Emblematy
Tom VIII serii udostępnia polskiemu odbiorcy dzieło Andrei Alciata (1492–1550), mediolańskiego prawnika i humanisty, uważanego za twórcę kanonicznej wersji gatunku literacko-obrazowego zwanego
emblematem, który przeżywał swój rozkwit w Europie XVI–XVII wieku. Publikacja prezentuje pierwsze polskie tłumaczenie całości zbioru
Alciatusa, wraz z komentarzem naukowym i obszerną przedmową.
******
Emblems
Volume 8 in the series introduces Polish readers to the work of Andrea Alciato (1492–1550), a Milanese jurist and humanist, considered the father of the canonic emblem, a literary genre combining picture and text, which flourished in 16th and 17th century Europe. The book contains the first Polish translation of Alciatus’ work together with a critical commentary and a comprehensive preface
Przedmowa 13
Nota edytorska 75
Andrea Alciato, Emblematy 87
Przedmowa sławnego pana Andrei Alciata do pierwszej księgi Emblematów, skierowana do Konrada Peutingera z Augsburga 89
Emblematy dedykacyjne 91
[1] Do jaśnie oświeconego księcia Maksymiliana na herb Księstwa Mediolanu 93
[2] Mediolan 97
[3] Niczego nie należy odkładać na później 99
Bóg, czyli wiara 101
[4] Radować trzeba się w Bogu 103
[5] Ludzka mądrość wobec Boga jest głupotą 105
[6] Fałszywa wiara 107
[7] Nie tobie, lecz bóstwu 109
[8] Należy iść tam, gdzie wskazują bogowie 111
Wierność 113
[9] Symbol wierności 115
[10] Sojusze 117
[11] Na milczenie 119
[12] Nie należy ujawniać treści narad 121
[13] Zdradzić nie wolno nawet na torturach 123
Mądrość 125
[14] Chimerę, czyli silniejszych i przebiegłych, pokonuje się mądrością i odwagą 127
[15] Czujność i piecza 129
[16] Żyj rozsądnie i nie zawierzaj niczemu pochopnie – to są „członki” umysłu / Należy żyć rozsądnie i niczemu pochopnie nie wierzyć 131
[17] Jaki błąd popełniłem? Czego dokonałem? Jakie obowiązki zaniedbałem? / Jakiego dopuściłem się wykroczenia? Co zdziałałem? Co zaniedbałem? 133
[18] Mędrcy 135
[19] Lepsza mądra niż niewymowna 137
[20] Należy działać w porę 139
[21] Na schwytanego 141
[22] Dziewcząt należy strzec 143
[23] Wino wzmaga mądrość 145
[24] Mądrzy unikają wina 147
[25] Na posąg Bachusa 149
[26] Trawa 153
Sprawiedliwość 155
[27] Nikomu nie wolno uczynić krzywdy ani słowem, ani czynem 157
[28] Nareszcie, nareszcie sprawiedliwość zwycięża 159
[29] Poskramiać nawet najsroższych 161
[30] Należy się odwdzięczać 163
[31] Wstrzemięźliwość 165
[32] Dobrzy nie powinni obawiać się bogaczy 167
Męstwo 169
[33] Symbole bohaterów 171
[34] Wytrzymaj i powstrzymaj się 173
[35] Na nieumiejącego się przymilać 175
[36] Przeciwności należy wytrwale znosić 177
[37] Wszystko, co posiadam, noszę przy sobie 179
Zgoda 181
[38] Symbol zgody 183
[39] Zgoda 185
[40] Niezwyciężona zgoda 187
[41] Jeden nic nie zdoła, ale dwóch wiele 189
[42] Tym, co najmocniejsze, nie da się zachwiać 191
Nadzieja 193
[43] Bliska nadzieja 195
[44] Na wizerunek Nadziei 197
[45] Z dnia na dzień coraz lepiej 201
[46] Nie pokładaj nadziei w niczym, co zakazane 203
Czystość 205
[47] Czystość 207
Przewrotność 209
