Konstytucyjny spór o granice zmian organizacji i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego: czerwiec 2015 - marzec 2016
Publikacja jest poświęcona nowelizacjom ustawy z 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Dokumentuje prace legislacyjne oraz postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym dotyczące zmian organizacji i zasad działania sądu konstytucyjnego w latach 2015-2016. Przedstawia szczegółową analizę skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 9 marca 2016 r. (K 47/15) uwzględniającą wszystkie dokumenty źródłowe wydane w trakcie uchwalania kolejnych nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz kolejnych postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym. "(...) praca dotyczy sporu konstytucyjnego o zasadniczym znaczeniu ustrojowym, wywołującym ostre kontrowersje tak polityczne, jak i doktrynalne, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Uczestnikami tego sporu były (...) wszystkie właściwie organy konstytucyjne w Polsce, a kolejne jego odsłony stanowiły znakomitą ilustrację ogólniejszych procesów zachodzących w ciągu ostatniego roku w Polsce i pogłębiania się kryzysu konstytucyjnego, niemającego precedensu w doświadczeniach po 1989 roku. Nie ulega więc wątpliwości potrzeba naukowego opisywania tych wydarzeń, zarówno z punktu widzenia analiz doktrynalnych, jak i w perspektywie szczegółowej analizy faktów prawnych i politycznych. (...) Celem autorów raportu było (...) zgromadzenie materiału faktograficznego pozwalającego innym na formułowanie ocen, zwłaszcza w kwestiach konstytucyjnych. Choć materiał ten jest publicznie dostępny, to jednak pozostaje rozrzucony po różnych źródłach urzędowych i przeciętnemu badaczowi niełatwo byłoby go zgromadzić. Co więcej, niektóre materiały, zwłaszcza opinie ekspertów, mają o tyle charakter ulotny, że mogą stopniowo znikać z dostępnych informacji internetowych".
Prof. dr hab. Leszek Garlicki
Materiały źródłowe powołane w publikacji są dostępne na stronie internetowej: www.konstytucyjny-spor.wolterskluwer.pl .
Wykaz skrótów | str. 21
Wprowadzenie | str. 23
Kalendarium wydarzeń | str. 25
Rozdział I
Kryteria oraz procedura wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego | str. 31
1. Kryteria oraz procedura wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego w ustawie z dnia 25 czerwca 2015 r. | str. 31
1.1. Proces ustawodawczy | str. 31
1.1.1. Projekt ustawy | str. 31
1.1.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 33
1.1.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 37
1.1.4. Ustalenie ostatecznego brzmienia ustawy o Trybunale Konstytucyjnym | str. 38
1.2. Postępowanie przed TK | str. 39
1.2.1. Uwagi wstępne | str. 39
1.2.2. Wniosek do TK z dnia 17 listopada 2015 r. | str. 41
1.2.3. Stanowiska uczestników postępowania przed TK w sprawie K 34/15 | str. 41
1.2.4. Rozprawa przed TK w sprawie K 34/15 | str. 44
1.3. Rozstrzygnięcie TK w sprawie K 34/15 | str. 46
1.3.1. Zgodność art. 18 ustawy o TK z 2015 r. w związku z art. 22 § 1 pkt 3 ustawy o SN w związku z art. 194 ust. 1 Konstytucji | str. 46
1.3.2. Zarzuty niezgodności art. 19 ust. 2 oraz art. 137 ustawy o TK z 2015 r. z art. 112 i art. 197 Konstytucji | str. 47
2. Kryteria oraz procedura wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego w ustawie z dnia 19 listopada 2015 r. | str. 50
2.1. Uwagi wstępne | str. 50
2.2. Proces ustawodawczy | str. 52
