Kompleksowa rehabilitacja pacjentów zakażonych wirusem SARS-CoV-2
Pierwsze na rynku kompendium niezbędnej aktualnej wiedzy opartej na najnowszych wynikach wiarygodnych badań naukowych, dotyczące kompleksowej rehabilitacji chorych z COVID-19 w różnych okresach choroby i zdrowienia z uwzględnieniem zachowania ściśle określonych zasad bezpieczeństwa związanych z potencjalnym zakażeniem terapeutów.
W opracowaniu przyjęto zasadę, że każdy rozdział dotyczący rehabilitacji obejmującej jej wszystkie fazy: szpitalną, ambulatoryjną, domową oraz uzdrowiskową uwzględnia wszystkie stadia COVID-19 według klasyfikacji przyjętej 26.06.2021 r. przez Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych.
Forma ebooka pozwala na szybką systematyczną aktualizację niezbędnych informacji oraz zaleceń praktycznych dotyczących prowadzenia kompleksowej rehabilitacji i fizjoterapii w populacji chorych na COVID-19 i ozdrowieńców.
Czytelnicy publikacji, prezentującej obecny stan wiedzy, znajdą w niej wiele cennych treści, które będą pomocne w optymalizacji procesu rehabilitacji pacjentów zakażonych wirusem SARS-CoV-2.
1. Pandemia SARS-CoV-2 – rys historyczny i wybrane zagadnienia epidemiologiczne – Robert Flisiak 1
1.1. Rys historyczny 1
Wstęp 1
Koronawirusy 2
Pochodzenie SARS-CoV-2 3
Zmienność SARS-CoV-2 4
Ewolucja diagnostyki 6
Jak zmieniało się leczenie 6
Zapobieganie 7
1.2. Wybrane zagadnienia epidemiologiczne 8
Wstęp 8
Rezerwuar i drogi zakażenia 8
Zakaźność 9
Wiek i choroby towarzyszące 11
2. Pandemia SARS-CoV-2 – nowe wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej na świecie i w Polsce – Anna Piekarska 15
3. Patogeneza i przebieg COVID-19 w różnych grupach wiekowych w aspekcie kompleksowej rehabilitacji – Magdalena Marczyńska, Marcin Paciorek, Sebastian Zduński, Witold Rongies 23
3.1. Wstęp 23
3.2. Patogeneza i przebieg COVID-19 u dzieci 24
3.3. Patogeneza i przebieg COVID-19 u dorosłych 27
Fuzja komórkowa i replikacja 27
Odpowiedź immunologiczna gospodarza 28
Przebieg kliniczny 29
Wybranie powikłania COVID-19 30
3.4. Dlaczego rehabilitacja stanowi nieodzowną część kompleksowego leczenia pacjentów z COVID-19? 31
3.5. Wczesna rehabilitacja pacjentów z COVID-19 w stanach bezpośredniego zagrożenia życia 33
Kwalifikacja pacjentów do leczenia na oddziałach intensywnej terapii (OIT) 34
Wczesna rehabilitacja na OIT 34
3.6. Rehabilitacja pacjentów z COVID-19 na oddziałach szpitalnych 37
3.7. Rehabilitacja pacjentów z COVID-19 w warunkach stacjonarnych, po zakończonym leczeniu szpitalnym 39
3.8. Rehabilitacja pacjentów z post-COVID w warunkach ambulatoryjnych 42
3.9. Telerehabilitacja pacjentów z COVID-19 w warunkach domowych, jako alternatywa dla innych form leczenia usprawniającego 45
3.10. Podsumowanie 45
4. Rehabilitacja oddechowa pacjentów leczonych szpitalnie z powodu zakażenia wirusem SARS-CoV-2 – Anna Pyszora, Jan Szczegielniak 49
4.1. Wstęp 49
4.2. Postępowanie u chorych oddychających samodzielnie 51
Aktywny cykl technik oddechowych 52
Technika dodatniego ciśnienia wydechowego 52
Technika dodatniego ciśnienia wydechowego z oscylacją 52
Drenaż autogeniczny 52
Manualne wspomaganie kaszlu 53
Mechaniczna insuflacja-eksuflacja 53
4.3. Postępowanie u chorych wentylowanych mechanicznie, inwazyjnie 53
Techniki oczyszczania dróg oddechowych 54
Optymalizacja wentylacji przez pozycjonowanie 55