[48] Na zwycięstwo osiągnięte podstępem 211
[49] Na oszustów 213
[50] Podstęp wobec swoich 215
[51] Kąśliwy język 217
[52] Na tych, co chronią morderców 219
[53 ] Na pochlebców 221
[54] Temu, kto zmarnował swoją własność, nie należy
powierzać cudzej 223
Głupota 225
[55] Bezmyślność 227
[56] Wściekłość i szał 229
[57] Na zuchwalców 231
[58] Na tych, co podejmują się zadania ponad swoje siły 233
[59] Niemożliwe 235
[60] Kukułki 237
[61] Nietoperz 239
[62] Na to samo 241
[63] Gniew 243
[64] Na tego, kto sam sobie szykuje nieszczęście 245
[65] Głupota 247
[66] Zapominalstwo rodzi ubóstwo 249
Pycha 251
[67] Pycha 253
[68] Bezwstydność 255
[69] Miłość do siebie samego 257
[70] Gadatliwość 259
Zazdrość 261
[71] Zazdrość 263
Rozpusta 265
[72] Rozpusta 267
[73] Bogactwo rozpustników 269
[74] Grób nierządnicy 271
[75] Na kochanków nierządnic 273
[76] Ladacznic należy się wystrzegać 275
[77] Amulet na Wenerę 277
[78] Odporni na strzały Kupidyna 279
[79] Rozpusta 281
Bezczynność 283
[80] Bezczynność 285
[81] Precz z bezczynnością 287
[82] Na tych, którzy łatwo rezygnują z cnoty 289
[83] Lenie 291
Skąpstwo 293
[84] Skąpstwo 295
[85] Na skąpców 297
[86] Na dworaków 299
[87] Na nieczystych 301
[88] Na bogacących się publicznym kosztem 303
[89] Na zachłannych bądź tych, którym obcy zaoferowali
lepsze warunki 305
Łakomstwo 307
[90] Łakomstwo 309
[91] Obraz Oknusa. Na tych, którzy ofiarują nierządnicom to, co powinno posłużyć dobrym celom 311
[92] Na pieczeniarzy 313
[93] Mała kuchnia nie wykarmi dwóch żarłoków 315
[94] Schwytany z powodu łakomstwa 317
[95] Na gadatliwego obżartucha 319
Przezwiska uczonych 321
[96] Przezwiska uczonych 323
Natura 327
[97] Siła natury 329
[98] Sztuka wspiera naturę 331
[99] Na młodość 333
[100] Na cztery pory roku 335
Astrologia 337
[101] Puchar Nestora 339
[102] To, co ponad nami, nas nie dotyczy 341
[103] Na astrologów 343
[104] Skupiający się na sprawach nieba upadają 345
Miłość 347
[105] Najpotężniejszym uczuciem jest miłość 349
[106] Potęga Amora 351
[107] Siła Amora 353
[108] Na owładniętego miłością uczonego 355
[109] Anteros, czyli Miłość cnoty 357
[110] Anteros, Miłość cnoty, pokonuje inną Miłość 359
[111] Słodkie czasami staje się gorzkie 361
[112] Prawie to samo z Teokryta 363
[113] Na posąg Amora 365
[114] Na niepamięć o ojczyźnie 369
[115] Syreny 371
[116] Starzec zakochany w młodej dziewczynie 373
[117] Na kolory 375
Los 379
[118] Powodzenie towarzyszem cnoty 381
[119] Fortuna triumfująca nad cnotą 383
[120] Ubóstwo utrudnia rozwój największym talentom 385
[121] Na Okazję 387
[122] Na paniczny strach 389
[123] Na chwalących rzeczy tego niegodne 391
[124] Na chwilowe powodzenie 393
[125] Ze szkody jednego inny czerpie korzyść 395
[126] Zaczynać należy pod dobrą wróżbą 397
[127] Nic nie pozostało 399
[128] Rzecz niegodnie nabyta, niegodnie przepada 401
[129] Nieszczęście zawsze czyha w pobliżu 403
[130] O poprawę trudno, a o nieszczęście łatwo 405
Cześć 407
[131] Wieczna sława rodzi się w trudzie 409
[132] Nieśmiertelność osiągnięta dzięki nauce 411
