Dialog chrześcijańsko-muzułmański, t. 2: Klucz do wspólnej przyszłości
W dniach 19–20 października 2011 roku na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu odbyła się druga międzynarodowa konferencja poświęcona teorii i praktyce chrześcijańsko-muzułmańskiego dialogu. Do jej organizacji zachęciły nas pozytywne echa pierwszej konferencji z października 2010 roku oraz dobre przyjęcie opublikowanych materiałów pokonferencyjnych (Wydawnictwo Naukowe UMK Toruń, 2011). Mamy podstawy, aby sądzić, że zarówno konferencja, jak i publikacja przyczyniły się do przełamywania „wzajemnej ignorancji”, wzbogaciły naszą wiedzę o partnerach religijnego dialogu i o naszych religiach, określiły szanse oraz wskazały wyzwania i zagrożenia chrześcijańsko-muzułmańskiego dialogu we współczesnym świecie. Uświadomiły także, że zarówno chrześcijaństwo, jak i islam są nie tylko wiarą, ale także wiedzą, nauką i historią. Oba wyznania są również systemem wartości ważnych dla współczesnego świata; wśród tych wartości na pierwszym miejscu należy wymienić pokój. Toruńskiej konferencji patronują dwie wybitne osobistości reprezentujące świat chrześcijański oraz świat islamu, darzący się szacunkiem i doskonale rozumiejący się zwolennicy i orędownicy międzyreligijnego dialogu – błogosławiony Jan Paweł II oraz Fethullah Gulen. W niniejszym tomie pomieściliśmy teksty wygłoszonych podczas konferencji referatów, których autorzy podejmowali różnorodne aspekty chrześcijańsko-muzułmańskiego dialogu: od zagadnień metodologiczno- merytorycznych, poprzez pogłębioną refleksję o orędownikach dialogu, przemyślenia dotyczące praktyki dialogowej, informacji o chrześcijańsko-muzułmańskich relacjach w wielowyznaniowym, wielonarodowym, wielokulturowym i wielojęzycznym Wielkim Księstwie Litewskim, aż do literackich ujęć chrześcijaństwa oraz islamu. W sumie prezentujemy Czytelnikowi dwadzieścia różnorodnych opracowań autorskich, będących pokłosiem dwudniowych obrad. Organizatorzy konferencji serdecznie dziękują za pomoc w jej organizacji, za obecność i udział w obradach patronom honorowym, szanownym gościom, referentom oraz wszystkim jej uczestnikom. Szczególnie gorące podziękowania kierujemy pod adresem patronów honorowych konferencji: reprezentującego Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego członka Zarządu Sławomira Kopyścia oraz reprezentującego Prezydenta Miasta Torunia – Wiceprezydenta Ludwika Szuby. Swą obecnością na uroczystym otwarciu konferencji zaszczycili organizatorów. Ich Ekscelencje Ambasadorowie krajów arabskich: J.E. Ambasador Republiki Jemeńskiej, Ali Ali Abdulaziz Aqlan; J.E. Ambasador Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Asim Mirza Ali Mohamed Al-Rahma; J.E. Ambasador Algierskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Abdelkader Khemri, którym przekazujemy nasze wyrazy wdzięczności i głębokiego szacunku. W konferencji uczestniczył jako gość honorowy, a zarazem jako współorganizator i współgospodarz spotkania, p. Selcuk Mustafa Ozcan, prezes Instytutu Dialogu Dunaj, któremu również składamy serdeczne podziękowania. Słowa powitania w imieniu Jego Magnificencji Rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika oraz władz Wydziału Filologicznego skierował do organizatorów i uczestników konferencji Dziekan prof. Adam Bednarek. Miło nam było gościć również przedstawicieli ważnych dla międzyreligijnego dialogu Instytucji od wielu lat efektywnie realizujących dialog nie tylko w teorii, ale także w praktyce: ks. prof. Waldemara Chrostowskiego – przewodniczącego Stowarzyszenia Biblistów Polskich; ks. dra Adama Wąsa oraz dra Artura Konopackiego – współprzewodniczących Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów. Jeszcze raz dziękujemy wszystkim uczestnikom naszego spotkania: patronom honorowym, gościom, referentom, słuchaczom oraz dyskutantom. W osobach referentów podziękowania kierujemy zarazem do autorów tekstów zamieszczonych w niniejszym tomie.