4.4. Wczesna mobilizacja chorych na OIT 57
5. Rehabilitacja pacjentów z powikłaniami sercowo-naczyniowymi w przebiegu COVID-19 – Dominika Szalewska, Michał Bohdan, Anna Jegier 61
5.1. Wstęp 61
5.2. Powikłania sercowo-naczyniowe w przebiegu COVID-19 62
Uszkodzenie miokardium/zapalenie mięśnia sercowego 62
Zapalenie osierdzia 63
Zawał mięśnia sercowego 63
Ostra niewydolność serca i kardiomiopatia 64
Zaburzenia rytmu serca 65
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa 67
5.3. Rehabilitacja pacjentów z powikłaniami sercowo-naczyniowymi w przebiegu COVID-19 68
Najczęstsze wskazania do rehabilitacji po COVID-19 68
Rehabilitacja kardiologiczna jako metoda leczenia pacjentów z powikłaniami sercowo-naczyniowymi w przebiegu COVID-19 68
Odmienności w rehabilitacji kardiologicznej podczas pandemii COVID-19 70
Etapy i metody rehabilitacji pacjentów z powikłaniami sercowo-naczyniowymi w przebiegu COVID-19 71
Niewydolność serca jako powikłanie sercowo-naczyniowe w przebiegu COVID-19 76
Powikłania sercowo-naczyniowe po infekcji SARS-CoV-2 jako przeciwwskazanie do wysiłku fizycznego lub wskazanie do modyfikacji aktywności fizycznej i sportowej 78
5.4. Podsumowanie 80
6. Rehabilitacja pacjentów z powikłaniami neurologicznymi w przebiegu COVID-19 – Iwona Sarzyńska-Długosz 83
6.1. Wstęp 83
6.2. Mechanizmy prowadzące do uszkodzenia układu nerwowego w przebiegu infekcji SARS-CoV-2 84
6.3. Powikłania neurologiczne związane z COVID-19 85
Ostre objawy i zespoły neurologiczne towarzyszące zakażeniu SARS-CoV-2 86
Objawy neurologiczne jako powikłania leczenia zakażenia SARS-CoV-2 87
Zespół po przebytym COVID-19 (post-COVID, zespół pocovidowy, long COVID) 88
6.4. Rehabilitacja pacjentów z powikłaniami neurologicznymi w przebiegu COVID-19 88
Ogólne zasady rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi w przebiegu COVID-19 88
Zasady prowadzenia diagnostyki i terapii neurologopedycznej w czasie pandemii COVID-19 91
Najczęstsze powikłania neurologiczne w przebiegu COVID-19 wymagające postępowania rehabilitacyjnego 92
Podsumowanie 95
7. Rehabilitacja pacjentów z dysfunkcjami narządu ruchu w przebiegu COVID-19 – Dariusz Białoszewski, Piotr Tederko, Sebastian Zduński, Anna Hadamus 99
7.1. Wstęp 99
7.2. Konsekwencje przebycia COVID-19 dla układu mięśniowo-szkieletowego – obecny stan wiedzy 100
Epidemiologia dysfunkcji mięśniowo-szkieletowych w przebiegu COVID-19 100
Charakter oraz kierunek zmian histologicznych i fizjologicznych tkanek narządu ruchu w przebiegu COVID-19 102
7.3. Konsekwencje kliniczne COVID-19 dla układu mięśniowo-szkieletowego 106
7.4. Skojarzone leczenie rehabilitacyjne pacjentów z dysfunkcjami narządu ruchu w przebiegu COVID-19 107
7.5. Podsumowanie 116
7.6. Rekomendacje 116
8. Rehabilitacja pacjentów z zaburzeniami poznawczymi i emocjonalnymi w przebiegu COVID-19 – Andrzej Kokoszka, Barbara Kostecka, Aleksandra Jodko-Modlińska, Wiktor Buczek 123
8.1. Wstęp 123
8.2. COVID-19 a funkcjonowanie poznawcze 125
8.3. Rehabilitacja funkcji poznawczych 126
8.4. Zaburzenia emocjonalne w przebiegu COVID-19 127
8.5. Postępowanie psychologiczne 129
Naturalne reakcje na chorobę 129
Wskazówki psychoterapeutyczne 131
Praktyczna pomoc w radzeniu sobie ze stresem 132
8.6. Post scriptum 134
9. Zespół post-COVID (long COVID) jako kolejne wyzwanie dla kompleksowej rehabilitacji – Piotr Tederko, Rafał Sapuła, Dariusz Białoszewski 137