[133] Grób Gian Galeazza Viscontiego, pierwszego księcia Mediolanu 413
[134] Najlepszy obywatel 415
[135] Nieśmiertelna sława bohaterów 417
[136] Szlachetni i wysoko urodzeni 419
[137] Dwanaście prac Herkulesa 421
[138] Na bękartów 425
[139] Nierówność 427
[140] Na sprzeniewierców 429
[141] Nierówna rywalizacja 431
[142] Albutius do Alciata z zachętą, by porzucił italskie konflikty i udał się nauczać do Francji 433
Władca 435
[143] Władca troszczący się o bezpieczeństwo poddanych 437
[144] Na doradców dobrego władcy 439
[145] Czego nie weźmie Chrystus, zagarnie skarb państwa 441
[146] Bogactwo tyrana ubóstwem poddanych 443
[147] Doradcy władców 445
[148] Łaskawość władcy 447
Państwo 449
[149] Powszechne zdrowie 451
[150] Oswobodzone państwo 453
Życie 455
[151] Na ludzkie życie 457
[152] Czasami za ocalenie życia trzeba zapłacić 459
Śmierć 461
[153] Z duchami zmarłych się nie walczy 463
[154] O Śmierci i Miłości 465
[155] Na piękną dziewczynę przedwcześnie zabraną przez Śmierć 467
[156] Na przedwczesną śmierć 469
[157] Terminus 471
[158] Spadek po bogaczu 473
Przyjaźń 475
[159] Przyjaźń trwająca nawet po śmierci 477
[160] Wzajemne wsparcie 479
[161] Niezawodna pomoc 481
[162] Gracje 483
Wrogość 485
[163] Na oszczerców 487
[164] Próżny atak 489
[165] Zło wyrządzone przez złego sąsiada 491
[166] Na zgubionego okrucieństwem bliskich 493
[167] Dary od wrogów nie są darami / Na dary od wrogów 495
[168] Lękać się trzeba też najmniejszych 497
[169] Słabość naraża na zgubę 499
[170] Przerażający nawet po śmierci 501
Kara 503
[171] Zasłużona kara 505
[172] Zasłużona zemsta 507
[173] Wina sprawcy i namawiającego jest równa 509
[174] Jeden zawinił, drugi ponosi karę 511
[175] Miecz szaleńca 513
Pokój 515
[176] Pokój 517
[177] Z wojny pokój 519
[178] Dostatek owocem pokoju 521
Uczoność 523
[179] Nie godzi się, by uczeni występowali przeciw uczonym 525
[180] Wymowa góruje nad siłą 527
[181] Trudna sztuka wymowy 529
[182] Wszystko, co starodawne, jest zmyśleniem 531
[183] Godła poetów 533
[184] Bogowie troszczą się o muzykę 535
[185] Pismo zabija, duch ożywia 537
[186] Sentencje siedmiu mędrców 539
Niewiedza 543
[187] Niewiedzę trzeba zwalczyć 545
[188] Umysł znaczy więcej niż uroda 547
[189] Bogaty głupiec 549
Małżeństwo 551
[190] Na wierność żony 553
[191] W małżeństwie konieczny jest szacunek 555
[192] Na urodzaj będący przyczyną zguby 557
[193] Miłość do dzieci 559
[194] Miłość dzieci do rodziców 561
[195] Sławić należy dobrą reputację kobiety, a nie jej urodę 563
[196] Na pomnik Wstydu 565
[197] Zaślubiona dotkniętemu chorobą 567
Drzewa 569
[198] Cyprys 571
[199] Dąb 573
[200] Wierzba 575
[201] Jodła 577
[202] Świerk 579
[203] Pigwa 581
[204] Bluszcz 583
[205] Dąb 585
[206] Cytron 587
[207] Bukszpan 589
[208] Morwa 591
[209] Migdałowiec 593
[210] Laur 595
[211] Topola 597
Apendyks 599
[212] Grzeszący przeciwko naturze 601
Bibliografia 603
Wykaz skrótów 615
Indeks miejsc cytowanych 623
Indeks rzeczowy 631
Indeks nazw osobowych 641
Indeks nazw geograficznych 653
Alfabetyczny spis tytułów 655
Spis ilustracji 661
