Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej

• Druk: Łódź, 2015
• Autor: Zygfryd Rymaszewski
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Przeglądając księgi sądów miejskich w poszukiwaniu informacji o woźnych sądowych, nie uzyskaliśmy spodziewanych rezultatów. Rzucały się natomiast w oczy liczne wzmianki o areszcie, głównie kładzionym przez wierzycieli na majątku dłużników. Postanowiliśmy się temu zjawisku bliżej przyjrzeć, zwłaszcza że niewiele informacji o nim można znaleźć w literaturze. Tematyczny areszt, już choćby dlatego, że był zabezpieczeniem interesów wierzyciela, miał wiele wspólnego z zastawem, zwłaszcza z powszechnie w miastach stosowanym zastawem ruchomości. I tu również poza zasygnalizowanie problemu wyjść nie można. Brakuje nam zatem odpowiednika dla stosunków miejskich – zastawu w prawie ziemskim. Uzyskany przez nas obraz aresztu – zabezpieczenia w prawie miast polskiego średniowiecza pozostawia wrażenie niedosytu. Zbyt często, wobec milczenia źródeł, badacz skazany jest na hipotezy czy znaki zapytania. Mimo wszystko sądzimy, że warto czytelnikowi przedstawić ciekawą instytucję prawną, w której jak w zwierciadle odbija się, choć w zamglonym tle, żywo pulsujące życie mieszkańców polskich miast epoki średniowiecznej.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• ISBN: 978-83-7969-533-1
• ISBN druku: 978-83-7969-532-4
• Liczba stron: 227

Pobierz spis treści»

Wykaz źródeł z oznaczeniem skrótów stosowanych w pracy  14
Inne skróty  16
Wykaz literatury  18

Wstęp  22
1. Okoliczności podjęcia tematu  22
2. Stan badań  22
3. Areszt instytucja wielofunkcyjna  25
4. Areszt jako instytucja prawa niemieckiego  26
5. Podstawa źródłowa  29
6. Ramy chronologiczne  30
7. Zasięg terytorialny  32
8. Zasób informacji  32
9. Inne formy zabezpieczenia wierzytelności  35
10. Areszt ius dispositivum  36
11. Konstrukcja pracy  38
12. Metoda badawcza  38

Rozdział 1. Terminologia aresztu  40
1. Terminologia aresztu w księgach sądowych  41
1.1. Terminologia łacińska  41
1.2. Terminologia polska  43
1.3. Terminologia niemiecka  44
2. Terminologia aresztu w innych przekazach źródłowych  44
3. Wieloznaczność terminów  45

Rozdział 2. Kim byli aresztujący  49
1. Dominuje czynnik miejscowy  49
2. Inni  51
3. Problem z nieletnimi  52
4. Pełnomocnicy  54

Rozdział 3. Adresaci oświadczeń o areszcie  56
1. Nakaz wstrzemięźliwości niestosowany w praktyce  56
2. Adresat nie musiał być dłużnikiem  58
3. Chłopi  60
4. Kupcy  61
5. Uchylający się od jurysdykcji miejskiej  62
6. Dziedzice dorośli zmarłego dłużnika  62
7. Nieletni  63
8. Inne osoby chronione  66
9. Sytuacje szczególne  66
10. Brak adresata  68

Rozdział 4. Przedmiot aresztu  69
1. Stanisława Płazy kierunki rozwoju  69
2. Processus iuris Cracoviensis i Groicki  70
3. Areszt kładziono na całym majątku dłużnika  71
4. Sumy depozytowe  76
5. Areszt na rzeczach dłużnika znajdujących się u osoby trzeciej  78
6. Zmiana przedmiotu aresztu  79

Rozdział 5. Cel aresztu  80
1. Groicki i inni  80
2. Cel aresztu w księgach sądowych  82

Rozdział 6. W jakich okolicznościach następował areszt  86
1. Luki w informacjach  86
2. Śmierć dłużnika  87
3. Różnorodność okoliczności  88

Rozdział 7. Tytuł prawny aresztu  93
1. Często nieznany  93
2. Areszt pro debito  94
3. Różnorodność tytułów  95

Rozdział 8. Kwoty wierzytelności zabezpieczone aresztem  96
1. Często brak danych  96
2. Dane niekompletne  97
3. Dominują niskie kwoty  98

Rozdział 9. Miejsce w szeregu wierzycieli  100
1.1. Podmioty uprzywilejowane  100
1.2. Zapiski bez informacji o kolejności  100
1.3.	Zapiski z informacją o kolejności  101
2. Kto ustalał miejsce wierzyciela  107
2.1. Umowne regulacje  108
2.2. Decyzja sądu  109
2.3. Wierzyciel  111
2.4. Nie wiemy kto  112
3. Kryteria  112
3.1. Według literatury i aktów prawnych  112
3.2. W źródłach praktyki sądowej  114
3.2.1. Dominuje milczenie  114
3.2.2. Pierwszeństwo zgłoszenia  116
3.2.3. Wysokość wierzytelności  118
3.2.4. Wartość dowodów  118
3.2.5. Zmiana kolejności  119
3.2.6. Inne  119
4. Wnioski  120

