Filologia jako porządkowanie chaosu
Tom gromadzi trzydzieści jeden tekstów w różny sposób nawiązujących do tytułowego zagadnienia. Refleksję nad rolą filologii podejmują przede wszystkim historycy języka, jednak wielość ujęć, wynikająca z różnego rozumienia idei porządkowania chaosu, różnorodność analizowanych źródeł oraz przyjmowanie różnych perspektyw badawczych nadają publikacji charakter wieloaspektowy i wielowymiarowy, inspirujący również dla przedstawicieli innych dyscyplin. Autorzy ukazują podejmowane w ciągu wieków inicjatywy i sposoby kategoryzowania treści, formułują postulaty i propozycje uporządkowania chaosu pojęciowego i terminologicznego, a także – poddając oglądowi różne typy, odmiany i gatunki tekstów oraz stosując różne narzędzia badawcze – systematyzują wiedzę o dawnej i współczesnej rzeczywistości językowej.
Od Redakcji 9
Zagadnienia ogólne i teoretyczno-metodologiczne 11
Aleksandra Janowska, Stałość, stabilność, ciągłość. Uwagi terminologiczne 13
Artur Rejter, Onomastyczne konteksty historii języka 23
Irmina Kotlarska, Światowa mowa volapük (wolapik) — kariera i bariera 35
Krystyna Kleszczowa, Tekst w tekście i o tekście 51
Grzegorz Rudziński, Czy pojęcie kryptotypu służy uporządkowaniu polszczyzny? 61
Studia nad językiem 77
Grażyna Rytter, Kształtowanie się pojęcia czasu w językach słowiańskich 79
Lucyna Agnieszka Jankowiak, Trwałość idealnego terminu na przykładzie polskiej terminologii medycznej przełomu XIX i XX wieku 89
Renata Marciniak-Firadza, Słowotwórcze i leksykalne zróżnicowanie formacji wariantywnych na przykładzie gwarowych nazw człowieka, który stale kłamie 103
Joanna Sobczykowa, O niektórych porządkach w języku i tekście 115
Studia nad tekstem 129
Teksty religijne 131
Stanisław Koziara, Filologiczne przestrzenie polskich psałterzy. Od stanu uporządkowania ku nowym zadaniom badawczym 133
Danuta Kowalska, O rytmiczności prozatorskiej parafrazy Psałterza Dawidowego Mikołaja Reja 145
Alina Kępińska, Jezus jako nauczyciel, mistrz. Apelatywne nazwy Syna Bożego w staropolskich i szesnastowiecznych przekładach Ewangelii 161
Tomasz Lisowski, Hiponimizacja polskich ekwiwalentów greckich leksemów z pola semantycznego DZIECKO w Nowym Testamencie Biblii Jakuba Wujka (1599) 183
Rafał Zarębski, Ekwiwalenty językowe nazwy Szeol/szeol w polskich przekładach Biblii 201
Małgorzata Nowak, Bereszith Harry’ego Dudy na tle polskiej tradycji przekładowej Księgi Rodzaju 213
Dorota Szagun, Między konwencją a oryginalnością. O Pacierzu Ślęzakow do Pana Boga na Prusakow 231
Teksty literackie, publicystyczne, listy prywatne 241
Magdalena Hawrysz, Adama Kazimierza Czartoryskiego uwagi o sztuce przekładu jako przejaw świadomości lingwistycznej osiemnastowiecznych elit 243
Marceli Olma, Obraz Orientu w języku listów prywatnych Stanisława Chlebowskiego (1835–1884) 255
Magdalena Pietrzak, Obraz Indian w Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza w kontekście publicystyki „Wędrowca”. Część I. Sposoby nazywania przedstawicieli społeczności indiańskiej 271
Agnieszka Zatorska, O strukturach z czasownikami cogitandi i sentiendi oraz ich funkcjach w powieści Bez dogmatu Henryka Sienkiewicza 285
Maria Wichowa, Katalogowanie jako metoda pracy polskich twórców literatury epok dawnych 299
Elżbieta Kucharska-Dreiss, D.V.I.G.N.V., czyli o pewnej ciekawostce ze sztambucha (głównie na materiale niemieckojęzycznym z XVI i XVII wieku) 323
Teksty naukowe 345
Jolanta Migdał, Bogdan Walczak, O zbiorach tekstów do historii języka polskiego i ich nazwach 347
Tadeusz Lewaszkiewicz, Łódzko-zielonogórski Wybór tekstów z dziejów języka polskiego (2015) pod redakcją Marka Cybulskiego na tle chrestomatii polskich, słowiańskich i niesłowiańskich 359
Iwona Pałucka-Czerniak, Wątki genologiczno-pragmatyczne w wybranych pracach Marka Cybulskiego 375
Teksty urzędowe 389
Małgorzata Dawidziak-Kładoczna, O sposobach oddziaływania na odbiorcę w uniwersałach doby średniopolskiej (na przykładzie uniwersałów sejmików wiszeńskich) 391
Magdalena Jurewicz-Nowak, Formuły z udziałem verba dicendi sterujące zachowaniami językowymi odbiorcy w Zwierciadle saskim Pawła Szczerbica (XVI wiek) 405
Jolanta Klimek-Grądzka, Patent w dawnej Polsce — wokół gatunku 415
Magdalena Wismont, Osoby w sądzie. Określenia osób w sprawie rozwodowej na przykładzie tłumaczeń Kodeksu Napoleona 431
Iwona Żuraszek-Ryś, Protokoły Towarzystwa Polskich Rzemieślników w Zielonej Górze jako uporządkowana relacja z zebrania 443
Anna Wiśniewska-Grabarczyk, Publikacje naukowe oraz podręczniki szkolne Polski Ludowej w świetle recenzji cenzorskich z lat 50. XX wieku 453
