Dwa słowa o słowach
Porady językowe profesora Bralczyka
Onegdaj, czyli kiedy?
Jak wymawiać dżem i budżet?
Czy emocje mają liczbę pojedynczą?
Profesor Jerzy Bralczyk odpowiadał na te i inne pytania w cyklicznej audycji radiowej Słowo o słowie w wielu rozgłośniach regionalnych. Odpowiedzi były niejednokrotnie rozbudowane i często miały charakter krótkich felietonów poświęconych interesującym zagadnieniom dotyczącym polszczyzny. Utrwaliliśmy je w kolejnej publikacji Dwa słowa o słowach (to kontynuacja poradnika Słowo o słowie z 2009 roku).
Książka zawiera 250 pytań i odpowiedzi. Jej walorem jest to, że pytania i odpowiedzi zostały spisane i zredagowane tak, aby zachować styl właściwy językowi mówionemu.
Niepowtarzalny gawędziarski styl wypowiedzi Profesora, styl często z przestawnym szykiem wyrazów, mistrzowskie operowanie słowem i błyskotliwe poczucie humoru – wszystko to sprawia, że odpowiedzi, a także i pytania z komentarzami Profesora, czyta się z dużą przyjemnością (czasem nawet z rozbawieniem) nie tylko dla wiedzy.
(z Przedmowy)
Od redakcji 13
Co znaczy? 15
Sobie a muzom 17
Zajść do sklepu i zachodzić w głowę 18
Ład i porządek 20
Pieczywo i pieczyste 22
Wraże wartości 23
Hybrydowe tapnij 25
Oportunizm i konformizm 26
Personifikacja i animizacja 28
Zasadniczo różne znaczenia 29
Kto ma długi ogon 31
Radykalizm, ekstremizm, fanatyzm 32
Referencje i preferencje 34
Promocja wyżej czy niżej? 36
Czym zastąpić wellness? 38
Tournée bez zastępstw 40
Dramat z podziałem na role 41
Onegdaj, czyli kiedy? 43
Konserwacja i serwis 44
Miarkować i rozeznawać 45
Czy inteligentny to zawsze mądry? 46
Okazjonalnie, czyli sporadycznie 47
Kto jest w sile wieku? 48
Alboś mi o tym mówił? 49
Utopił się czy utonął 50
Współwłaściciel i współposiadacz 51
Narrator może wiedzieć wszystko 53
Obrzydliwy, bo się brzydzi? 54
Po co w książce errata? 55
Bogu ducha winny 56
Skąd pochodzi? 57
Szubrawiec literacką prowokacją 59
Gnieźnieński, drezdeński i leszczyński 61
Co łączy bodaj z Bogiem? 63
Od nieprzyzwoitych fochów do focha 64
Suto, czyli jak? 66
Poczet sztandarowy 67
Jak to jest z tym no? 68
Jak wymawiać? 69
Aquapark z angielska czy z niemiecka? 71
Wykańczać, ale tylko dołączać 73
Trudności z Zełenskim 75
W tę niedzielę z lekką nosowością 77
Dziesięć i cztery dziesiąte 78
Francuski budżet, angielski dżem 79
Piosenka zmiękczona regionalnie 80
Z Sierrą czy ze Sierrą? 81
Nazwy dwuznaków 82
Tortilla, paella i tarta 83
Jak pisać? 85
Bez pudru bezpudrowy 87
Czy powtarzać cząstkę -śmy? 88
Koty wolno żyjące 90
Miejsce formuł w listach 92
Uprzywilejowany skrót pkt 94
Dlaczego koronawirus? 96
Dbamy o sens wypowiedzi 97
Tylko oryginał i oryginalny 99
Aha i wszystko jasne! 100
Kropki przy zapisach cyfrowych 101
Słabowidzący i słabo widzący 102
Smok Wawelski 104
Wielka litera w Związku 106
Wpółzapomniany, ale na wpół zapomniany 107
Lekkoatletyka i lekkoatleta 109
Dwukropek nie likwiduje odmiany 110
Kiedy odzyskanie niepodległości staje się nazwą 112
