Ioannes Dantiscus' Latin Letters, 1538-1539
Korespondencja Jana Dantyszka (łac. Ioannes Dantiscus, 1485-1548), urodzonego w Gdańsku, pochodzącego zaś z osiadłej od kilku pokoleń w Prusach dolnoniemieckiej rodziny von Höfen, sekretarza królewskiego i dyplomaty w służbie Zygmunta I i Bony Sforzy, a następnie biskupa chełmińskiego oraz warmińskiego, wybitnego poety nowołacińskiego i członka europejskiej respublica litteraria, należy do najobszerniejszych zbiorów tego rodzaju, jakie zachowały się z epoki wczesnonowożytnej. Wśród kilkuset korespondentów Dantyszka – władców i mężów stanu, dyplomatów, kupców i bankierów, uczonych i ludzi pióra – były postaci tak wybitne i słynne jak Erazm z Rotterdamu, Hernán Cortés czy Mikołaj Kopernik.
Niniejsza książka stanowi kolejny tom drukowanej serii Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, przygotowywanej w ramach wieloletniego projektu „Rejestracja i publikacja korespondencji Jana Dantyszka (1485-1548)”, obejmującego również internetową edycję całej jego spuścizny piśmienniczej.
Okres 1538-1539 to początek sprawowania przez Dantyszka urzędu biskupa warmińskiego, a zarazem przewodniczenia Radzie Pruskiej i sejmikowi generalnemu Prus Królewskich. Poza kilkoma wyjątkami zawarte w tomie listy publikowane są po raz pierwszy. Choć przede wszystkim poruszają one kwestie wewnętrzne, zarówno Królestwa Polskiego, jak i Prus, dając wgląd m.in. w życie elit społecznych i intelektualnych tego regionu, pojawiają się w nich także informacje ze świata, zwłaszcza dotyczące konfliktu chrześcijańskiej Europy z imperium osmańskim, oraz o sprawach prywatnych Dantyszka, a nawet jego twórczości poetyckiej. W gronie adresatów, oprócz pary królewskiej, ówczesnego sekretarza wielkiego, a następnie podkanclerzego Samuela Maciejowskiego czy Justusa Ludwika Decjusza, kupca, dyplomaty, historyka i ekonomisty, są głównie przedstawiciele elity pruskiej, jak biskup chełmiński Tiedemann Giese, członkowie kapituły warmińskiej czy też pierwszy rektor Gimnazjum w Elblągu, niderlandzki humanista Gulielmus Gnapheus.
******
The correspondence of Ioannes Dantiscus (1485-1548), coming from a burgher family in Gdańsk royal scribe and diplomat in the service of Sigismund I Jagiellon and Bona Sforza, Bishop of Kulm (Chełmno) and of Ermland (Warmia), Neo-Latin poet and member of the European respublica litteraria, is one of the largest early modern collections of this kind preserved until the present day. Among more than 650 Dantiscus’ correspondents – rulers, statesmen, diplomats, merchants, bankers, scholars and men of letters – there are such famous and outstanding personalities like Erasmus of Rotterdam, Hernán Cortés or Nicolaus Copernicus.
The present book is a subsequent volume of the printed series Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, which is a part of a multi-year project „Registration and Publication of Ioannes Dantiscus’ Correspondence”, including also an on-line edition of his correspondence and other texts.
Most of the letters of this volume are published for the first time. As Dantiscus was recently appointed Bishop of Ermland and consequently also President of the Council and Diet of Royal Prussia, they mainly illustrated the domestic issues of Kingdom of Poland and Prussia, i.a. providing insight into the life of Prussian intelectual elites of the time, however, one may find there some information on Dantiscus’ private matters, his new literary works or even the international situation in the context of the conflict between the Christian West and the Ottoman Empire. Among the addressees, in addition to King Sigismund I and his wife, Samuel Maciejowski, at the time Grand Secretary and then Crown Vice-Chancellor, or Iustus Ludovicus Decius, merchant, diplomat and historian, reformer of the Polish monetary system, above all, there were eminent members of the Prussian elite – Tiedemann Giese, Bishop of Kulm, canons of Ermland, or e.g. Gulielmus Gnapheus, Dutch humanist, first rector of the Gymnasium in Elbing (Elbląg).