Rozdział 10. Cesja  121

Rozdział 11. Ugoda  123

Rozdział 12. Postępowanie aresztowe nieprocesowe  124
Wprowadzenie  124
1. Monit  125
2. Areszt  127
2.1. Stanowisko sądu  127
2.2. Stanowisko miasta  129
2.3. Areszt kładziony w sądzie  130
2.3.1.	Areszt bez wzmianki o woźnym  130
2.3.2.	Areszt dokonany w sądzie z udziałem woźnego  131
2.3.3.	Woźny w miejskich księgach sądowych  132
2.3.4.	Co znaczy arestare cum precone  133
2.3.5.	Szczególny tryb postępowania  135
2.3.6.	Dowodzenie roszczeń  136
2.3.7.	Publikacja aresztu  138
2.4. Areszt kładziony poza sądem  139
2.5. Wielokrotne zgłaszanie aresztu  141
2.5.1.	Groicki i prawo stanowione  141
2.5.2.	Księgi sądowe  142
2.5.3.	Kilka zgłoszeń w jednym  143
2.5.4.	Ciągłość zgłoszeń  143
2.5.5.	W jakim terminie należało zgłaszać kolejny areszt  146
2.6. Miejsce zgłaszania oświadczenia o areszcie. Problem forum  147
2.7. Treść i forma oświadczenia  149
2.8. Kto polecał wpisać areszt do ksiąg  151
2.9. W jakim terminie należało dokonać aresztu  152
2.10. Opłaty za zgłoszenie aresztu  152
2.11. Opłaty za wpis aresztu do ksiąg sądowych  154
2.12. Sądowe potwierdzenie aresztu  155
2.13. Czas trwania aresztu  155
2.14. Stanowisko dłużnika wobec aresztu  156
2.14.1.	Skąd dłużnik wiedział o areszcie  156
2.14.2.	Uznanie długu  157
2.14.3.	Zgoda dłużnika na areszt  158
2.14.4.	Spłata długu  159
2.14.5.	Śmierć dłużnika  162
2.15. Rezygnacja z aresztu  162
2.16. Śmierć wierzyciela  164
2.17. Sprzeciw osób trzecich  164
2.18. Dawność  166

Rozdział 13. Proces aresztowy  167
1. Generalia  167
2. Groicki i inni  169
3. Czy proces?  171
3.1. Niejasne zapiski  171
3.2. Proces aresztowy bez pozywania  172
3.3. Pozew  173
3.3.1.	Wierzyciel pozywa dłużnika  173
3.3.2.	Dłużnik pozywa wierzyciela  174
3.3.3.	Treść i forma pozwu  176
3.3.4.	Kto wykonywał pozwanie  176
3.3.5.	Dowody w procesie aresztowym  177
3.3.6.	Nieletni w procesie aresztowym  180
3.3.7.	Wielokrotność pozywania  182
3.3.8.	Zgoda dłużnika na pozew  184
3.3.9.	Pozew przed aresztem  186
3.4. Rozprawa sądowa  186
3.4.1.	Wierzyciel na rozprawie  188
3.4.1.1. Żałoba  188
3.4.1.2. Nieobecność  189
3.4.2.	Dłużnik na rozprawie  189
3.4.2.1. Ius dare et ius recipere, recht geben und recht nehmen  189
3.4.2.2. Szczególny tryb postępowania  190
3.4.2.3. Nieobecność dłużnika  191
3.4.2.4. Ucieczka dłużnika  193
3.5. Wyrok  196
3.5.1.	Generalia  196
3.5.2.	Wyroki uwalniające z aresztu  198
3.5.3.	Wyroki na korzyść wierzyciela  201
3.5.3.1. Zasądzenie nieruchomości. Wwiązanie  201
3.5.3.2. Odzyskiwanie wierzytelności  204
3.5.3.3. Zasądzenie ruchomości  206
3.6. Długotrwałe procesy  208
3.7. Pomoc prawna  210

Rozdział 14. Areszt nieprawy  212
1. Groicki i Processus iuris  212
2. Księgi sądowe. Areszt samowolny  213
3. Areszt położony w niewłaściwym czasie  215
4. Areszt złożony mimo uprzedniej zgody na czynność prawną  216
5. Areszt more predonio  217

Rozdział 15. Charakter prawny aresztu  218

Zakończenie  221
Der Sachenarrest als Instrument zur Sicherung von Forderungen in mittelalterlichen polnischen Städten  227