2.2.1. Projekt ustawy | str. 52
2.2.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 53
2.2.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 55
2.2.4. Publicystyka | str. 57
2.3. Postępowanie przed TK | str. 59
2.3.1. Wniosek do TK z dnia 23 listopada 2015 r. | str. 59
2.3.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK w sprawie K 35/15 | str. 59
2.3.3. Rozprawa przed TK w sprawie K 35/15 | str. 64
2.4. Rozstrzygnięcie TK w sprawie K 35/15 | str. 66
3. Procedura wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego w ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. | str. 67
3.1. Proces ustawodawczy | str. 67
3.1.1. Projekt ustawy | str. 67
3.1.2. Prace w Sejmie | str. 68
3.1.3. Prace w Senacie | str. 69
3.2. Postępowanie przed TK | str. 70
3.2.1. Wnioski do TK | str. 70
3.2.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK w sprawie K 47/15 | str. 70
3.3. Rozstrzygnięcie TK w sprawie K 47/15 | str. 71
Rozdział II
Termin składania wniosków w sprawie wyboru sędziów Trybunału w 2015 r. ... 73
1. Proces ustawodawczy - ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym | str. 73
1.1. Projekt ustawy | str. 73
1.2. Postępowanie ustawodawcze w Sejmie | str. 74
1.3. Postępowanie ustawodawcze w Senacie | str. 82
1.4. Postępowanie ustawodawcze w Sejmie w sprawie uchwały Senatu | str. 87
1.5. Zastosowanie art. 137 i późniejsze wydarzenia | str. 89
2. Proces ustawodawczy - ustawa z dnia 19 listopada 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym | str. 90
2.1. Pierwszy projekt ustawy | str. 90
2.2. Drugi projekt ustawy | str. 91
2.3. Postępowanie ustawodawcze w Sejmie | str. 92
2.4. Postępowanie ustawodawcze w Senacie | str. 99
2.5. Wydarzenia po uchwaleniu ustawy | str. 106
3. Postępowanie przed TK w sprawie ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (K 34/15) | str. 108
3.1. Wniosek do TK | str. 108
3.2. Stanowiska uczestników postępowania | str. 110
3.3. Rozprawa przed TK | str. 114
4. Rozstrzygnięcie TK w sprawie K 34/15 | str. 116
4.1. Dopuszczalność orzekania w sprawie art. 137 | str. 116
4.2. Zgodność z art. 112 Konstytucji | str. 117
4.3. Zgodność z art. 194 ust. 1 Konstytucji | str. 118
4.4. Zgodność z art. 62 ust. 1 i z art. 197 Konstytucji | str. 119
4.5. Zgodność z art. 2 Konstytucji | str. 119
5. Postępowanie przed TK w sprawie ustawy z dnia 19 listopada 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (K 35/15) | str. 120
5.1. Wnioski do TK | str. 120
5.2. Stanowiska uczestników postępowania | str. 125
5.3. Rozprawa przed TK | str. 128
6. Rozstrzygnięcie TK w sprawie K 35/15 | str. 131
6.1. Zgodność z art. 194 ust. 1 w zw. z art. 7 Konstytucji | str. 131
6.2. Zgodność z art. 45 ust. 1, art. 180 ust. 1 i 2 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 EKPCz oraz z art. 25 lit. c w zw. z art. 2 i art. 14 ust. 1 MPPOiP | str. 132
6.3. Zgodność z art. 2, art. 10 i art. 173 Konstytucji | str. 132
7. Wydarzenia po ogłoszeniu wyroku w sprawie K 35/15 | str. 132
8. Opinia Komisji Weneckiej | str. 133
Rozdział III
Ślubowanie osoby wybranej na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego wobec Prezydenta | str. 134
1. Ślubowanie osoby wybranej na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego w ustawie z dnia 25 czerwca 2015 r. | str. 134
1.1. Proces ustawodawczy | str. 134
1.1.1. Projekt ustawy | str. 134
1.1.2. Prace ustawodawcze | str. 136
1.2. Postępowanie przed TK | str. 136
1.2.1. Uwagi wstępne | str. 136
