Fantomowe ciało króla

• Druk: Kraków, 2011
• Autor: Jan Sowa
• Wydawca: Universitas

Książka jest propozycją przepisania historii Polski oraz opisania jej społeczno-kulturowej tożsamości przy pomocy narzędzi teoretycznych, które albo w ogóle albo w niewielkim tylko stopniu wykorzystano kiedykolwiek w tym celu – teologii politycznej, Lacanowskiej psychoanalizy, teorii systemów-światów, studiów postkolonialnych, ontologii wydarzenia Alaina Badiou czy teorii hegemonii. Tytułowa figura „fantomowego ciała króla” nawiązuje do koncepcji „dwóch ciał króla” przedstawionej niegdyś błyskotliwie przez Ernsta Kantorowicza w książce pod takim samym tytułem. Poprzez metaforę fantomowego ciała Sowa opisuje I Rzeczpospolitą, której kondycję determinował przede wszystkim szereg braków. Pokazuje, że począwszy od śmierci Zygmunta II Augusta, ostatniego dziedzicznego króla Polski i Litwy, Rzeczpospolita nie istniała jako państwo w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale była raczej fantomem, urojeniem, wyobrażeniem, uroszczeniem. Owo nieistnienie położyło się cieniem na losach Polski od wczesnej nowoczesności wieków XVI i XVII, przez rozbiory aż po czasy współczesne. Fantomowe ciało króla nie jest jednak typową pracą historyczną. Jej przedmiot to przede wszystkim współczesna Polska i jej problemy z nowoczesnością. Na kartach książki w zaskakujący i – jak się okazuje – inspirujący sposób Wallerstein spotyka się z Gombrowiczem, Brzozowski z Lacanem, Lefort z Andersonem a Gramsci i Laclau ze staropolskimi sarmatami, aby wyjaśnić zagadkę, jaką była i jest Polska.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-242-1544-7
• ISBN druku: 978-83-242-1633-8
• Liczba stron: 584

PODZIĘKOWANIA ...............6

WPROWADZENIE ................7

„Interpol” ................7

Zderzenie cywilizacji ............ 10

Między Wschodem a Zachodem ..............12

(Samo)kolonizacja .............20

„Pro domo sua” .................25

Projekt i metoda ................28

Zmagania z nowoczesną formą ................30

W stronę nowej konceptualizacji polskiego habitusu narodowego 34

Mini-przewodnik: Jak czytać „Fantomowe ciało króla”? ..............44

WSPANIAŁY XVI WIEK ...................47

Prezentyzm vs. historyzm. Długie trwanie jako kategoria

eksplikacyjna ................... 47

Długie trwanie .................. 51

Pojedynczość Europy ............54

Przewagi Europy ............... 59

Żegluga .................60

Pożytki z braku uprzywilejowania .............64

Kapitalizm, czyli nowy reżim produkcji pieniądza ............. 66

Balans sił ...............71

Mechanizmy feudalizmu ...............80

Dziedzictwo antyku.............86

Kryzys późnego średniowiecza .................90

Kwestia genezy kapitalizmu. Dygresja metodologiczna ........... 100

EKONOMIA POLITYCZNA PERYFERYJNEGO IMPERIUM AGRARNEGO 109

Tymczasem w Polsce... ............... 109

Pojedynczość Polski ............111

Biopolityczna republika zbożowa .............126

Spichlerz Europy? .............131

Jak to się mogło stać? ............... 143

Dygresja teoretyczna: rozwój niedorozwoju, czyli zależność

jako kategoria eksplikacyjna ................ 154

Zależność a sprawa polska .................. 162

Pierwszy Trzeci Świat, czyli równowaga zacofania ................... 173

Pejzaż kolonialny ............. 183

Warunki wymiany (terms of trade) ................. 186

Problemu wymiany ciąg dalszy: struktura i funkcja ............... 189

Szlachta jako elita kompradorska ...................196

Peryferyjne zmagania z formą ............. 199

FANTOMOWE CIAŁO KRÓLA ................. 207

Ostatnia wycieczka do królestwa ekonomii, w czasie

której napotkamy jego nieprzekraczalne granice .................. 207

Kryzys XVII wieku .............209

Pułapka zacofania ................... 212

Smutek peryferii ............. 218

„Idiotyzm życia wiejskiego” .................226

Pożytki z teologii politycznej ............... 231

Fantomowe ciało króla ..............236

Rozpad ...............248

Przedwczesna odpowiedź Realnego ................ 252

Sarmacki fantazmat ................ 259

Od kryptokolonializmu do projektu kolonialnego ................. 273

POPULISTYCZNY ROZUM SZLACHTY ............... 285

„Demokracji szlacheckiej nigdy nie było” .................. 285

Rozum populistyczny po polsku ............ 291

Szlacheckie hegemonie ............296

Okres egzekucyjny ..................299

Hegemonia magnatów .............303

Pustka „złotej wolności” ............. 307

Magnackie mafi e ................... 313

Ekspansja! .................. 319

Polonizacja – kolonizacja ................... 323

Polska Kompania Kresowa – witajcie na stepach Realnego ....327

Nędza kresowego multikulturalizmu .............. 334

Bunty heterogeniczności .............340

Złamane imperium ................. 345

PUSTKA, KTÓRĄ NAZWANO NARODEM ............ 351

Zagadka I RP .............. 351

Rzeczpospolita Lacanowska? ............. 354

Upór znaczących .............364

Brak jako Realne ................... 371

Twarde jądro halucynacji ................... 378

Powroty Realnego – od Radnot do Westerplatte ................ 382

Rzecz(pospolita), czyli Antygona zawsze umiera dwa razy ... 387

Alienacja i separacja .............. 396

Nieudana separacja ................403

Polska ............. 410

Rozbiory – tryumf nowoczesnej formy ............ 421

RZECZPOSPOLITA POSTKOLONIALNA ............. 431

Pejzaż postkolonialny ............ 431

Postkolonializm a sprawa polska ................ 435

„Zachodnio-centryczny” charakter teorii postkolonialnej

jako takiej .................440

Schematy pojęciowe i wyjaśniające dominujące w polskiej

tradycji intelektualnej ............442

Problemy z polskim wizerunkiem narodowym ...................443

Egzorcyzmowanie Marksa ................444

Kresy: od heterogeniczności do „subalterns” ............448

Od imperium do peryferium ............455

Wyścig po Europę Środkowo-Wschodnią ............... 458

Mimikra mimo woli ...............468

W Polsce, czyli w Trzecim Świecie .............. 476

Co by było, gdyby... .............485

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA: NOSTALGIA, BOHATEROWIE I MIEJSCA

PAMIĘCI RZECZYWISTOŚCI POSTKOLONIALNEJ................ 495

Kresy – życie po życiu polskiego projektu kolonialnego .....495

Dom, którego nigdy nie było ............504

Bohaterowie czy buntownicy? ............514

Miejsca pamięci ................... 520

Poza postkolonializm i peryferie .................524

BIBLIOGRAFIA ............537

INDEKS NAZWISK ................. 557