Fragmenty większej całości
Książka jest zaproszeniem do podróży po różnych kontynentach i różnych metodologiach. Autorzy i autorki tekstów spoglądają ponownie na rozpoznania antropologiczne Jerzego Wasilewskiego i proponują ich własne, kolejne odczytania. Tabu, szamanizm, jurta, trikster, śmiech – te i inne pojęcia z Jego słownika etnologicznego ożywają w nowych ujęciach trzech pokoleń antropolożek, kulturoznawców, badaczy i badaczek.
"Fragmenty większej całości" to tom dedykowany Jerzemu S. Wasilewskiemu, wybitnemu antropologowi i badaczowi Azji, autorowi niezwykłych w polskiej antropologii kulturowej książek "Tabu" i "Podróże do piekieł", wieloletniemu pracownikowi Uniwersytetu Warszawskiego i Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych. Antologia zawiera teksty pisane przez współpracowników prof. Wasilewskiego, także tych, którzy z nim
przemierzali kraje Azji, jego przyjaciół, uczniów i osoby inspirujące się jego pracami.
Antropologowie wiedzą nie od dziś (choć zdarza się im o tym zapominać), że ich dane nie są nigdy dane, ale zawsze brane: wybrane, dobrane, już na wstępie w coś przybrane. Wiedzą też, że nie inaczej jest w kulturze, i to zarówno w tej, którą sami badają, jak i w tej, która ich otacza i warunkuje ich własną percepcję: to, co wydaje się naturalne, jest przecież w gruncie rzeczy przedmiotem społecznej obróbki. ((Jerzy S . Wasilewski, Tabu, Warszawa 2010, s. 217)
*********
Parts of a Larger Whole. For Jerzy. S. Wasilewski
The books invites the reader to travel across different continents and various methodologies. Once more, the authors look at Jerzy Wasilewski’s anthropological recognitions and offer their own readings.
Taboo, shamanism, yurt, trickster, laughter – these as well as other notions from his ethnological dictionary come to life in new approaches of three generations of anthropologists, cultural theorists and scholars.
*********
Dr hab., prof. ucz. Agnieszka Kościańska (ORCID 0000-0002-5512-425X) – uzyskała doktorat i habilitację na Uniwersytecie Warszawskim. Pracuje w Zakładzie Teorii i Badań Współczesnych Praktyk Kulturowych w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Leverhulme Visiting Professor w Oxford School of Global and Area Studies. Autorka książek "Potęga ciszy. Konwersja a rekonstrukcja porządku płci na przykładzie nowego ruchu religijnego Brahma Kumaris" (WUW 2009), "Płeć, przyjemność i przemoc. Kształtowanie wiedzy eksperckiej o seksualności w Polsce" (WUW 2014, wyd. ang. Indiana UP, 2021), "Antropologia wobec dyskryminacji" (WUW 2015) oraz "Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej od pierwszej lekcji do Internetu" (2017, wyd. ang. Berghahn Books, 2021), a także (współ)redaktorka zbiorów dotyczących problematyki płci i seksualności m.in. "Kobiety i religie" i "Gender. Perspektywa antropologiczna" oraz redaktorka podręcznika "Antropologia seksualności. Teoria. Etnografia. Zastosowanie". Publikowała m.in. w pismach „Kultura i Społeczeństwo”, „Lud”, „Focaal. European Journal of Anthropology”, „Sociologický časopis”, „Ethnologie Française”, „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej”, „InterAlia”, „(op.cit.,)”.
