Analityka sądowa
Analityka sądowa jest dziedziną nauki i praktyki chemicznej, która cieszy się coraz większym zainteresowaniem zarówno od strony naukowej, jak i dydaktycznej. Książka powstała z inicjatywy członków Zespołu Analityki Sądowej i Toksykologicznej Komitetu Chemii Analitycznej PAN, którzy wraz z innymi zaproszonymi specjalistami są autorami poszczególnych rozdziałów. Publikacja podzielona jest na cztery części:
Część I. Nowoczesne
metody analityczne w chemii sądowej
Część II.
Analiza toksykologiczna
Część III. Analiza śladów kryminalistycznych
Część IV. Inne zagadnienia
Zadania analityka sądowego dotyczą zarówno toksykologii sądowej, jak i fizykochemii kryminalistycznej i te dwa obszary tematyczne zajmują główne miejsce w książce. Autorom bardzo nam zależało, aby Czytelnicy mogli zapoznać się również z aktualnymi metodami analitycznymi i nowoczesną aparaturą używaną w analityce sądowej i dlatego część książki jest temu poświęcona. Treść uzupełniają rozdziały dotyczące metod chemometrycznych i aspektów prawnych poszerzające ściśle eksperymentalne spojrzenie na chemię i analitykę sądową.
Książka jest skierowana do specjalistów zainteresowanych aspektami analitycznymi w takich dziedzinach jak:
chemia sądowa, medycyna sądowa, toksykologia i farmacja. Będzie przydatna zarówno ekspertom sądowym pracującym w instytucjach branżowych, jak i kadrze naukowej i studentom. Zawarte w niej treści pomogą w prowadzeniu zajęć dydaktycznych z zakresu chemii sądowej, jakie w różnych formach programowych są coraz częściej organizowane w polskich uczelniach. Pozycja ta może też z pewnością zainteresować osoby spoza wymienionego grona specjalistów, znajdą oni bowiem w niej wiele – tak modnych teraz - wątków kryminalistycznych, a także związanych z narkotykami, stanowiącymi przecież powszechne zagrożenie dla naszego zdrowia i życia.
Z recenzji
Zebranie tak obszernego materiału w jednym opracowaniu, z szerokim odniesieniem do literatury źródłowej stanowi kompendium wiedzy z analityki sądowej, którego wielką zaletą jest wysoki poziom naukowy i różnorodność podejmowanej tematyki ściśle związanej z problemami analizy sądowej, toksykologicznej i analizy śladów kryminalistycznych.
Prof. dr hab. Irena Staneczko-Baranowska
CZĘŚĆ I. Nowoczesne metody analityczne w chemii sądowej 1
1. Spektrometria mas jonów wtórnych z analizatorem czasu przelotu (ToF-SIMS) w analizie kryminalistycznej 3
1.1. Wprowadzenie – krótka charakterystyka techniki ToF-SIMS 3
1.2. Zasada działania spektrometru ToF-SIMS 3
1.3. Zastosowanie ToF-SIMS w badaniach próbek o charakterze kryminalistycznym 6
1.3.1. Ślady linii papilarnych 6
1.3.2. Materiały kryjące 7
1.3.3. Cząstki powystrzałowe, proch strzelniczy i materiały wybuchowe 10
1.3.4. Włosy 11
1.3.5. Kosmetyki 11
1.3.6. Włókna 11
1.3.7. Lakiery samochodowe 12
1.4 Podsumowanie 12
Piśmiennictwo 13
2. Technika mikropróbkowania laserowego w połączeniu ze spektrometrią mas z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej (LA-ICP-MS) w analizie kryminalistycznej 15
2.1. Wprowadzenie – krótka charakterystyka techniki LA-ICP-MS 15
2.2. Zasada działania techniki LA-ICP-MS 17
2.3. Sposób prowadzenia procesu mikropróbkowania laserowego 20
2.4. Optymalizacja procesu mikropróbkowania laserowego 21
2.5. Obrazowanie za pomocą techniki LA-ICP-MS 22
2.6. Możliwości przeprowadzenia badań o charakterze ilościowym – kalibracja układu pomiarowego 22