1.2.2. Wniosek do TK z dnia 17 listopada 2015 r. | str. 137
1.2.3. Stanowiska uczestników postępowania przed TK w sprawie K 34/15 | str. 137
1.2.4. Rozprawa przed TK w sprawie K 34/15 | str. 138
1.3. Rozstrzygnięcie TK w sprawie K 34/15 | str. 139
1.3.1. Zgodność art. 21 ust. 2 ustawy o TK z 2015 r. z art. 194 ust. 1 Konstytucji | str. 139
1.3.2. Zgodność art. 21 ust. 1 ustawy o TK z 2015 r. z art. 194 ust. 1 Konstytucji | str. 139
2. Ślubowanie osoby wybranej na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego w ustawie z dnia 19 listopada 2015 r. | str. 140
2.1. Uwagi wstępne | str. 140
2.2. Proces ustawodawczy | str. 142
2.2.1. Projekt ustawy | str. 142
2.2.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 143
2.2.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 144
2.3. Postępowanie przed TK | str. 146
2.3.1. Wniosek do TK z dnia 23 listopada 2015 r. | str. 146
2.3.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK w sprawie K 35/15 | str. 146
2.3.3. Rozprawa przed TK w sprawie K 35/15 | str. 148
2.4. Rozstrzygnięcie TK w sprawie K 35/15 | str. 149
2.4.1. Zgodność art. 21 ustawy o TK z 2015 r. w brzmieniu nadanym ustawą listopadową z art. 194 ust. 1 Konstytucji | str. 149
2.4.2. Zgodność art. 21 ust. 1a ustawy o TK z 2015 r. z art. 194 ust. 1 w związku z art. 10, art. 45 ust. 1, art. 173 oraz art. 180 ust. 1 i 2 Konstytucji | str. 150
Rozdział IV
Immunitet formalny sędziego Trybunału w stanie spoczynku | str. 152
1. Proces ustawodawczy | str. 152
1.1. Projekt ustawy | str. 152
1.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 155
1.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 155
2. Postępowanie przed TK | str. 156
2.1. Wnioski do TK | str. 156
2.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK | str. 157
2.3. Rozprawa przed TK | str. 158
3. Rozstrzygnięcie TK | str. 159
3.1. Zagadnienia wstępne o charakterze formalnym | str. 159
3.2. Zgodność art. 24 ust. 1 i 2 w zw. z art. 42 ustawy o TK z art. 196 Konstytucji | str. 160
Rozdział V
Postępowanie dyscyplinarne wobec sędziego Trybunału Konstytucyjnego | str. 164
1. Proces ustawodawczy | str. 164
1.1. Projekt ustawy. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 164
1.2. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 166
2. Postępowanie przed TK | str. 167
2.1. Wnioski do TK | str. 167
2.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK | str. 169
2.3. Rozprawa przed TK | str. 171
3. Rozstrzygnięcie TK | str. 172
3.1. Wstępne zagadnienia formalne | str. 172
3.2. Przedstawienie sposobu wszczynania postępowania dyscyplinarnego wobec sędziego Trybunału oraz ustalenie, w jaki sposób kwestionowane przepisy modyfikują sposób inicjowania tego postępowania | str. 172
3.3. Przedstawienie relacji występujących pomiędzy organami uprawnionymi do składania wniosku na podstawie zaskarżonych przepisów a Trybunałem Konstytucyjnym | str. 175
3.4. Zgodność art. 1 pkt 5 ustawy nowelizującej i dodanego art. 28a ustawy o TK z art. 173 w związku z art. 10 ust. 1 oraz z art. 195 ust. 1 Konstytucji | str. 176
3.5. Opinia Komisji Weneckiej | str. 178
Rozdział VI
Złożenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z urzędu | str. 179
1. Proces ustawodawczy | str. 179
1.1. Projekt ustawy | str. 179
1.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 180
1.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 182
2. Postępowanie przed TK | str. 184
2.1. Wnioski do TK | str. 184