9.1. Określenie pojęć 137
Rehabilitacja 137
Kompleksowość 138
Zespół post-COVID (long COVID) 139
9.2. Znaczenie kompleksowego podejścia w rehabilitacji osób z zespołem post-COVID 140
Rozpowszechnienie zaburzeń funkcjonowania 140
Obszary zaburzeń funkcjonowania 141
Program terapii spełniający potrzeby pacjenta 144
Oczekiwane wyzwania i trudności w realizacji programu kompleksowej rehabilitacji 148
Analiza publikacji dotyczących stosowania klinicznego elementów kompleksowej rehabilitacji pacjentów z COVID-19 149
Podsumowanie 151
9.3. Rekomendacje 151
10. Rehabilitacja ozdrowieńców po przebytym COVID-19 z uwzględnieniem telerehabilitacji – Jan Szczegielniak, Katarzyna Bogacz, Jacek Łuniewski 155
10.1. Wstęp 155
10.2. Program szpitalnej rehabilitacji pocovidowej według J. Szczegielniaka opracowany w Szpitalu Specjalistycznym MSWiA w Głuchołazach im. Jana Pawła II 158
10.3. Telerehabilitacja 160
10.4. Wsparcie pacjenta po przebyciu ostrej fazy choroby 161
10.5. Wsparcie pacjenta z long COVID-19 w warunkach domowych 162
11. Kompleksowa rehabilitacja ozdrowieńców po COVID-19 w uzdrowiskach o zróżnicowanych warunkach bioklimatycznych – Mariusz Migała, Bożena Płonka-Syroka, Jan Szczegielniak 167
11.1. Wstęp 167
11.2. Cele i podstawy kierowania ozdrowieńców na rehabilitację szpitalną 168
11.3. Cel i podstawy kierowania ozdrowieńców na rehabilitację uzdrowiskową 169
11.4. Cel i uzasadnienie ograniczenia kierowania ozdrowieńców po COVID-19 na rehabilitację szpitalną i uzdrowiskową 172
11.5. Propozycje uwzględnienia profilu uzdrowiskowego w rehabilitacji chorych po COVID-19 173
11.6. Podsumowanie 175
12. Kompleksowa rehabilitacja dzieci po przebytym zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 – Jakub S. Gąsior, Katarzyna Ostrzyżek-Przeździecka, Halszka Kamińska, Bożena Werner 179
12.1. COVID-19 u dzieci 179
12.2. Postępowanie rehabilitacyjne w czasie choroby, rehabilitacja powikłań po COVID-19 u dzieci 180
Rehabilitacja oddechowa 182
Aktywność fizyczna 183
Telerehabilitacja 184
Zagrożenia wynikające z prowadzenia procesu rehabilitacji 185
12.3. Dziecięcy wieloukładowy zespół zapalny powiązany z COVID-19 186
13. Zalecana aktywność sportowa i rekreacyjna w czasie pandemii SARS-CoV-2 oraz powrót ozdrowieńców do czynnego uprawiania różnych form sportu – Andrzej Folga, Agnieszka Maciejewska-Skrendo, Michał Lenartowicz, Bartosz Molik 189
13.1. Zalecenia ogólne dla ozdrowieńców 196
13.2. Zalecenia dla ozdrowieńców dotyczące powrotu do aktywności fizycznej 197
13.3. Zalecenia szczegółowe dla dzieci, u których zdiagnozowano wieloukładowy zespół zapalny powiązany z COVID-19 (PIMS) 199
14. Wpływ czynników żywieniowych na przebieg choroby i rehabilitację pacjentów zakażonych wirusem SARS-CoV-2 – Magdalena Makarewicz-Wujec, Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska 203
14.1. Wstęp 203
14.2. Ogólne zalecenia żywieniowe w pandemii 204
14.3. Składniki odżywcze a zapobieganie COVID-19 i leczenie chorych 205
Witamina D 206
Witamina C 206
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 207
Cynk 208
Laktoferyna 208
14.4. Wpływ stanu odżywienia na ryzyko i przebieg zakażenia 209
Niedożywienie 209
Otyłość 210
Postępowanie żywieniowe 210
14.5. Zalecenia żywieniowe w zespole post-COVID 214
Energia 215
Białka, tłuszcz i węglowodany 215
Suplementacja 216
Model dietetyczny w post-COVID 216
Skorowidz 219