2.7. Wybrane obszary zastosowań techniki LA-ICP-MS w analizach kryminalistycznych 23
2.7.1. Analizy statystyczne i wielowymiarowe 23
2.7.2. Analiza kosmetyków 23
2.7.3. Analiza materiałów kryjących i podłoży papierowych 24
2.7.4. Analiza włókien, włosów i kości ludzkich 26
2.7.5. Analiza cząstek powystrzałowych 28
2.7.6. Analiza próbek gleby 29
2.7.7. Analizy mikrookruchów szkła 29
2.7.8. Analiza lakierów samochodowych 30
2.7.9. Analiza porcelany 31
2.8. Podsumowanie 31
Piśmiennictwo 32
3. Techniki jonizacji plazmą pod ciśnieniem atmosferycznym w analizie kryminalistycznej 35
3.1. Wprowadzenie 35
3.2. DART 35
3.3. Zastosowanie techniki DART w kryminalistyce 36
3.4. Zastosowanie innych technik plazmowych w kryminalistyce 37
3.5. Połączenie z technikami chromatograficznymi 37
3.6. Podsumowanie 38
Piśmiennictwo 38
4. Mikroskopia i obrazowanie z detekcją widm FTIR i ramanowskich w analizie kryminalistycznej 41
4.1. Wprowadzenie 41
4.2. Analiza próbek biologicznych 44
4.2.1. Ślady krwi 45
4.2.2. Ślady linii papilarnych 45
4.2.3. Włosy 47
4.3. Fałszerstwa sztuki 48
4.4. Analiza dokumentów 49
4.5. Analiza materiałów wybuchowych i pozostałości powystrzałowych 50
4.6. Podsumowanie 51
Piśmiennictwo 51
5. Technika spektroskopii emisyjnej ze wzbudzeniem laserowym (LIBS) w analizie sądowej 53
5.1. Wprowadzenie 53
5.2. Podstawy fizyczne metody LIBS 54
5.3. Analiza jakościowa w spektroskopii emisyjnej ze wzbudzeniem laserowym 55
5.4. Analiza ilościowa w spektroskopii emisyjnej ze wzbudzeniem laserowym 57
5.4.1. Metoda „bezkalibracyjna” stosowana w spektroskopii emisyjnej ze wzbudzeniem laserowym 57
5.4.2. Metoda krzywych kalibracyjnych w spektroskopii emisyjnej ze wzbudzeniem laserowym 57
5.5. Analizy stratygraficzne – profilowanie głębokościowe z wykorzystaniem techniki LIBS 60
5.6. Obrazowanie z wykorzystaniem techniki spektroskopii emisyjnej wzbudzanej laserowo 62
5.7. Spektroskopia emisyjna ze wzbudzeniem laserowym do pomiarów in-situ 63
5.8. Przykłady zastosowania techniki LIBS w analizie kryminalistycznej 64
5.9. Podsumowanie 65
Piśmiennictwo 66
6. Skaningowa mikroskopia elektronowa i mikroanaliza rentgenowska w analizie śladów kryminalistycznych 69
6.1. Wprowadzenie 69
6.2. Podstawy teoretyczne metody 70
6.2.1. Budowa mikroskopu elektronowego 70
6.2.2. Zdolność rozdzielcza i głębia ostrości w mikroskopie elektronowym 70
6.2.3. Odwzorowywanie powierzchni próbki z wykorzystaniem elektronów wtórnych i wstecznie rozproszonych 71
6.2.4. Efekty oddziaływania wiązki elektronowej z materiałem próbki 71
6.3. Mikroanaliza i spektrometria rentgenowska 72
6.3.1. Emisja i rejestracja promieniowania rentgenowskiego 72
6.3.2. Przygotowanie próbek do analizy 74
6.4. Warunki albo determinanty wykorzystania metody SEM-EDX w badaniach kryminalistycznych 74
6.4.1. Artefakty w widmie rentgenowskim: piki ucieczki, sumaryczne i nakładające się 74
6.4.2. Warunki prowadzenia analizy ilościowej 75
6.4.3. Potencjał badawczy techniki SEM-EDX 75
6.5. Przykłady zastosowania techniki SEM-EDX w kryminalistyce 75
6.5.1. Obserwacja obrazu w mikroskopie elektronowym 76
6.5.2. Jakościowa analiza pierwiastkowa 76
6.5.3. Ilościowa analiza pierwiastkowa 77
6.5.4. Łączne badania chemiczno-morfologiczne powierzchni 78
6.5.5. Badanie rozkładu pierwiastków na powierzchni i wzdłuż linii próbki 79
6.5.6. Automatyzacja procesu analitycznego 80
6.6. Podsumowanie 80