Kreska przy przenoszeniu wyrazów 114
VI Komisariat Policji 116
Bułhakow, Tołstoj, Szekspir 117
Jakiś człowiek mówił o jakichś sprawach 119
Nieuznana reklamacja 120
W której linii umieścić i? 122
Gdy w nazwie jest x na końcu 124
Wykrzyknik przed ważną treścią 126
Skracamy juniora 128
Powitania w mailach 130
Jak odmieniać? 131
Trudności z około połową 133
Tysiąc sto w narzędniku 134
Nijaki vacatio legis 135
Z dwiema czy dwoma falami 136
Około z dopełniaczem 138
Męski i żeński PRL 139
Pogrzeb Diego czy Diega Maradony 140
Jasny, Cichy i Masny w liczbie mnogiej 142
To polonikum, te polonika 144
Królewna z marcepana 145
Szewc w celowniku 147
Ambasada państwa Katar 148
Wołacz O! bez pytania 150
Rau, Strejlau, Strelau 151
Ten szczątek, tych szczątków 153
Państwo Radowie jak Moniuszkowie 155
Łaszczanie z Łasku czy z Łaska 157
Białystok, ulica Białostocka 159
O szynkowarze w dopełniaczu 161
Gdy rodzeństwo ma podwójne nazwisko 163
IKEA jak idea 165
Z autobusu do busa 167
Programy i gry komputerowe w bierniku 168
Podstawki w dopełniaczu 170
Kuba w liczbie mnogiej 171
Norweskie Stavanger i Haugesund 172
Akwaria jak muzea i licea 174
Orzeł i osioł w celowniku 176
Nicki, czyli nazwy graczy 177
Nazwiska dwuczłonowe panów i pań 179
Jak używać? 181
W grupie facebookowej i na kwarantannie 183
Popiątna miara, poszóstna kareta 185
Pięć deka, sto gramów, pół kilo 187
Dwa i pół raza, sześć i pół razy 188
Kancelaria prawna czy prawnicza 189
Czekać i oczekiwać 190
Ubezpieczenie od katastrofy 191
Konsultacja i opinia 193
Zdeklarowany katolik niezadeklarowany 194
Odkupić coś od kogoś 195
Będę iść i będę szedł 197
Wolontariusz i woluntariusz 198
Gdy prezydentem jest kobieta 199
Jubilat może być solenizantem 201
Dwie pary spodni, nożyczek 203
Głowa państwa pojechała 204
Z norweskiego przełożył 206
Podróż trasą, po trasie, na trasie 207
Slogany reklamowe z od 209
Kiedy kiedy, kiedy gdy 211
Szczepić się przeciw, przeciwko, na 212
Kiedy w zdaniu jest sporo negacji 214
Taj czy Tajlandczyk? 216
Nietolerancja na składniki pokarmowe 217
Gdy kobieta zostaje prezesem 218
Potrzebuję z bezokolicznikiem 219
Namysłowszczyzna jak włoszczyzna 221
Mieszkańcy Kaczek 222
Otwarłem i otworzyłem 223
Błogosławimy Tobie czy Ciebie 224
Nazwa instytucji wojskowej 226
Sprawa precedensowa czy bezprecedensowa? 227
Przedszkolanka w wydaniu męskim 229
Decyzja i wybór 230
Formularz z przyimkami w i na 232
O trzeciej rano dzień dobry? 233
Mieszkańcy Wysp Wielkanocnych 235
Kiedy żużlu, kiedy żużla 237
Prać z przedrostkami 238
Czy raport jest nad protokołem? 240
Popsuty, zepsuty, uszkodzony, niesprawny 242
Indyczątko, kaczątko i inne zdrobnienia 244
Wersja poglądowa 246
O ssaniu ssaka 247
Tylko odpady biodegradowalne 248
Z kim ona była w ciąży? 249
Pani leśniczyna czy leśnicza? 251
Nasiona w liczbie pojedynczej 253
Życzenia z szykiem przestawnym 254
Wieloznaczne przynajmniej 256
Biernik i dopełniacz z odległą negacją 258
Stosownie do i zgodnie z 260
Podwójne schody 261
Za czy pod numerem repertorium 262