2.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK | str. 188
2.3. Rozprawa przed TK | str. 189
3. Rozstrzygnięcie TK | str. 191
3.1. Zaskarżone przepisy | str. 191
3.2. Postępowanie dotyczące złożenia z urzędu sędziego TK - ogólna charakterystyka, zmiana w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego | str. 192
3.3. Ocena zgodności art. 1 pkt 6 ustawy nowelizującej, uchylającego art. 31 pkt 3 ustawy o TK, z art. 173 w związku z art. 10 Konstytucji | str. 194
3.4. Ocena zgodności art. 1 pkt 7 ustawy nowelizującej i dodanego art. 31a ustawy o TK oraz art. 1 pkt 8 ustawy nowelizującej w zakresie, w jakim zmienia art. 36 ust. 1 pkt 4 ustawy o TK, i zmienionego art. 36 ust. 1 pkt 4 ustawy o TK z zasadą określoności prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji | str. 195
3.5. Ocena zgodności art. 1 pkt 7 ustawy nowelizującej i dodanego art. 31a ustawy o TK oraz art. 1 pkt 8 ustawy nowelizującej w zakresie, w jakim zmienia art. 36 ust. 1 pkt 4 ustawy o TK, i zmienionego art. 36 ust. 1 pkt 4 ustawy o TK z art. 173 w związku z art. 10 ust. 1, art. 195 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji | str. 197
3.6. Ocena zgodności art. 1 pkt 2 ustawy nowelizującej i zmienionego art. 8 pkt 4 ustawy o TK oraz art. 1 pkt 8 ustawy nowelizującej w zakresie, w jakim zmienia art. 36 ust. 2 ustawy o TK, i zmienionego art. 36 ust. 2 ustawy o TK z art. 173 w związku z art. 10 ust. 1 i art. 195 ust. 1 Konstytucji | str. 200
3.7. Opinia Komisji Weneckiej | str. 201
Rozdział VII
Procedura wyboru Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego | str. 202
1. Uwagi wprowadzające | str. 202
2. Ustawa o TK z 2015 r. | str. 203
2.1. Proces ustawodawczy | str. 203
2.1.1. Prezydencki projekt ustawy o TK | str. 203
2.1.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 205
2.1.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 208
2.2. Postępowanie przed TK | str. 210
2.2.1. Wnioski do TK | str. 210
2.2.2. Stanowiska podmiotów biorących udział w postępowaniu przed TK | str. 211
2.2.3. Rozprawa przed TK | str. 213
2.3. Rozstrzygnięcie TK | str. 213
3. Ustawa nowelizująca z dnia 19 listopada 2015 r. | str. 215
4. Ustawa nowelizująca z dnia 22 grudnia 2015 r. | str. 219
Rozdział VIII
Kadencyjność stanowiska Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego | str. 225
1. Uwagi wprowadzające | str. 225
2. Ustawa o TK. Proces ustawodawczy i postępowanie przed TK | str. 226
2.1. Projekt ustawy o TK | str. 226
2.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 226
2.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 229
2.4. Wnioski do TK | str. 232
2.5. Stanowiska podmiotów biorących udział w postępowaniu przed TK | str. 233
2.6. Rozprawa przed TK | str. 235
3. Listopadowa ustawa nowelizująca. Proces ustawodawczy i postępowanie przed TK | str. 236
3.1. Projekt ustawy nowelizującej | str. 236
3.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 237
3.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 238
3.4. Wnioski do TK | str. 241
3.5. Stanowiska podmiotów biorących udział w postępowaniu przed TK | str. 242
3.6. Rozprawa przed TK | str. 244
4. Rozstrzygnięcie TK | str. 245
4.1. Kadencyjne pełnienie funkcji kierowniczych w TK a standardy demokratycznego państwa prawnego | str. 245
4.2. Ubieganie się o reelekcję i ponowny wybór na stanowisko Prezesa lub Wiceprezesa TK | str. 246
Rozdział IX