Piśmiennictwo 80
7. Dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego w kryminalistyce 83
7.1. Wprowadzenie – podstawy metody, różnice pomiędzy eksperymentem na monokrysztale i materiale proszkowym 83
7.2. Dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego na monokrysztale w badaniach narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych 85
7.3. Dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego na materiale proszkowym w badaniach narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych 87
7.4. Dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego w badaniach leków 88
7.5. Dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego na materiale proszkowym w badaniach dzieł sztuki i lakierów 90
7.6. Podsumowanie 91
Piśmiennictwo 92
8. Elektroforeza kapilarna jako wyspecjalizowane narzędzie do analizy toksykologicznej i kryminalistycznej 93
8.1. Wprowadzenie 93
8.2. Podstawy fizykochemiczne metody 93
8.3. Zestaw pomiarowy do elektroforezy kapilarnej 96
8.4. Techniki elektroforezy kapilarnej 97
8.5. Przykłady zastosowania CE w chemii sądowej 99
8.6. Podsumowanie 102
Piśmiennictwo 102
9. Przenośne urządzenia pomiarowe używane w analityce sądowej 105
9.1. Wprowadzenie 105
9.2. Czujniki chemiczne i elektrochemiczne 105
9.2.1. Urządzenia elektrochemiczne 106
9.2.2. Urządzenia analityczne na platformach papierowych 107I
9.2.3. Urządzenia kolorymetryczne 107
9.3. Techniki spektroskopowe 108
9.3.1. Spektroskopia w podczerwieni 108
9.3.2. Spektroskopia Ramana 109
9.3.3. Spektroskopia fluorescencji rentgenowskiej 110
9.3.4. Spektrometria mas 110
9.3.5. Spektrometria ruchliwości jonów 111
9.4. Techniki separacyjne 111
9.4.1. Przenośne systemy do elektroforezy kapilarnej 112
9.4.2. Przenośne systemy do chromatografii gazowej 116
9.5. Podsumowanie 117
Piśmiennictwo 118
10. Metody analityczne stosowane w medycynie sądowej 121
10.1. Wprowadzenie 121
10.2. Metody analityczne stosowane w analizie sądowej 122
10.2.1. Metody chromatograficzne 122
10.2.2. Zastosowanie technik chromatograficznych w analizie sądowej 122
10.2.3. Metody elektromigracyjne 123
10.3. Metody obrazowania 124
10.3.1. DESI-MS 124
10.3.2. DART-MS 125
10.4. Podsumowanie 125
Piśmiennictwo: 126
CZĘŚĆ II. Analiza toksykologiczna 129
11. Charakterystyka środków odurzających i metody ich przygotowania do analizy 131
11.1. Wprowadzenie – klasyfikacja środków odurzających 131
11.1.1. Opiaty i opioidy 131
11.1.2. Stymulanty 134
11.1.3. Kannabinoidy 134
11.2. Techniki ekstrakcyjne stosowane w analizie chemicznej środków odurzających 136
11.3. Podsumowanie 137
Piśmiennictwo 140
12. Metody immunochromatograficzne i szybkie testy narkotykowe – ograniczenia ich zastosowania w toksykologii sądowej 143
12.1. Wprowadzenie 143
12.2. Zakres i rozwój szybkich testów narkotykowych 143
12.3. Zasada działania oraz sposób przeprowadzenia szybkich testów narkotykowych 144
12.4. Parametry charakteryzujące szybkie testy narkotykowe 145
12.5. Czynniki interferujące, reakcje krzyżowe i interpretacja wyników 147
12.6. Fałszowanie próbek moczu 149
12.7. Podsumowanie 150
Piśmiennictwo 151
13. Wykrywanie i oznaczanie nowych substancji psychoaktywnych (NPS) w materiale biologicznym techniką LC-MS/MS 153
13.1. Wprowadzenie – nowe substancje psychoaktywne (NPS) 153
13.2. Metody badania materiału biologicznego w kierunku NPS 154
13.2.1. Metody LC-LRMS 156