Pary jednopłciowe w listach 263
Emocja i emocje 265
Kochanica gorsza od kochanki 266
Wyzwolić i uwolnić z przyimkami 268
Grill w bierniku 269
Kiedy moim ulubionym filmem
jest, a kiedy są? 270
Ślady od opuszek palców 272
Doszło czy nie doszło do przewinienia 273
Turek, powiat turecki 275
To ogłoszenie, te ogłoszenia 276
Z rzędu i pod rząd 277
Audyt kontra audit 278
Teoria spiskowa 279
Wielka czy duża litera 280
Przywiązywać wagę, zwracać uwagę 282
Świadomość o potencjale 284
Przekroczyć hipotetyczną oś drogi 286
Dewotka i hurtownia dewocjonaliów 287
Tapet to nie tapeta 289
W wyniku, na skutek problemu 291
Ptaki tylko przyleciały 292
Operować maszyną 294
Związek przyczynowo-skutkowy 296
Filolog angielski jak filolog klasyczny 298
Wilczy trop czy trop wilczy 300
Czworo rodzeństwa, siedmioro drzwi 302
Kiedy nie znamy płci korespondenta 304
Zauważać różnymi zmysłami 306
Nadużycie jest karalne 308
Uwaga na kalki z angielskiego 309
Tatar w bierniku 310
Po prostu kutnianka 311
Wzajemnie, nawzajem 312
Po około zawsze dopełniacz 313
Szkoła gry na perkusji 314
Własnymi rękoma i rękami 315
Aktywniej do wyborów! 317
Budowanie i produkowanie 318
Wypowiedzenie i wypowiedź 319
Tańców, meczów i różańców 320
Nazywam się Anna Kowalska 321
Drugi maja, drugiego maja 322
Przyimek dla jasności zdania 324
Płeć zwierząt i czasowniki 325
Szczera prawda 326
Liczba kalorii czy ich ilość 327
Ogolić się w rozkaźniku 328
Jabłko o sobie, gdy spadło 329
Ode mnie, ze mną i we mnie 330
Występowanie błędu 331
Pomoc społeczna zalecana 332
Co się robi z loterią? 333
Czy stryjostwo pochwalili chłopca? 334
Czy używać? 335
Przydomek z pobłażaniem 337
Wulgaryzmy w przestrzeni publicznej 338
Jednostka broni 339
Jak znajdujesz ten film? 340
Najpierw i potoczne wpierw 341
Tylko nie rekord zachorowań 342
Piątka dzieci i pięcioro dzieci 343
Vel między dwoma nazwiskami 344
Epicentrum nie wszędzie 346
Można mieć kilka żyć? 347
Często gęsto, chwacko gracko 349
Wtedy i tylko wtedy 351
W dniu dzisiejszym, czyli dziś 353
Sarkazm w wypowiedzi 355
Podzielić się zdjęciem 357
Samopoczucie w liczbie mnogiej 358
O potocznym kojarzeniu 360
Etapizacja jak realizacja 362
Anglicyzmy nie zawsze pożądane 363
Zakonniczek, wędrowniczek i inne -niczki 364
Pogodna pesymistka 366
Akcja socjalna, osoba uspołeczniona 367
Uroczy i urokliwy 368
Małopolskie oglądnąć 370
Zespół gra za mało agresywnie? 371
Korek się ciągnie 373
Kompletowanie wystarczy 374
O psie jak o człowieku 375
Mickiewicz pisze, że… 376
Litera q nie zniknęła 378
Za dziesięć dziewiąta 380
Neutralny cukrzyk 381
Mieć o sobie jakąś narrację 383
Adopcja zwierząt? 384
Powszechnie używane przedzwonić 386
Ostrożnie z kreowaniem 388
Co robimy z odpowiedzialnością? 390
Mało, bez mała 391
Prognozowanie zachodów słońca? 392
Drodzy w życzeniach do pracowników 393
Flisaczy i flisacki 394
Archaiczne końcówki osobowe 395
Formy i konstrukcje omawiane w poradniku 397
Strony 49-50_REP.pdf(pdf)
90 KB
Strony 43-46_REP.pdf(pdf)
100 KB