Od redaktorów / 9
Czesław Łapicz, Wprowadzenie / 17
METODOLOGICZNE I MERYTORYCZNE ASPEKTY DIALOGU CHRZEŚCIJAŃSKO-MUZUŁMAŃSKIEGO
Ks. Waldemar Chrostowski, Zasady dialogu religijnego w odniesieniu do relacji chrześcijańsko-muzułmańskich – perspektywa katolicka / 23
Davut Han Aslan, Koncepcja dialogu chrześcijańsko-muzułmańskiego w islamie / 43
Bassam Aouil, Czy dialog chrześcijańsko-muzułmański ma sens? Jeżeli tak – to jaki? Kto ma go prowadzić i po co? / 53
Aldona Maria Piwko, Modlitwa, post, jałmużna – chrześcijańskie i muzułmańskie drogowskazy do wspólnej przyszłości / 61
Marcin Grodzki, Dialog chrześcijańsko-muzułmański w świetle badań naukowych zachodnioeuropejskiej szkoły rewizjonizmu islamistycznego / 75
ORĘDOWNICY MIĘDZYRELIGIJNEGO DIALOGU
Dorota Rudnicka-Kassem, Pacem in terris: nieustanne zaangażowanie. Misja dialogiczna w orędziach Jana Pawła II na Światowy Dzień Pokoju / 89
Eugeniusz Sakowicz, Dialog „kluczem do zamku”… M. Fethullaha Gulena „wizja” pedagogiki dialogu / 103
Magdalena Lewicka, Między teorią a praktyką – Gulenowski model dialogu międzywyznaniowego /117
Michał Moch, Sercem szukamy jedności. Matta ăl-Miskin – wybitny myśliciel, teolog i orędownik dialogu / 143
DIALOG CHRZEŚCIJAŃSKO-MUZUŁMAŃSKI W PRAKTYCE
Kazimierz Banek, Islam na Krymie (aspekt dialogu międzyreligijnego) / 159
Selim Chazbijewicz, Dialog chrześcijańsko-muzułmański w Polsce w kontekście sytuacji dialogicznej w Rosji, na Białorusi i Ukrainie / 179
Selcuk Mustafa Ozcan, Wkład Fethullaha Gulena w rozwój dialogu międzywyznaniowego w Turcji / 187
Michał Łyszczarz, Tożsamość etniczna i generacyjna młodego pokolenia polskich Tatarów. Stosunek otoczenia sąsiedzkiego do odmienności kulturowej w świetle badań empirycznych / 201
MUZUŁMANIE WŚRÓD CHRZEŚCIJAN W WIELKIM KSIĘSTWIE LITEWSKIM
Czesław Łapicz, Językowe aspekty chrześcijańsko-muzułmańskiego dyskursu: dysputy teologiczne a międzyreligijny dialog / 219
Artur Konopacki, Raz jeszcze o konwersjach Tatarow – postulaty badawcze / 259
CHRZEŚCIJANIE I MUZUŁMANIE W SZTUCE I LITERATURZE
Arleta Szulc, Bóg jednoczący wszystkie narody w przekładach odzwierciedlonych w cerkiewnosłowiańskich redakcjach Księgi Psalmów / 267
Magdalena Kubarek, Chrześcijanie i muzułmanie w twórczości Rafika Schamiego – literacka fikcja a rzeczywistość / 283
Zdzisław Preisner, Między chrześcijaństwem a islamem – dwa tysiące lat świetności Stambułu / 297
Noty o autorach / 309