13.2.2. Metody LC-HRMS 160
13.3. Podsumowanie 163
Piśmiennictwo 164
14. Rozróżnianie izomerów nowych substancji psychoaktywnych metodami chromatograficznymi i spektrometrycznymi 167
14.1. Wprowadzenie – izomery i izomeria 167
14.2. Znaczenie izomerii leków 167
14.3. Izomery nowych substancji psychoaktywnych 168
14.4. Rozdzielanie izomerów nowych substancji psychoaktywnych różnymi technikami 169
14.4.1. Rozróżnianie izomerów metodą chromatografii gazowej połączonej ze spektrometrią mas (GC-MS) 170
14.4.2. Rozróżnianie izomerów metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną z matrycą diod (HPLC-DAD) 172
14.4.3. Rozróżnianie izomerów metodą chromatografii cieczowej ze spektrometrią mas (LC-MS) 174
14.4.4. Rozróżnianie izomerów innymi technikami 175
14.5. Podsumowanie 177
Piśmiennictwo 177
15. Wykrywanie i oznaczanie substancji ułatwiających dokonanie przestępstwa na tle seksualnym 179
15.1. Wprowadzenie 179
15.2. Obraz kliniczny zatrucia substancjami ułatwiającymi dokonanie przestępstwa na tle seksualnym 181
15.3. Etanol 181
15.3.1. Rachunek prospektywny 181
15.3.2. Rachunek retrospektywny 182
15.3.3. Toksyczność etanolu 182
15.3.4. Oznaczanie etanolu w materiale biologicznym 182
15.4. GHB i analogi 184
15.4.1. Metody oznaczania GHB w materiale biologicznym 185
15.4.2. Interpretacja wyniku oznaczania GHB w materiale biologicznym 185
15.5. Benzodiazepiny i pochodne 185
15.6. Barbiturany 187
15.7. Podsumowanie 187
Piśmiennictwo 188
16. Metody oznaczania alkoholu etylowego w organizmie 189
16.1. Wprowadzenie 189
16.2. Analizy w bezpośrednim kontakcie z osobą badaną 190
16.2.1. Analiza powietrza wydychanego 190
16.2.1.1. Metody chemiczne 191
16.2.1.2. Metody półprzewodnikowe 191
16.2.1.3. Metody elektrochemiczne 191
16.2.1.4. Metoda spektrofotometryczna w podczerwieni 192
16.2.2. Analiza śliny 193
16.3. Analizy laboratoryjne 194
16.3.1. Metoda chemiczna (Widmarka) 194
16.3.2. Metoda enzymatyczno-spektrofotometryczna 194
16.3.3. Metoda chromatograficzna 194
16.4. Interpretacja wyników badań 196
16.4.1. Interpretacja wyników w odniesieniu do osób żyjących 197
16.4.2. Interpretacja wyników analiz pośmiertnych 198
16.5. Podsumowanie 198
Piśmiennictwo 199
17. Oznaczanie substancji wczesnoporonnych technikami chromatograficznymi 201
17.1. Wprowadzenie 201
17.2. Badanie materiału biologicznego 202
17.2.1. Mifepryston 202
17.2.2. Mizoprostol 204
17.2.3. Badanie środków wczesnoporonnych 206
17.3. Podsumowanie 206
Piśmiennictwo 206
18. Metody separacyjne w analizie toksykologicznej materiału biologicznego przy zatruciach pestycydami 209
18.1. Wprowadzenie 209
18.2. Charakterystyka wybranych grup pestycydów 209
18.2.1. Insektycydy fosforoorganiczne 209
18.2.2. Karbaminiany 210
18.2.3. Insektycydy chloroorganiczne 210
18.3. Metody oznaczania pestycydów w materiale dowodowym 211
18.4. Oznaczanie insektycydów fosforoorganicznych w materiale dowodowym 212
18.5. Oznaczanie insektycydów karbaminianowych w materiale dowodowym 212
18.6. Oznaczanie insektycydów chloroorganicznych w materiale dowodowym 213
18.7. Podsumowanie 219
Piśmiennictwo 219
19. Grzybowe substancje halucynogenne 223
19.1. Wprowadzenie 223
19.2. Ogólna charakterystyka grzybowych substancji halucynogennych 224
19.2.1. Analogi tryptaminy (indoloalkiloaminy) 224
19.2.2. Pochodne izoksazolu 225
19.3. Metody oznaczania grzybowych substancji halucynogennych 227
19.3.1. Przygotowanie próbek 227