Dr hab., prof. ucz. Magdalena Radkowska-Walkowicz (ORCID 0000-0002-4127-9592) – profesor w Zakładzie Antropologii Medycyny i Cielesności w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka Szkoły Nauk Społecznych przy IFiS PAN, członkini Interdyscyplinarnego Zespołu Badań nad Dzieciństwem UW i Komitetu Bioetyki PAN. Interesuje się kulturowymi wymiarami cielesności, medycyny, technologii reprodukcyjnych, genetyki oraz dzieciństwa i macierzyństwa. Współzałożycielka Interdyscyplinarnego Zespołu Badań nad Dzieciństwem UW. Autorka wielu publikacji z zakresu antropologii medycyny, reprodukcji i dzieciństwa w czasopismach naukowych oraz książek: "Doświadczenie in vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej" (2013) oraz "Od Golema do Terminatora. Wizerunki sztucznego człowieka w kulturze" (2008) i redaktorka antologii: "Doświadczanie świata, doświadczanie lektury" (2011) oraz "Antropolog wobec współczesności" (2010). Publikowała m.in. w „European Journal of Women’s Studies”, „Reproductive Health Matters”, „Ethnologia Europaea”, „Dialogu”, „Przeglądzie Filozoficznym”, „Kontekstach”, „Kulturze Współczesnej”, „Kwartalniku Filmowym”, magazynie „(op.cit.,)” i „Kulturze Popularnej”.
Dr hab. Tomasz Rakowski (ORCID 0000-0002-1668-2793) – etnolog, antropolog kultury, kulturoznawca, adiunkt w Zakładzie Antropologii Politycznej i Ekonomicznej w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, współpracuje z Instytutem Kultury Polskiej UW. Lekarz, specjalista medycyny ratunkowej, pracuje w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym Szpitala Bielańskiego w Warszawie. Prowadzi badania w Polsce i w Mongolii. Zajmuje się badaniami oddolnych procesów rozwojowych, antropologią sztuki współczesnej i partycypacyjnej, etnograficznie zorientowaną animacją
kultury oraz najnowszą metodologią badań kulturowych. Autor książek: "Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego" (2009, wyd. ang. Berghahn Books, 2016, 2019) oraz "Przepływy, współdziałania, kręgi możliwego. Antropologia powodzenia" (2019).
POCZĄTKI i PRZYPISY 7
Agnieszka Kościańska, Magdalena Radkowska-Walkowicz, Tomasz Rakowski, „Wiedza radosna”. Etnologia Jerzego S. Wasilewskiego 9
Jacek Dobrowolski, wiersze:
Przyjaciołom antropologom 19
Mówi Czyngis-chan 20
Lech Mróz, Będąc obecnym... Przyjemność poznawania 21
Zbigniew Benedyktowicz, „JSW” – Etnolog w podróży... i w kontekstach. Przyczynek do przypisu bibliograficznego 43
PODRÓŻE i ODKRYCIA 61
Tomasz Rakowski, Skrawki, drobiny, fragmenty większej całości. Niech namżyje etnografia – spod znaku JSW – w całej swej złożoności 63
Oyungerel Tangad, Szamani w talent show. O talentach współczesnych szamanów mongolskich 81
Agata Bareja-Starzyńska, Złota libacja czy przyczyna pijaństwa? Alkohol w tradycyjnej kulturze Mongołów. Teksty i konteksty 101
Wojciech Lipiński, Szamanizm i poszukiwania jakuckiej religii 121
Tadeusz Baraniuk, Chakasja, Abchazja... Symboliczne topografie we wspomnieniach z zesłania 141
Leszek Kolankiewicz, Niskie obrzędy na cześć duchów Gede 165
PROBLEMY i INTERPRETACJE 219
Mateusz Laszczkowski, Śmiech bojowy. Zabawa i opór w protestach przeciwko szybkiej kolei we Włoszech 221
Dariusz Czaja, Kły i pazury. Natura jako źródło cierpień 245
Piotr Cichocki, Dang Thuy Duong, Astragal i akumulatory. Odkrywanie etnograficznego czasu przyszłego 263
Magdalena Radkowska-Walkowicz, Tabu i adopcja. Rodzinna gra w zapomnienie 279
Maciej Ząbek, Tabu i alkohol 299
Emilia Sułek, Jaka gościnna ta prostytucja! Feministyczna krytyka antropononsensu 319
Sergiusz Michalski, Kozak Mamaj a Monsieur Mayeux, czyli bohater kozacki spotyka polskiego trickstera 327
Jacek Dobrowolski, Był sobie dziad i baba, bardzo starzy oboje 337
ANEKS 357
Bibliografia Jerzego S. Wasilewskiego według zasad Przypisologii – Przepisy-na-Przypisy Jerzego S. Wasilewskiego. Opracowała Joanna Koźmińska 359
NOTY O AUTORACH 367
