Wierszyki dźwięczne i ciche do utrwalania wymowy i pisowni głosek
Wierszyki dźwięczne i ciche stanowią pierwszą część cyklu wierszyków do utrwalania wymowy i zapisu głosek i zawierają zbiór wierszy utrwalających głoski, których wymowę dziecko opanowuje zwykle w wieku 2–3 lat, ale zapis może mu sprawiać trudności jeszcze w pierwszych latach nauki w szkole podstawowej. Wierszyki powstawały jako pomoc do zajęć profilaktycznych z zakresu rozwoju mowy i pisowni oraz terapii logopedycznej. Mogą być też z powodzeniem wykorzystywane przez dzieci z rodzin dwujęzycznych, gdyż wymowę i zapis polskich głosek przedstawiają w najprostszy możliwy sposób, opierając się na współczesnej wiedzy logopedycznej. Dobór materiału głoskowego czyni wierszyki możliwymi do poprawnego wymówienia nawet przez dzieci z wadami wymowy. Dzieci bardzo pozytywnie przyjęły wierszyki, ponieważ są łatwe do wymówienia, a ich kolejność zgodna z naturalnym rozwojem mowy.
Dużą pomocą dla dzieci są „obrazkowe głoski”, które nie wymagają od nich umiejętności analizy głoskowej i odwołują się wprost do dźwięków znanych z otoczenia i utrwalonych w wierszykach. Wierszyki nie są przeznaczone dla określonej grupy wiekowej. Odwołują się do świata bliskiego dziecku: historyjek o zwierzętach, baśni i sytuacji z dnia codziennego, a przez to nie sprawiają wrażenia żmudnych ćwiczeń. Większa liczba wierszyków na głoski [t], [d], [n] została zawarta w Wierszykach drogowskazach przygotowujących dziecko do prawidłowej wymowy głoski [r].
Wskazówki logopedyczne:
• Uporządkowanie wierszyków jest zgodne z naturalnym procesem rozwoju mowy, przy czym głoski: [f], [p], [t], [k] są łatwiejsze od ich dźwięcznych odpowiedników: [w], [b], [d], [g].
• U dzieci z wymową bezdźwięczną (to znaczy takich, które np. zamiast „dzień dobry” wypowiadają „cień topry”) proponuję zacząć ćwiczenia od samogłosek, następnie głosek [m], [n], [w], potem warto przerobić głoski [ź], [z], [ż], [dź], [dz], [dż] ze zbiorku Niepoważne wierszyki (trzecia część cyklu), a dopiero na końcu wprowadzić głoski [b], [d], [g].
• Litery: w, b, d, g na końcu wyrazu lub w sąsiedztwie spółgłosek bezdźwięcznych czytamy bezdźwięcznie, natomiast literę i między spółgłoską a samogłoską czytamy jako [j], np. „dąb, pięć, w czwartek, chleb, stóg” czytamy: „domp, pjeńć, f czfartek, chlep, stuk”.
Przy każdej głosce jest narysowana kredka. Dziecko może pokolorować każdą kredkę innym kolorem i wypełnić nim wszystkie konturowe litery oznaczające daną głoskę. W nauce liter pomogą także „obrazkowe głoski” z końca książki.
We wstępie chcę też wyrazić wdzięczność prof. Bronisławowi Rocławskiemu i pani Joannie Trzaskalik, których wiedza logopedyczna zainspirowała mnie do napisania cyklu wierszyków poświęconych polskim głoskom, oraz pani Katarzynie Węsierskiej za cenne wskazówki redakcyjne. Życzę dzieciom postępów w nauce mówienia, czytania i pisania oraz wiele radości z obcowania z wierszykami, a nauczycielom, rodzicom, logopedom, glottodydaktykom – by wiersze stały się praktyczną pomocą we wspieraniu dziecięcych wysiłków.
Autorka