19.3.1.1. Materiał grzybowy 227
19.3.1.2. Płyny fizjologiczne 228
19.3.2. Metody oznaczania grzybowych substancji halucynogennych 229
19.4. Podsumowanie 230
Piśmiennictwo 236
20. Oznaczanie rodentycydów w materiale biologicznym za pomocą wybranych technik chromatograficznych i ich znaczenie toksykologiczne 239
20.1. Wprowadzenie – charakterystyka rodentycydów 239
20.2. Rodentycydy antykoagulacyjne 240
20.2.1. Mechanizm działania rodentycydów antykoagulacyjnych 240
20.2.2. Toksyczność rodentycydów antykoagulacyjnych 241
20.3. Diagnostyka zatruć rodentycydami antykoagulacyjnymi i znaczenie toksykologiczne 243
20.4. Zabezpieczanie i przechowywanie materiału biologicznego do badań 244
20.5. Techniki izolacji rodentycydów z materiału biologicznego 245
20.6. Oznaczanie rodentycydów wybraną techniką analityczną 248
20.7. Podsumowanie 251
Piśmiennictwo 255
21. Oznaczanie HbCO i MetHb na potrzeby toksykologii sądowej 257
21.1. Wprowadzenie 257
21.2. HbCO (hemoglobina tlenkowęglowa, karboksyhemoglobina) 257
21.2.1. Charakterystyka CO, źródła narażenia, patomechanizm, objawy ostrego zatrucia, leczenie 257
21.2.2. Metody oznaczania HbCO 259
21.3. MetHb, methemoglobina 262
21.3.1. Patomechanizm, źródła narażenia, objawy ostrego zatrucia, leczenie 262
21.3.2. Metody oznaczania MetHb 264
21.4. Podsumowanie 265
Piśmiennictwo 266
22. Wykrywanie i oznaczanie toksycznych anionów nieorganicznych w materiale biologicznym metodami chromatograficznymi 269
22.1. Wprowadzenie – mechanizm toksycznego działania anionów nieorganicznych 269
22.2. Techniki przygotowania materiału biologicznego 270
22.3. Metody chromatografii cieczowej wykorzystywane do oznaczania anionów nieorganicznych w materiale biologicznym 272
22.3.1. Chromatografia jonowa jako technika pozwalająca na bezpośrednią detekcję anionów nieorganicznych 273
22.4. Techniki chromatografii gazowej do oznaczania anionów nieorganicznych w materiale biologicznym 274
22.4.1. Techniki bezpośrednie oznaczania anionów 274
22.4.2. Uniwersalne odczynniki do derywatyzacji 275
22.5. Dobór wzorca wewnętrznego 275
22.5.1. Metoda rozcieńczeń izotopowych 277
22.6. Podsumowanie 281
Piśmiennictwo 281
23. Matryce biologiczne w medycynie sądowej 283
23.1. Wprowadzenie 283
23.2. Rodzaje materiału biologicznego w próbkach kryminalistycznych 283
23.2.1. Krew obwodowa 283
23.2.2. Mocz 284
23.2.3. Włosy 284
23.2.4. Paznokcie 285
23.2.5. Ślina 285
23.2.6. Pot 286
23.2.7. Treść żołądkowa 286
23.2.8. Smółka 287
23.2.9. Tkanki narządów wewnętrznych 287
23.2.9.1. Wątroba 287
23.2.9.2. Mózg 288
23.2.9.3. Nerka 288
23.3. Analiza przypadków 288
23.4. Podsumowanie 289
Piśmiennictwo 289
24. Innowacyjne metody przygotowania materiału sekcyjnego do analiz toksykologiczno-sądowych 293
24.1. Wprowadzenie 293
24.2. Proces ekstrakcji jako sposób przygotowania materiału sekcyjnego do analizy 293
24.3. Nowoczesne techniki izolacji ksenobiotyków z matryc biologicznych – wybrane przykłady 295
24.4. Innowacyjne nanomateriały w technikach ekstrakcyjnych 300
24.5. Podsumowanie 304
Piśmiennictwo 305
25. Analiza materiału biologicznego z wykorzystaniem metody suchej kropli krwi (DBS) 307
25.1. Wprowadzenie 307
25.2. Podstawy metody 308
25.2.1. Zasada metody DBS 308
25.2.2. Rodzaje kart DBS 308
25.2.3. Pobieranie próbek 309
26.2.4. Suszenie i przechowywanie kart oraz dalsze przygotowanie próbek do analizy 310