Wygaszenie kadencji Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego | str. 249
1. Uwagi wprowadzające | str. 249
2. Proces ustawodawczy | str. 250
2.1. Projekt ustawy nowelizującej | str. 250
2.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 251
2.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 253
3. Postępowanie przed TK | str. 256
3.1. Wnioski do TK | str. 256
3.2. Stanowiska podmiotów biorących udział w postępowaniu przed TK | str. 259
3.3. Rozprawa przed TK | str. 262
4. Rozstrzygnięcie TK | str. 262
4.1. Treść normatywna art. 2 ustawy nowelizującej | str. 262
4.2. Konstytucyjny status Prezesa i Wiceprezesa TK | str. 263
4.3. Ratio skrócenia okresu urzędowania Prezesa i Wiceprezesa TK a jego legitymizacja | str. 265
4.4. Zgodność art. 2 ustawy nowelizującej z art. 7 i art. 10 Konstytucji oraz z art. 2 w związku z art. 180 ust. 1 i 2 w związku z art. 194 ust. 1 Konstytucji | str. 265
4.5. Zgodność art. 2 ustawy nowelizującej z art. 45 ust. 1 Konstytucji | str. 267
4.6. Zgodność art. 2 listopadowej ustawy nowelizującej z art. 6 ust. 1 EKPCz oraz art. 25 lit. c w związku z art. 2 i art. 14 ust. 1 MPPOiP | str. 268
Rozdział X
Procedura stwierdzania przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP | str. 270
1. Uwagi wstępne | str. 270
2. Proces ustawodawczy - ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym | str. 271
2.1. Projekt ustawy | str. 271
2.2. Opinie prawne do projektu ustawy | str. 272
2.3. Postępowanie ustawodawcze w Sejmie | str. 276
2.4. Postępowanie ustawodawcze w Senacie i postępowanie ustawodawcze w Sejmie w sprawie uchwały Senatu | str. 290
3. Proces ustawodawczy - ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym | str. 292
3.1. Projekt ustawy | str. 292
3.2. Postępowanie ustawodawcze w Sejmie | str. 293
3.3. Postępowanie ustawodawcze w Senacie | str. 299
4. Postępowanie przed TK | str. 300
4.1. Wniosek do TK | str. 300
4.2. Stanowiska uczestników postępowania | str. 301
4.3. Rozprawa przed TK | str. 303
5. Rozstrzygnięcie TK | str. 305
5.1. Zgodność z art. 118 ust. 1 i art. 119 ust. 2 Konstytucji RP | str. 305
5.2. Zgodność z art. 197 Konstytucji | str. 305
5.3. Zgodność z art. 2, art. 7, art. 8 ust. 1 i 2 oraz art. 131 ust. 1 Konstytucji | str. 308
6. Kolejne ustawy dotyczące Trybunału Konstytucyjnego | str. 308
Rozdział XI
Orzekanie "we własnej sprawie" przez Trybunał Konstytucyjny | str. 310
1. Wprowadzenie | str. 310
2. Okoliczności faktyczne związane z wyrokiem w sprawie o sygn. K 34/15 | str. 310
2.1. Prace koncepcyjne nad projektem nowej ustawy o TK | str. 310
2.2. Prace legislacyjne nad projektem ustawy o TK; udział sędziów TK w posiedzeniach komisji i podkomisji sejmowych | str. 311
2.3. Wniosek w sprawie zbadania konstytucyjności ustawy o TK z 2015 r. | str. 311
2.4. Postanowienie TK o wyłączeniu sędziów | str. 311
2.5. Rozprawa przed TK | str. 314
3. Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dnia 3 grudnia 2015 r. | str. 315
3.1. Zabezpieczenie zasady nadrzędności Konstytucji | str. 315
3.2. Wyłączna kognicja TK do oceny ustawy dotyczącej tego organu | str. 315
3.3. Kontrola konstytucyjności ustawy o TK a orzekanie przez Trybunał "we własnej sprawie" | str. 317
4. Okoliczności faktyczne związane z wyrokiem w sprawie K 35/15 | str. 318
4.1. Nowela listopadowa ustawy o TK z 2015 r. | str. 318
4.2. Wnioski o zbadanie konstytucyjności noweli listopadowej oraz zmienionych przez nią przepisów ustawy o TK z 2015 r. | str. 318
