Historie, społeczeństwa, przestrzenie dialogu
Teksty zebrane w tomie Historie, społeczeństwa, przestrzenie dialogu... dowodzą komparatystycznego potencjału studiów postzależnościowych. Pokazują kierunki dialogu regionalnego podejmowanego w różnych ujęciach i z różnych perspektyw naświetlającego problematykę Europy Środkowej i Wschodniej. To dialog transdyscyplinarny, w którym uczestniczą: antropologia kulturowa, socjologia, historia i teoria prawa, filozofia, studia polonistyczne, ukrainistyczne, amerykańskie studia etniczne, komparatystyka czy studia kulturowe. Autorzy artykułów włączają refleksję nad sytuacją społeczno-kulturową krajów Europy Środkowej i Wschodniej w obszar debaty naukowej nad odmianami postkolonialności, formami społecznych nierówności doby późnego kapitalizmu, często ujawniającymi się jako procesy globalizacyjne. Dołączają swój głos do dyskusji nad nowymi (lub na nowo odkrywanymi i opisywanymi) tożsamościami społecznymi, które wyłaniają się na skutek omawianych tu zjawisk. Czytelnicy tomu będą mogli odpowiedzieć na pytanie, czy taki transnarodowy i transdyscyplinarny projekt prowadzi do powstania swoistej regionalnej wspólnoty uczuć i odczuć, bliskiej idei community of sentiment Arjuna Appaduraia – czy wyłania się z zamieszczonych tu prac wspólna wrażliwość Europy Środkowej i Wschodniej, ukazująca nowy podmiot krytycznego myślenia i kreująca nową lokalność w globalnych przepływach.
Spis treści
Wprowadzenie 9
ZAPROSZENIE DO LEKTURY TOMU
Grant Farred, Post – refleksja nad zależnością 23
I. POSTZALEŻNOŚĆ I POSTKOMUNIZM W DYSKURSACH NAUKOWYCH
Tatiana Kostadinova, Rebecca Salokar, Sprawiedliwość i lustracja w krajach postkomunistycznych. Rola sądów konstytucyjnych 37
Marcin Brocki, Postzależność w perspektywie antropologicznej: granice stosowalności ramy naukowej 61
Hana Cervinkova, Na ratunek wrocławskim krasnoludkom. Antropologia zaangażowana w neoliberalnej przestrzeni miejskiej 73
Wojciech Małecki, Ziemia wyklętego ludu albo rzecz o zielonym postkolonializmie 97
Dirk Uffelmann, Problem pamięci o kresach w polskich studiach postkolonialnych 111
Marta Skwara, Czy literatura polska może być po prostu literaturą europejską? (O konieczności przekraczania zadawnionych zależności) 123
II. EUROPA ŚRODKOWO-WSCHODNIA MIĘDZY WSCHODEM A ZACHODEM – POSTKOLONIALNE DYLEMATY
Bogusław Bakuła, Współczesne debaty narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej 141
Mykoła Riabczuk, „Eurazja” jako eufemizm. „Nowa Europa Wschodnia” i dyskurs wykluczenia 167
Dariusz Skórczewski, Obrazy wschodniej tożsamości. Wystawa fotografii Franka Gaudlitza Casa mare i jej implikacje w kontekście europejskiej imagologii 181
Dorota Kołodziejczyk, Światowa Republika Literatury czy tandetnysupermarket? Peryferyjne miejsca i globalne szlaki handlowe we współczesnej literaturze porównawczej 203
III. PODRÓŻE ZE WSCHODU, PODRÓŻE Z ZACHODU – MY O NICH, ONI O NAS
Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz, „Co czuć, kiedy stara Niemka szuka zaginionego na <> brata?” Polskie zależności a lektura prozy zachodnich sąsiadów i ich okołokolonialnego dyskursu 229
Agnieszka Sadecka, Reporter z PRL w Indiach. Polska literatura podróżnicza a dyskurs kolonialny 249
Dorota Wojda, Inni o nas w relacjach z podróży do Polski w dobie transformacji. Ku „Innej Europie”, ale inaczej 267
IV. POLSKA O SAMEJ SOBIE W LITERACKIM DYSKURSIE „KOLONIZATORA” I „SKOLONIZOWANEGO”
Krzysztof Zajas, „Litwo! Ojczyzno moja!” Kolonialne perspektywy literatury polskiej 291
Hanna Gosk, Postzależnościowe cechy czasu postzależności. Przypadek współczesnej prozy polskiej 301
Bożena Karwowska, „Mały słowniczek niezrozumiałych słów” współczesnej literatury polskiej czytanej w transkulturowym kontekście: Ojczyzna 315
Wojciech Browarny, Konsumpcja wyobrażeń. Cielesno-przedmiotowe doświadczenie Zachodu w prozie Tadeusza Różewicza lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych 327
V. PAMIĘĆ I PRZESTRZEŃ
Andrzej Zieniewicz, Topograficzna orientacja biografii. Mity terenowe jako sposoby radzenia sobie (i nieradzenia) z przeszłością: Artur Sandauer, Adolf Rudnicki, Adam Ważyk (i inni) 343
Bogdan Ştefănescu, W poszukiwaniu straconego „post”. Stylowy powrót do traumy komunizmu 355
Tomasz Rawski, O marginalizacji pamięci. Narracja pułkownika Ludowego Wojska Polskiego 371
Cristina Şandru, Przeszłość jako źródło cierpień. Pamięć kulturowa i polityczna amnezja w Europie Środkowo-Wschodniej po zimnej wojnie 387
Jagoda Wierzejska, Hermeneutyka przestrzeni postsowieckiej. Próba zarysu 405
Tatiana Czerska, Granice w pamięci. Pisarstwo autobiograficzne kobiet jako forma dyskursu neokolonialnego 423
VI. O SUBALTERNACH
Tomasz Bilczewski, Komparatystyka postkolonialna, ginące języki, wspólnoty wyobrażone. O pewnym locus środkowoeuropejskiej wielokulturowości 437
Helena Duć-Fajfer, „Jestem u siebie” – tekstualna opozycja przeciw symbolicznemu wykorzenianiu wpisana w dyskurs mniejszościowy w Polsce 449
Emilia Kledzik, Pochwała imagologii. Rozważania o obrazie Romów w literaturze polskiej XX wieku 477
Noty o autorach 497
Indeks nazwisk 507
