Koszty kształcenia wyższego

• Druk: Warszawa, 2017
• Seria / cykl: BADANIA EKONOMICZNE
• Redakcja naukowa: Gabriela Grotkowska, Urszula Sztanderska
• Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Koszty związane z podejmowaniem studiów to jeden ze słabiej zbadanych aspektów wzrostu zainteresowania edukacją na poziomie wyższym w Polsce. Co roku setki tysięcy gospodarstw domowych w Polsce przeznaczają na ten cel niebagatelne środki. Chcąc kontynuować kształcenie, młodzi ludzie nie tylko inwestują poważne kwoty, lecz także często odsuwają w czasie decyzję o wejściu na rynek pracy, a tym samym tracą dochody z pracy, które mogliby uzyskać, aktywizując się zawodowo po ukończeniu szkół średnich. Jednocześnie znaczące fundusze na szkolnictwo wyższe asygnuje państwo.

Prezentowane wyniki analiz zostały opracowane w ramach projektu badawczego „Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania wyborów osób w wieku 19–30 lat dotyczących studiowania”, realizowanego przez zespół z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego na zlecenie Instytutu Badań Edukacyjnych.

Autorzy identyfikują mechanizmy występujące w kontaktach między czterema głównymi interesariuszami procesu kształcenia na poziomie wyższym: uczelniami publicznymi, prywatnymi, studentami (i ich gospodarstwami domowymi) oraz państwem. Stosując najnowsze podejścia metodologiczne z zakresu ekonomii eksperymentalnej i wyboru warunkowego, podejmują próbę pomiaru wielkości, struktury oraz zróżnicowania kosztów edukacji na poziomie wyższym z perspektywy zarówno studenta, jak i uczelni.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ekonomia, biznes
• Redakcja: Gabriela Grotkowska, Urszula Sztanderska
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-235-2755-8
• ISBN druku: 978-83-235-2747-3
• Liczba stron: 478

Pobierz spis treści»

Wprowadzenie – Urszula Sztanderska, Gabriela Grotkowska  11

Rozdział 1. Metodologiczne podstawy badań – Urszula Sztanderska, Gabriela Grotkowska 21
1.1. Kategorie nakładów, kosztów i wydatków w analizie kształcenia na poziomie wyższym 21
1.2. Zarys metodologii badań kosztów kształcenia ponoszonych przez uczelnie wyższe 25
1.3. Zarys metodologii badania wydatków na kształcenie wyższe ponoszonych przez osoby prywatne 30
1.4. Podsumowanie 33

Rozdział 2. Rynek usług edukacyjnych na poziomie wyższym
w perspektywie ekonomicznej – ujęcie modelowe – Urszula Sztanderska, Gabriela Grotkowska 35
2.1. Podmioty występujące na rynku usług edukacji wyższej 37
2.1.1. Konkurencja monopolistyczna po stronie podaży usług edukacyjnych 37
2.1.2. Determinanty kształtowania się popytu na usługi edukacyjne 46
2.1.3. Rola państwa na rynku usług edukacji wyższej 52
2.1.4. Podmioty po stronie popytowej na rynku edukacji wyższej 62
2.2. Czynniki determinujące stronę podażową i koszty dostarczania usług edukacyjnych 66
2.2.1. Ceny usług edukacyjnych 66
2.2.2. Funkcja celu uczelni a koszty usług edukacyjnych 67
2.2.3. Wytwarzanie usług i koszty 68
2.3. Podsumowanie 71

Rozdział 3. Prawne uwarunkowania kształtowania kosztów kształcenia i ich finansowania w szkołach wyższych – Anna Białek-Jaworska, Marek Żukowski 75
3.1. Algorytm dotacji podstawowej na działalność dydaktyczną 76
3.2. Minimum kadrowe, pensum i alokacja zasobów kadrowych 86
3.3. Regulacje prawne wysokości wynagrodzeń nauczycieli akademickich 92
3.4. Podział czasu pracy nauczycieli akademickich na działalność dydaktyczną, badawczą i organizacyjną 98
3.5. Rozdzielna ewidencja przychodów i kosztów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych 102
3.6. Cel kalkulacji kosztów kształcenia w szkołach wyższych 104
3.7. Wpływ zarządzania finansami uczelni na kształtowanie kosztów kształcenia – zarządzanie przez budżet wpływów i wydatków, a nie przychodów i kosztów 109
3.8. Podsumowanie 111

Rozdział 4. Koszty działalności dydaktycznej szkół wyższych i źródła ich finansowania w świetle danych zastanych – Anna Białek-Jaworska 114
4.1. Wydatki na szkolnictwo wyższe z perspektywy makroekonomicznej 115
4.2. Znaczenie udziału przychodów z działalności dydaktycznej w przychodach operacyjnych szkół wyższych 118
4.3. Przychody z działalności dydaktycznej 122
4.4. Koszty działalności dydaktycznej 128
4.4.1. Wynik na działalności dydaktycznej a wynik brutto 133
4.4.2. Koszty działalności dydaktycznej a koszty rodzajowe 136
4.5. System pomocy materialnej dla studentów w szkołach wyższych i jego wpływ na koszty kształcenia 141
4.6. Koszty jednostkowe kształcenia (według GUS) 150
4.7. Koszty działalności dydaktycznej szkół wyższych i źródła ich finansowania w 2013 roku 157
4.8. Rekomendacje w zakresie sprawozdawczości dotyczącej finansów szkół wyższych 185
4.9. Podsumowanie 187