4.3. Postanowienie TK o wyłączeniu sędziów | str. 318
4.4. Rozprawa przed TK | str. 319
5. Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dnia 9 grudnia 2015 r. | str. 319
6. Poselski projekt zmiany Konstytucji w zakresie odebrania Trybunałowi Konstytucyjnemu kognicji do badania konstytucyjności ustawy o TK | str. 320
6.1. Inicjatywa ustawodawcza | str. 320
6.2. Propozycje projektu w sprawie podmiotu uprawnionego do badania zgodności ustawy o TK | str. 320
6.3. Opinie krytyczne w toku postępowania legislacyjnego | str. 321
6.4. Opinie pozytywne w toku postępowania legislacyjnego | str. 322
7. Zakończenie | str. 322
7.1. Dotychczasowy stan prawny | str. 322
7.2. Orzeczenia Trybunału dotyczące materii związanych z TK przed 2015 r. | str. 322
Rozdział XII
Funkcjonalność organizacji i trybu działania Trybunału Konstytucyjnego | str. 324
1. Nowość normatywna | str. 324
1.1. Inicjatywa ustawodawcza i pierwsze czytanie projektu ustawy | str. 324
1.2. Prace w Komisji Ustawodawczej | str. 328
1.3. Drugie czytanie projektu ustawy | str. 335
1.4. Dodatkowe sprawozdanie Komisji Ustawodawczej | str. 337
1.5. Trzecie czytanie projektu ustawy | str. 340
1.6. Postępowanie w Senacie | str. 341
1.7. Konsultacje, opinie i ekspertyzy w ramach procesu ustawodawczego | str. 361
1.8. Inne opinie, artykuły, komentarze, glosy, stanowiska zajmowane w sferze publicznej, publicystyce oraz nauce prawa | str. 365
2. Wątpliwości konstytucyjne | str. 366
2.1. Wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego | str. 366
2.2. Wniosek grupy posłów z dnia 31 grudnia 2015 r. | str. 367
2.3. Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich | str. 369
2.4. Wniosek Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 15 stycznia 2016 r. | str. 371
2.5. Wniosek grupy posłów z dnia 29 grudnia 2015 r. | str. 372
2.6. Stanowiska uczestników postępowania | str. 373
2.7. Amicus curie | str. 375
3. Wyrok TK z dnia 9 grudnia 2015 r., K 47/15 | str. 378
3.1. Przebieg postępowania, w tym rozprawy | str. 378
3.2. Tezy wyroku | str. 390
4. Ocena analizowanych rozwiązań, przeprowadzona przez Komisję Wenecką | str. 398
4.1. Rozpoznawanie spraw według kolejności wpływu | str. 398
4.2. Podwyższenie wymogu kworum sędziów orzekających w pełnym składzie (13 spośród 15 sędziów) | str. 400
4.3. Wymóg uzyskania 2/3 głosów do wydania orzeczenia | str. 401
4.4. Wyznaczanie terminów rozpraw | str. 403
4.5. Uwagi podsumowujące | str. 404
Rozdział XIII
Status pracowników Biura Trybunału Konstytucyjnego należących do służby prawnej Trybunału | str. 406
1. Wprowadzenie | str. 406
1.1. Pojęcie "służby prawnej Trybunału Konstytucyjnego" | str. 406
1.2. Uprawnienia członków służby prawnej TK | str. 407
2. Nowela grudniowa oraz wątpliwości konstytucyjne | str. 408
2.1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o TK z 2015 r.; odebranie członkom służby prawnej uprawnienia do złożenia egzaminu sędziowskiego | str. 408
2.2. Opinia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka | str. 409
2.3. Prace nad projektem w komisji po pierwszym czytaniu | str. 409
2.4. Drugie czytanie projektu ustawy; dodanie przepisu przejściowego w przedmiocie egzaminu sędziowskiego | str. 410
2.5. Uchwalenie noweli grudniowej oraz jej wejście w życie | str. 411
2.6. Sprawa K 47/15 | str. 411
2.7. Zarzuty KP Nowoczesna i KP PSL odnośnie do art. 3 noweli grudniowej | str. 412
2.8. Opinia amici curiae Fundacji im. Stefana Batorego | str. 412
