warunkach ich prowadzenia] | str. 922
Art. 119. [Zakaz wznoszenia obiektów budowlanych utrudniających dostęp do wody] | str. 923
Art. 119a. [Rozmnażanie zwierząt uzyskanych w wyniku krzyżowania. Krzyżowanie zwierząt] | str. 925
Art. 120. (uchylony) | str. 928
Art. 121. [Reguły gospodarowania zasobami przyrody nieożywionej] | str. 932
Art. 122. [Odkrycie kopalnych szczątków roślin lub zwierząt] | str. 934
Art. 123. [Kontrola przestrzegania reguł gospodarczego wykorzystania zasobów i składników przyrody] | str. 937
Art. 124. [Zakaz wypalania łąk i pastwisk] | str. 941
Art. 125. [Niszczenie roślin i grzybów, zabijanie zwierząt nieobjętych formami ochrony przyrody] | str. 942
Rozdział 10. Skutki prawne objęcia ochroną | str. 945
Art. 126. [Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta] | str. 945
Rozdział 11. Przepisy karne | str. 961
Art. 127. [Naruszenie zakazów przewidzianych w ustawie] | str. 961
Art. 127a. [Naruszenie zasad pozyskiwania roślin, grzybów i zwierząt objętych ochroną gatunkową] | str. 966
Art. 128. [Naruszenie ograniczeń w przewozie przez granicę roślin lub zwierząt podlegających ograniczeniom na podstawie prawa UE] | str. 967
Art. 128a. [Naruszenie zakazów w zakresie handlu okazami gatunków podlegających ochronie] | str. 975
Art. 129. [Przepadek przedmiotów, obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego lub zapłaty nawiązki] | str. 976
Art. 130. [Przekazanie organom ochrony przyrody orzeczenia o przepadku okazów gatunków] | str. 984
Art. 130a. [Kara za wypalanie roślinności] | str. 986
Art. 131. [Odpowiedzialność za wykroczenia] | str. 987
Art. 131a. (uchylony) | str. 994
Art. 132. [Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia] | str. 994
Rozdział 12. Zmiany w przepisach obowiązujących | str. 995
Art. 133. [Zmiana ustawy o rybactwie śródlądowym] | str. 995
Art. 134. [Zmiana ustawy o podatkach i opłatach lokalnych] | str. 995
Art. 135. [Zmiana ustawy o lasach] | str. 995
Art. 136. [Zmiana ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa] | str. 996
Art. 137. [Zmiana ustawy – Prawo łowieckie] | str. 996
Art. 138. [Zmiana ustawy o ochronie zwierząt] | str. 996
Art. 139. [Zmiana ustawy o gospodarce nieruchomościami] | str. 996
Art. 140. [Zmiana ustawy o opłacie skarbowej] | str. 996
Art. 141. [Zmiana ustawy – Prawo ochrony środowiska] | str. 996
Art. 142. [Zmiana ustawy – Prawo wodne] | str. 997
Rozdział 13. Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe | str. 998
Art. 143. [Obrączkowanie ptaków] | str. 998
Art. 144. [Dyrektorzy parków narodowych powołani przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 999
Art. 145. [Wojewódzcy konserwatorzy przyrody powołani przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 999
Art. 146. [Wymóg odpowiedniego poziomu wykształcenia funkcjonariuszy Straży Parku] | str. 1000
Art. 147. [Umundurowanie pracowników Służb Parków Narodowych i Służb Parków Krajobrazowych] | str. 1001
Art. 148. [Prowadzenie działalności przez ogrody botaniczne i ośrodki istniejące przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 1001
Art. 149. [Rejestracja zwierząt objętych ochroną] | str. 1002
Art. 150. [Posiadanie spreparowanych zwierząt lub ich części] | str. 1003
Art. 151. [Ciągłość funkcjonowania Straży Parku, Służby Parku Narodowego i Służby Parku Krajobrazowego] | str. 1004
Art. 152. [Ciągłość funkcjonowania opiniodawczych organów ochrony przyrody oraz rad parków krajobrazowych lub rad zespołów parków krajobrazowych] | str. 1004
Art. 153. [Formy ochrony przyrody utworzone przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 1005
Art. 154. [Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych sporządzone przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 1005
Art. 155. [Parki gminne] | str. 1007
Art. 156. [Strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych] | str. 1007
Art. 157. [Utrzymanie w mocy aktów wykonawczych] | str. 1008
Art. 158. [Sprawy wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 1009
Art. 159. [Likwidacja Krajowego Zarządu Parków Narodowych] | str. 1010
Art. 160. [Wygaśnięcie stosunków pracy pracowników Krajowego Zarządu Parków Narodowych] | str. 1011
Art. 161. [Przepis derogacyjny] | str. 1012
Art. 162. [Wejście w życie ustawy] | str. 1012
Załącznik | str. 1013
Bibliografia | str. 1015