25.2.5. Stabilność próbek na kartach DBS 310
25.3. Zalety i wady metody 311
25.4. Zastosowanie metody 312
25.4.1. Metody bezpośredniej analizy kart DBS oraz ich zastosowanie 312
25.4.2. Metody ekstrakcyjne oraz ich zastosowanie w metodzie DBS 314
25.5. Podsumowanie 315
Piśmiennictwo 315
CZĘŚĆ III. Analiza śladów kryminalistycznych 319
26. Metody identyfikacji osób ze szczególnym uwzględnieniem daktyloskopii 321
26.1. Wprowadzenie 321
26.2. Antropometria 321
26.3. Daktyloskopia 322
26.3.1. Historia 322
26.3.2. Linie papilarne 323
26.3.3. Metody ujawniania śladów linii papilarnych 324
26.4. Gantioskopia 329
26.5. Cheiloskopia 329
26.6. Otoskopia kryminalistyczna 329
26.7. Chejroskopia i podoskopia 330
26.8. Odontologia i odontoskopia 330
26.9. Osmologia 331
26.10. Podsumowanie 331
Piśmiennictwo 331
27. Metody identyfikacji i porównywania fragmentów pojedynczych włókien w badaniach sądowych 333
27.1. Wprowadzenie 333
27.2. Charakterystyka materiału badawczego 334
27.3. Selekcja i przygotowanie materiału badawczego 335
27.4. Badania identyfikacyjne włókien 337
27.5. Badania porównawcze włókien 339
27.6. Interpretacja wyniku badań analitycznych 340
27.7. Podsumowanie 341
Piśmiennictwo 342
28. Fizykochemiczne badania śladów po wystrzale z broni palnej 345
28.1. Wprowadzenie 345
28.2. Źródło pozostałości powystrzałowych 345
28.3. Rozprzestrzenianie się drobin powystrzałowych 346
28.4. Rodzaje i trwałość śladów po wystrzale z broni palnej 346
28.5. Kryminalistyczne cele badań śladów powystrzałowych 348
28.6. Zastosowanie technik wykrywania pozostałości powystrzałowych 349
28.6.1. Badania optyczne dowodów w sprawie postrzału i pobieranie materiału do badań 349
28.6.2. Spektroskopia w podczerwieni w identyfikacji organicznych cząstek stałych 349
28.6.3. Spektrometria mas w sprzężeniu z chromatografią gazową i cieczową w badaniach lotnych i gazowych pozostałości powystrzałowych 351
28.6.4. Elektronowa mikroskopia skaningowa sprzężona ze spektrometrią rentgenowską w ujawnianiu mikrośnieorganicznych 351
28.7. Powiązanie osób z czasem i miejscem użycia broni palnej 353
28.7.1. Identyfikacja cząstek charakterystycznych i zgodnych z powystrzałowymi 353
28.7.2. Znaczenie liczby wykrytych cząstek powystrzałowych 354
28.7.3. Różnorodny skład chemiczny mas spłonek i jego wpływ na wykrywanie cząstek powystrzałowych 355
28.8. Badania przestrzelin dla ustalenia otworów wlotowych i wylotowych oraz oceny odległości strzału 356
28.8.1. Badania optyczne i instrumentalne przestrzelin 356
28.8.2. Wizualizacja rozkładu pozostałości powystrzałowych wokół przestrzeliny metodami chemigraficznymi 357
28.9. Skład chemiczny pozostałości jako podstawa do wytypowania amunicji 357
28.9.1. Materiał odniesienia – pozostałości z wnętrza łuski nabojowej 357
28.9.2. Ocena możliwości rozróżniania rodzaju amunicji jedynie na podstawie pozostałości powystrzałowych 358
28.10. Analiza materiałów przeniesionych na powierzchnię pocisku 359
28.11. Znaczenie pozostałości powystrzałowych w odtworzeniu zdarzenia z użyciem broni palnej 359
28.12. Podsumowanie 360
Piśmiennictwo 361
29. Metody analityczne stosowane do badania materiałów kryjących na dokumentach 363
29.1. Wprowadzenie – definicja dokumentu 363
29.2. Skład chemiczny materiałów kryjących 363
29.3. Kryminalistyczne aspekty badania materiałów kryjących na dokumentach 365
29.4. Badania materiałów kryjących z zastosowaniem technik nieniszczących 366