2.9. Stanowisko Prokuratora Generalnego | str. 413
3. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2016 r. | str. 413
3.1. Rozstrzygnięcie w zakresie przepisów odnoszących się do sytuacji prawnej członków służby prawnej TK | str. 413
3.2. Skutek orzeczenia o niekonstytucyjności całej noweli grudniowej | str. 414
3.3. Ocena konstytucyjności art. 3 noweli grudniowej | str. 414
4. Zakończenie | str. 415
Rozdział XIV
Postanowienie zabezpieczające Trybunału Konstytucyjnego w sprawie wstrzymania wyboru sędziego Trybunału | str. 416
1. Wprowadzenie | str. 416
1.1. Odesłanie do instytucji postępowania cywilnego w postępowaniu przed TK | str. 416
1.2. Instytucja "zabezpieczenia" w postępowaniu przed TK | str. 417
1.3. Instytucja zabezpieczenia powództwa w k.p.c. | str. 417
2. Okoliczności prawne i faktyczne związane z wydaniem przez TK postanowienia w sprawie wstrzymania wyboru tzw. sędziów grudniowych | str. 418
2.1. Podstawa prawna wyboru sędziów TK na miejsce sędziów, których kadencja upływała 6 listopada oraz 2 i 8 grudnia 2015 r. | str. 418
2.2. Wybór tzw. sędziów październikowych | str. 419
2.3. Wątpliwości konstytucyjne odnośnie do podstawy prawnej wyboru tzw. sędziów październikowych; nieprzyjęcie przez Prezydenta ślubowania od wybranych sędziów | str. 419
2.4. Nowy wniosek w sprawie konstytucyjności podstawy prawnej wyboru tzw. sędziów październikowych | str. 420
2.5. Nowela listopadowa ustawy o TK z 2015 r. | str. 421
2.6. Uchwały Sejmu w przedmiocie "stwierdzenia braku mocy prawnej" uchwał w sprawie wyboru tzw. sędziów październikowych; wyznaczenie terminu wyboru nowych sędziów TK przez Sejm | str. 421
2.7. Wniosek o wydanie przez TK postanowienia zabezpieczającego | str. 422
2.8. Postanowienie zabezpieczające | str. 422
2.9. Wybór tzw. sędziów grudniowych oraz złożenie przez nich ślubowania | str. 423
2.10. Stanowisko RPO w postępowaniu w sprawie K 34/15 | str. 424
2.11. Ocena konstytucyjności art. 137 ustawy o TK z 2015 r. | str. 424
3. Opinia Komisji Weneckiej | str. 425
4. Wnioski dotyczące postanowienia zabezpieczającego z dnia 30 listopada 2015 r. | str. 425
4.1. Dotychczasowe stanowisko TK | str. 425
4.2. Dopuszczalność zmiany stanowiska przez TK | str. 426
Rozdział XV
Vacatio legis ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym | str. 428
1. Proces ustawodawczy | str. 428
1.1. Projekt ustawy | str. 428
1.2. Prace ustawodawcze w Sejmie | str. 429
1.3. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 433
2. Postępowanie przed TK | str. 435
2.1. Wnioski do TK | str. 435
2.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK | str. 437
2.3. Rozprawa przed TK | str. 440
3. Rozstrzygnięcie TK | str. 441
3.1. Zgodność art. 5 grudniowej ustawy nowelizującej z art. 2 Konstytucji | str. 441
3.2. Zgodność art. 5 grudniowej ustawy nowelizującej z art. 188 pkt 1 Konstytucji | str. 443
3.3. Zgodność art. 5 grudniowej ustawy nowelizującej z art. 8 ust. 1 Konstytucji | str. 444
4. Opinia Komisji Weneckiej | str. 444
Rozdział XVI
Tryb uchwalenia zmian do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym | str. 446
1. Wstęp | str. 446
2. Proces ustawodawczy | str. 447
2.1. Tryb uchwalenia ustawy nowelizującej z dnia 19 listopada 2015 r. | str. 447
2.1.1. Wniesienie projektu | str. 447
2.1.2. Pierwsze czytanie | str. 447
2.1.3. Drugie czytanie | str. 448
2.1.4. Trzecie czytanie | str. 448
2.1.5. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 449
