Historyczne, teoretyczne i praktyczne uwarunkowania zarządzania bezpieczeństwem w Polsce
Straż Miejska została powołana do szeroko pojętej pomocy w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnej – gminy. Jej struktura została dostosowana do jak najlepszego kontaktu z mieszkańcem, do jego oczekiwań. Strażnik - to nie „człowiek wyrwany z innego świata”, to z reguły mieszkaniec tej samej gminy, który wie jakiego rodzaju problemy mogą występować na jej terenie, ale jednocześnie potrzebuje wsparcia logistycznego, permanentnego dokształcania się, właściwego podejścia do osób w skrajnych sytuacjach, jakie często nieoczekiwanie spotyka w swojej pracy. Potrzebuje w swoich działaniach wsparcia, zrozumienia członków społeczności lokalnej. Ochroną bezpieczeństwa i porządku publicznego w gminie zajmują się władze i organy gminy. W systemie samorządowym, przy dużej samodzielności gmin, ochrona bezpieczeństwa lokalnego wymaga dodatkowych odpowiednich służb. Konsekwencją takiego stanu rzeczy było powołanie nowej, umundurowanej formacji porządkowej - Straży Miejskiej, podporządkowanej organom samorządu terytorialnego. Celem pracy jest przedstawienie specyfiki straży miejskiej jako szczególnej instytucji samorządowej w systemie zarządzania kryzysowego. Sformułowano następującą hipotezę badawczą: Decentralizacja władzy publicznej w Polsce po 1990 roku, wprowadzająca struktury samorządu terytorialnego na poziomie gmin i miast wymusiła powołanie instytucji o charakterze porządkowym – straży miejskich (gminnych). Aby udowodnić hipotezę postawiono następujące pytania badawcze:
1. Na czym polega istota systemu samorządowego w Polsce?
2. Jakie miejsce wśród instytucji samorządowych zajmuje straż miejska?
3. Jaka jest struktura straży miejskiej?
4. Jakie są kompetencje straży miejskiej?
5. Na czym polega specyfika pracy w straży miejskiej?
6. Jakie są kryteria doboru pracowników do straży miejskiej?
7. Jakie są doświadczenia w pracy Straży Miejskiej w Gdyni?
8. Jakie są oczekiwania mieszkańców miasta Gdyni dotyczące działalności Straży Miejskiej?
Aby odpowiedzieć na postawione pytania zastosowano następujące metody badawcze: analiza systemowa, analiza literatury przedmiotu, dokumentów i aktów prawnych, obserwacja w tym - uczestnicząca. Od 1 lipca 1992 roku do 30 listopada 2010 roku byłem strażnikiem w Straży Miejskiej w Gdyni. Przy pisaniu pracy szczególne pomocne okazały się następujące akty prawne: Ustawa o samorządzie gminnym z dn. 8 marca 1990 roku („Dziennik Ustaw”, nr 16, z dn. 8 marca 1990 r., poz. 95), Ustawa o strażach gminnych z dn. 29 sierpnia 1997 r. („Dziennik Ustaw”, nr 123, z dn. 9 października 1997 r., poz. 779), Ustawa o Policji z dn. 6 kwietnia 1990 r. („Dziennik Ustaw”, nr 287, z dn. 14 października 2011 r., poz. 1687) oraz następujące opracowania: „Samorząd terytorialny – ustrój i gospodarka” (Bydgoszcz 2011) Bogdana Dolnickiego, Samorząd terytorialny (Kraków 2003) Zygmunta Niewiadomskiego, „Straż Miejska i Gminna” (Szczytno 2007), Ireneusza Kobus oraz Ireneusza Dziugiel. Praca składa się z trzech rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiono zagadnienia związane z istotą samorządu terytorialnego, definicję systemu samorządowego w Polsce, podstawy prawne jego funkcjonowania. Wskazano na strukturę organizacyjną gminy oraz scharakteryzowano zadania własne i zlecone gminy. W rozdziale drugim przedstawiono miejsce straży gminnej (miejskiej), wskazując na tryb jej tworzenia oraz genezę jej powstania. Scharakteryzowano podstawowe pojęcia, związane ze strażą gminną (miejską). Omówiono jej zadania oraz kompetencje strażników. W trzecim rozdziale przedstawiono specyfikę pracy w straży miejskiej w Gdyni, a także jej historię, wskazano kryteria doboru osób na strażników. Omówiono prawa i obowiązki strażnika gminnego (miejskiego), jak i również oczekiwania mieszkańców miasta Gdyni na podstawie ankiety. W zakończeniu podsumowano znaczenie straży miejskiej we wspólnocie lokalnej. Bezpieczeństwo jest jedną z najważniejszych potrzeb zarówno każdego człowieka, jak i całego społeczeństwa. Sam termin jest ściśle związany z dynamicznymi zmianami i nie jest stanem stałym. Bezpieczeństwo wewnętrzne zmienia się równolegle ze zmianami ustrojowymi, a w zakresie zainteresowań autora pracy znajduje się szczególnie okres, w którym milicja obywatelska zmieniała się w policję. Celem niniejszej pracy jest przeanalizowanie kierunku zmian, jakie miały miejsce w tym zakresie oraz ich wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne. Temat ten został podjęty, gdyż jest on związany z pracą zawodową autora pracy. Jako funkcjonariusz Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku (Wydział do walki z przestępczością samochodową), pragnie on pogłębiać swoją wiedzę z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego, gdyż może okazać się ona pomocna w codziennej pracy autora. Praca składa się z trzech rozdziałów, wstępu, zakończenia, bibliografii oraz wniosków. Badania zostały oparte o technikę wywiadu oraz krytyczną analizę literatury przedmiotu, konstytucji i kodeksów. Pierwszy rozdział stanowi teoretyczną część pracy. Zostały w nim zdefiniowane takie pojęcia, jak: milicja (charakterystyka i funkcje), policja (definicja, funkcja i zadania), bezpieczeństwo oraz bezpieczeństwo wewnętrzne. Drugi rozdział pracy składa się z metodologicznych aspektów badań. Zostały w nim przytoczone i opisane następujące terminy: przedmiot i cel badań, problemy badawcze i hipotezy robocze, zmienne badawcze, wskaźniki badawcze, metody, techniki i narzędzia badawcze, obszar i organizacja badań. W trzecim rozdziale zostały opisane badania prowadzone przez autora oraz wnioski z nich płynące.