29.5. Badania materiałów kryjących z zastosowaniem technik niszczących 368
29.6. Określanie wieku materiału kryjącego na dokumencie 371
29.7. Podsumowanie 372
Piśmiennictwo 372
30. Badania śladów lakierowych 375
30.1. Wprowadzenie 375
30.2. Materiał badawczy 375
30.3. Metody badania 377
30.3.1. Morfologia próbki 377
30.3.2. Określenie barwy 378
30.3.3. Ustalenie składu chemicznego 379
30.3.3.1. Mikrospektrometria w podczerwieni 379
30.3.3.2. Mikrospektrometria rentgenowska 380
30.3.3.3. Mikrospektrometria Ramana 380
30.3.3.4. Analiza chromatograficzna 381
30.4. Typowanie pojazdu na podstawie śladu lakierowego 382
30.5. Interpretacja wyników badań śladów lakierowych 384
30.6. Podsumowanie 384
Piśmiennictwo 385
31. Chemiczne metody ujawniania śladów krwawych 387
31.1. Wprowadzenie – procesowe znaczenie śladów krwawych 387
31.2. Warunki ujawniania śladów krwawych 387
31.3. Luminol 388
31.4. Leukofluoresceina 389
31.5. Czerń amidowa 391
31.6. Fenoloftaleina 392
31.7. Fiolet leukokrystaliczny (LCV) 393
31.8. Zieleń leukomalachitowa (LMG) 394
31.9. Podsumowanie 394
Piśmiennictwo 395
32. Badania narkotyków 397
32.1. Wprowadzenie – podział narkotyków 397
32.2. Krótki rys historyczny 397
32.3. Badania kryminalistyczne narkotyków 399
32.3.1. Próbkowanie 399
32.3.2. Przygotowanie próbek do badań 400
32.3.3. Schemat badań analitycznych 400
32.3.4. Badania ilościowe 402
32.3.5. Walidacja metod 403
32.3.6. Kontrola metod analitycznych 404
32.4. Nielegalne laboratoria narkotyków syntetycznych 404
32.5. Badania nielegalnych upraw konopi 405
32.6. Profilowanie narkotyków 405
32.7. Podsumowanie 406
Piśmiennictwo 406
33. Wysokorozdzielcza tandemowa spektrometria mas w analizie farmaceutyczno-kryminalistycznej 409
33.1. Wprowadzenie – analiza farmaceutyczno-kryminalistyczna 409
33.2. Identyfikacja składników metodą spektrometrii mas 409
33.2.1. Metody spektrometryczne 409
33.2.2. Metoda wysokorozdzielczej spektrometrii mas z analizatorem czasu przelotu 410
33.3. Przykłady zastosowania LC-QToF-MS w analizie kryminalistyczno-farmaceutycznej 411
33.3.1. Sfałszowane i nielegalne suplementy diety 411
33.3.2. Sfałszowane i nielegalne produkty lecznicze 413
33.3.3. Produkty lecznicze stosowane niezgodnie z przeznaczeniem 415
33.3.4. Substancje stosowane w dopingu 416
33.3.5. Nowe narkotyki syntetyczne 418
33.4. Podsumowanie 419
Piśmiennictwo 420
34. Spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni i rentgenowska dyfraktometria proszkowa w analizie farmaceutyczno-kryminalistycznej 421
34.1. Wprowadzenie 421
34.2. Spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni 421
34.2.1. Charakterystyka widma oscylacyjno-rotacyjnego 421
34.2.2. Tryb transmisyjny 422
34.2.3. Tryb całkowitego odbicia (ATR-IR) 423
34.2.4. Interpretacja widm i identyfikacja związków w spektroskopii absorpcyjnej w podczerwieni 423
34.2.5. Zastosowania spektroskopii absorpcyjnej w podczerwieni 424
34.3. Proszkowa dyfrakcja rentgenowska 424
34.3.1. Podstawy techniki 424
34.3.2. Zastosowania proszkowej dyfrakcji rentgenowskiej 426
34.4. Przykłady zastosowania technik ATR-IR i XRPD w analizie kryminalistycznej 426
34.4.1. Sfałszowane produkty lecznicze stosowane w zaburzeniach erekcji 426
34.4.2. Produkty przeciw otyłości 428
34.4.3. Substancje stosowane w dopingu 429
34.4.4. Rozróżnianie izomerów strukturalnych 431
34.4.5. Identyfikacja materiałów w obszarze wyrobów medycznych 431