2.1.6. Podpisanie i ogłoszenie | str. 449
2.2. Tryb uchwalenia ustawy nowelizującej z dnia 22 grudnia 2015 r. | str. 449
2.2.1. Wniesienie projektu | str. 449
2.2.2. Pierwsze czytanie | str. 450
2.2.3. Prace Komisji Ustawodawczej | str. 450
2.2.4. Drugie czytanie | str. 452
2.2.5. Ponowne prace Komisji Ustawodawczej | str. 452
2.2.6. Trzecie czytanie | str. 452
2.2.7. Prace ustawodawcze w Senacie | str. 453
2.2.8. Podpisanie i ogłoszenie | str. 453
2.3. Wnioski dotyczące procesu ustawodawczego | str. 453
3. Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym | str. 455
3.1. Postępowanie przed TK w sprawie K 35/15 | str. 455
3.1.1. Wnioski do TK | str. 455
3.1.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK | str. 458
3.1.3. Rozprawa przed TK | str. 459
3.2. Postępowanie przed TK w sprawie K 47/15 | str. 460
3.2.1. Wnioski do TK | str. 460
3.2.2. Stanowiska uczestników postępowania przed TK | str. 462
3.2.3. Rozprawa przed TK | str. 464
3.3. Wnioski dotyczące obu postępowań przed TK | str. 465
4. Rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego | str. 466
4.1. Orzeczenie TK w sprawie K 35/15 | str. 466
4.1.1. Pierwszeństwo zarzutów proceduralnych | str. 466
4.1.2. Ustalenie zakresu zarzutów | str. 466
4.1.3. Specyfika kontroli przez TK trybu uchwalenia aktu prawnego | str. 466
4.1.4. Naruszenia konstytucyjnych norm proceduralnych | str. 467
4.1.5. Szybkość postępowania | str. 469
4.1.6. Brak opinii KRS | str. 469
4.2. Orzeczenie TK w sprawie K 47/15 | str. 470
4.2.1. Pierwszeństwo zarzutów proceduralnych | str. 470
4.2.2. Ustalenie zakresu i treści zarzutów | str. 470
4.2.3. Szybkość postępowania ustawodawczego - trzy czytania | str. 471
4.2.4. Zakres dopuszczalnych poprawek | str. 473
4.2.5. Brak opinii KRS | str. 473
4.3. Wnioski dotyczące obu orzeczeń TK | str. 474
5. Opinia Komisji Weneckiej | str. 475
6. Zakończenie | str. 475
Rozdział XVII
Podstawa prawna kontroli konstytucyjności ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym | str. 477
1. Wprowadzenie | str. 477
2. Wnioski do TK | str. 478
3. Stanowiska uczestników postępowania przed TK | str. 480
4. Stanowiska amici curiae | str. 483
5. Postanowienie TK o skierowaniu sprawy na rozprawę | str. 485
6. Ekspertyzy i opinie prawne przedstawione przez Ministra Sprawiedliwości | str. 486
7. Ekspertyzy i opinie prawne przedstawione przez Sejm | str. 492
8. Rozprawa przed TK | str. 494
9. Opinia Komisji Weneckiej | str. 496
10. Rozstrzygnięcie TK | str. 497
11. Zdania odrębne sędziów TK | str. 502
Rozdział XVIII
Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego wydawanych na tle ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym i jej kolejnych nowelizacji | str. 505
1. Uwagi ogólne | str. 505
2. Wyrok z dnia 3 grudnia 2015 r., K 34/15 - przedmiot rozstrzygnięcia i stanowisko Trybunału Konstytucyjnego co do jego skutków | str. 508
3. Wyrok z dnia 9 grudnia 2015 r., K 35/15 - przedmiot rozstrzygnięcia i stanowisko Trybunału co do jego skutków | str. 513
4. Wyrok z dnia 9 marca 2016 r., K 47/15 - przedmiot rozstrzygnięcia i stanowisko Trybunału co do jego skutków | str. 516
5. Problem publikacji wyroków Trybunału Konstytucyjnego | str. 523
Wybór piśmiennictwa | str. 533
Konstytucyjny spór o granice zmian organizacji i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego: czerwiec 2015 - marzec 2016. Materiały źródłowe. Spis dokumentów | str. 537
O Autorach | str. 561