Rozdział 5. Ewidencja i zarządzanie kosztami w szkołach wyższych – Piotr Modzelewski, Marcin Dwórznik 191
5.1. Sposoby ewidencji i planowania kosztów 193
5.1.1. Proces budżetowania 193
5.1.2. Sposób podziału dotacji 197
5.1.3. Ewidencja kosztów w uczelniach wyższych 199
5.2. Struktura kosztów i przychodów 202
5.2.1. Koszty bezpośrednie i pośrednie 202
5.2.2. Rozliczanie kosztów nieruchomości 207
5.2.3. Koszty zmienne i koszty stałe kształcenia 209
5.2.4. Główne grupy kosztów kształcenia 213
5.2.5. Źródła finansowania procesu dydaktyki 214
5.3. Zarządzanie kosztami 217
5.3.1. Relacja między kosztami kształcenia i źródłami ich finansowania (przychodami) 217
5.3.2. Rachunek kosztów kształcenia – rozliczanie kosztów związanych z prowadzeniem procesu dydaktyki 218
5.3.3. Źródła oszczędności kosztów kształcenia 221
5.4. Podsumowanie 225

Rozdział 6. Koszty a jakość procesu kształcenia – Jacek Liwiński 229
6.1. Determinanty jakości kształcenia w szkołach wyższych 230
6.2. Wpływ zmian demograficznych i legislacyjnych na ofertę edukacyjną i jakość procesu kształcenia 245
6.3. Podsumowanie 265
6.4. Aneks statystyczny 267

Rozdział 7. Nakłady i koszty pracy nauczycieli akademickich – Urszula Sztanderska, Barbara Bobrowicz, Tomasz Gajderowicz, Marek Giergiczny 271
7.1. Problem wyodrębnienia kosztu pracy nauczyciela akademickiego 273
7.2. Zbiory danych do analizy kosztów pracy nauczycieli akademickich 278
7.3. Wynagrodzenia nauczycieli akademickich 281
7.4. Nakłady pracy ponoszone w związku z pracą w uczelni 290
7.5. Faktyczna a preferowana struktura czasu pracy 297
7.6. Badanie preferencji nauczycieli akademickich w zakresie zatrudnienia w kontekście kosztów pracy 299
7.6.1. Metoda wyboru warunkowego w badaniu preferencji nauczycieli akademickich 300
7.6.2. Dobór atrybutów kontraktu zatrudnienia nauczycieli akademickich 304
7.6.3. Wyniki estymacji modeli ekonometrycznych wyboru
preferowanych ofert zatrudnienia 310
7.6.3.1. Model podstawowy zakładający liniową specyfikację funkcji użyteczności 311
7.6.4. Model z interakcjami 315
7.6.4.1. Model zakładający liniową specyfikację funkcji
użyteczności z parametrami specyficznymi dla dziedzin nauki 317
7.6.5. Wnioski z badania preferencji nauczycieli akademickich 323
7.7. Podsumowanie 326

Rozdział 8. Prywatne nakłady ponoszone na kształcenie na poziomie wyższym – Leszek Wincenciak, Leszek Morawski, Przemysław Kusztelak, Tomasz Gajderowicz, Ewa Cukrowska-Torzewska 329
8.1. Nakłady prywatne i czas przeznaczany na studiowanie w Polsce według danych zastanych 331
8.1.1. Prywatne nakłady finansowe na edukację wyższą według danych zastanych 331
8.1.2. Czas przeznaczany na edukację wyższą według danych zastanych 336
8.2. Bezpośrednie koszty studiowania na podstawie badania specjalnego – analiza przekrojowa 337
8.2.1. Wprowadzenie 337
8.2.2. Prywatne nakłady finansowe na kształcenie wyższe 338
8.2.2.1. Nakłady bieżące 344
8.2.2.2. Wydatki dodatkowe związane z mieszkaniem i wyżywieniem 348
8.2.2.3. Wydatki związane z korzystaniem ze sprzętu i aparatury 350
8.2.3. Źródła pokrycia wydatków edukacyjnych 351
8.3. Koszt alternatywny studiowania – strumień utraconych wynagrodzeń 354
8.3.1. Podstawy metodologiczne szacowania równań wynagrodzeń 354
8.3.2. Konstrukcja modelu dla danych pochodzących z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności 359
8.4. Bilans czasu przeznaczonego na kształcenie 367
8.4.1. Czas poświęcany na aktywność związaną z kształceniem 367
8.4.2. Czas rezydualny względem pracy zarobkowej na pełny etat 372
8.4.3. Wycena czasu rezydualnego 375
8.4.3.1. Wycena czasu rezydualnego metodą „rynkową” 377
8.4.3.2. Wycena czasu rezydualnego metodą eksperymentalną 378
8.4.3.3. Wycena czasu rezydualnego metodą wyboru
warunkowego (ang. Discrete Choice Experiment) 386
8.5. Podsumowanie 391
8.6. Aneks 393
Podsumowanie. Koszty kształcenia wyższego w świetle badań – Urszula Sztanderska, Gabriela Grotkowska 449

Bibliografia 461
Spis tabel 469
Spis rysunków 473
Spis wykresów 474