34.5. Podsumowanie 432
Piśmiennictwo 433
35. Jądrowa analiza kryminalistyczna – procedury analityczne stosowane do identyfikacji nielegalnych materiałów promieniotwórczych i jądrowych 435
35.1. Wprowadzenie 435
35.2. Schemat postępowania analitycznego 438
35.3. Przykładowe postępowanie i uzyskane wyniki 442
35.3.1. Zaaranżowany opis sprawy 443
35.3.2. Sposób prowadzenia analiz 443
35.4. Podsumowanie 447
Piśmiennctwo 447
36. Chemiczne samobójstwo w kontekście zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiacyjnych i wybuchowych CBRNE 449
36.1. Wprowadzenie – samobójstwo – czynniki ryzyka 449
36.2. Samobójstwo chemiczne – metoda na odebranie sobie życia 450
36.3. Statystyki w zależności od przyczyn samobójstw 450
36.4. Zagrożenia CBRNE jako współczesne wyzwanie dla służb ratowniczych 451
36.5. Potencjał Państwowej Straży Pożarnej na zagrożenia CBRNE 452
36.6. Zdolność identyfikacyjna SGRChem 453
36.7. Detekcja związków chemicznych 453
36.8. Detekcja promieniowania jonizującego 455
36.9. Detekcja zagrożeń biologicznych 456
36.10. Organizacja akcji przy chemicznym samobójstwie – studium przypadku 457
36.11. Podsumowanie 460
Piśmiennictwo 460
CZĘŚĆ IV. Zagadnienia ogólne 463
37. Analiza skupień jako metoda oceny podobieństwa w chemii sądowej 465
37.1. Wprowadzenie – miejsce chemometrii w analityce sądowej 465
37.2. Macierz danych surowych a możliwość analizy przestrzeni obiektów i zmiennych 466
37.3. Przygotowanie danych do obliczeń 467
37.4. Zagadnienie podobieństwa 468
37.5. Analiza skupień 471
37.6. Przykłady wykorzystania analizy skupień w naukach sądowych 473
37.7. Podsumowanie 473
Piśmiennictwo 474
38. Iloraz wiarygodności jako rekomendowane narzędzie weryfikacji hipotezy o wspólnym pochodzeniu dowodów rzeczowych 477
38.1. Wprowadzenie – analiza fizykochemiczna mikrośladów a potrzeba statystycznej oceny wyników 477
38.2. Rola biegłego sądowego w ocenie wartości dowodowej danych fizykochemicznych 477
38.3. Dlaczego LR rekomenduje się do rozwiązania zagadnienia porównawczego? 479
38.4. Konstrukcja modeli LR 481
38.4.1. Uczenie modelu LR 481
38.4.2. Walidacja – ocena poprawności działania modeli LR 482
38.5. Rodzaje modeli LR 484
38.5.1. Klasyczne modele LR dla zbiorów o m >> p 484
38.5.2. Hybrydowe modele LR dla zbiorów o m < p 485
38.6. Konstrukcja zbiorów uczących i testowych 486
38.6.1. Podział na zbiory uczące i testowe, gdy m >> p 487
38.6.2. Podział na zbiory uczące i testowe, gdy m < p 488
38.7. Modele LR w praktyce 489
38.8. Podsumowanie 491
Piśmiennictwo 491
39. Regulacje prawne w chemii sądowej 493
39.1. Wprowadzenie 493
39.2. Wychowanie w trzeźwości i przeciwdziałanie alkoholizmowi 493
39.2.1. Napój alkoholowy i bezalkoholowy 493
39.2.2. Stan po użyciu alkoholu i nietrzeźwości 494
39.2.3. Badania na zawartość alkoholu w organizmie 495
39.3. Przeciwdziałanie narkomanii 496
39.3.1. Konopie włókniste i inne niż włókniste 497
39.3.2. Mak niskomorfinowy 499
39.3.3. Nowe substancje psychoaktywne (dopalacze) 500
39.3.4. Znaczna i nieznaczna ilość narkotyków 501
39.4. Bezpieczeństwo ruchu drogowego 501
39.5. Bezpieczeństwo żywności i żywienia 504
39.6. Bezpieczeństwo leków i prawo farmaceutyczne 504
39.7. Bezpieczeństwo stosowania substancji chemicznych 505
39.8. Bezpieczeństwo w miejscu pracy 505
39.9. Zwalczanie dopingu w sporcie 506
39.10. Podsumowanie 506
Piśmiennictwo 507
Skorowidz 509
