Ku kulturowej koncepcji pedagogiki
Książka składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy metodologicznej relacji pedagogiki wobec kultury i możliwości poznania humanistycznego dokonującego się w „trudnych syntezach” złożonych sytuacji poznawczych, czyli między drogami kultury. Druga z nich stawia kwestię „zysku symbolicznego”, jaki może być udziałem pedagogiki, pod warunkiem podjęcia przez nią wysiłku osadzenia problematyki także w kontekstach narracji zmarginalizowanych, zapomnianych czy zakazanych, a – jak się okazuje – budzących jej wrażliwość kulturową i zrozumienie niezbędnego zakresu osadzenia w kulturze dla każdego typu myślenia i działania edukacyjnego.
Prezentowana praca jest więc propozycją (kierunku) strategii naświetlania wybranych tropów dla pedagogiki, zarazem uruchamiającą już częściowo dyskursy, możliwe w pedagogice, i podejmuje próby kilku zapowiedzi aplikacyjnych, które wymagają rzecz jasna dalszych rozwinięć. Uzupełnienia te, zebrane w osobnym tomie, opisuję w zakończeniu pracy.
Przedstawiona Czytelnikowi obszerna i wielowątkowa książka nie będzie z pewnością łatwa w odbiorze, choć mam nadzieję, że trud zmierzenia się z nią opłaci się, a przynajmniej unaoczni powagę zadania, jakie współcześnie staje przed pedagogiką jako całością, choć nie zawsze jesteśmy tego świadomi, czy na to przygotowani.
Wstęp 13
Przedmowa – próba oglądu przedpola tematyki 24
„Własny pokój” pedagogiki w kulturze. Od świata granic do świata horyzontów 25
Poszukiwanie – przeszukiwanie jako bieguny złożoności badawczej 31
Zyski symboliczne i profity duchowe, czyli projekcje celów badań 33
Integralność strukturalna a przedmiot i metoda badań 33
Rekonstruowanie kryzysu teorii w naukach humanistycznych? Jakie są jego przyczyny? 35
O wdrażaniu i upowszechnianiu kultury – perspektywa pedagogiczna 36
Podziękowania 38
Część I. Pedagogika między tropami kultury (problemy metodologiczne) 43
Rozdział I. Przesłanki metodologiczne i historyczne rozważań dla postulatu integralności badawczej w pedagogice 43
Wstęp 43
1.1. W stronę specjalizacji tworzącej specjalności „wyższego rzędu” (T. Kotarbiński) i nową profesjonalizację (R. Nycz) 46
1.2. O dwóch postawach programowych pedagogiki: strukturalnej i funkcjonalnej 52
1.3. Dwa typy autonomii w rozwoju 53
1.4. Funkcjonalne podejście do relacji kultura – pedagogika 54
1.5. Podejście strukturalne do relacji pedagogika – kultura 55
1.6. Problem strukturalnej integralności pedagogicznej w myśleniu i działaniu edukacyjnym 57
1.7. Dominujące, tradycyjne wersje integralności 59
1.8. Strukturalna integralność jako zagubiony trop (o obrazie złożoności edukacji w pedagogice międzywojennej): H. Rowid za B. F. Trentowskim, J. Mirski i Z. Mysłakowski 63
1.9. W stronę integralności post-konwencjonalnej 69
Podsumowanie (gruntowanie problematu: integralność strukturalna versus integralność funkcjonalna; teza pierwsza) 71
Rozdział II. Zysk symboliczny w pedagogice. O odzyskiwaniu, pozyskiwaniu i wyzyskiwaniu kultury (tropy projektujące) 77
Wstęp 77
2.1. Ontologika pedagogiki i kultury. O paradoksalnej ontologii i epistemologii między (inter) i wobec (versus) 78
2.2. Koncepcja wymiany dóbr kultury (P. Bourdieu) Zysk symboliczny versus „symboliczne” zyski 85
2.3. Dialektyka pożytków, zysków i interesów symbolicznych dla pedagogiki w warunkach „globalnej ekonomii kulturowej” (A. Appadurai) 90
2.4. O trzech typach integracji i zysku symbolicznego pedagogiki z kultury Integrowanie zysków czy zysk z integralności pedagogiki i kultury? 99
2.5. Odzyskiwanie ontycznej integralności 104
2.6. Odzyskiwanie integralności w rozwoju pełnej tożsamości płci 113
2.7. Odzyskiwanie dzikości, czyli pedagogiczny sen(s) integralności u źródeł (A. Nalaskowski) 121
2.7.1. Dzikość jako kategoria dla pedagogiki 122
2.7.2. Dzikość w cieniu istotowego sporu natury i kultury 125
2.7.3. Zdziczała socjalizacja i naturalna desocjalizacja? Co jest do zyskania? 127
2.8. Wampiryzm w refleksji kulturowej, czyli o odzyskiwaniu fragmentu porządku symbolicznego 132
2.8.1. Ontologia wampiryzmu jako symbol dynamiki pracy umysłu 136
2.8.2. Wampir i Cień człowieka 137
2.8.3. Wampir jako osobowość prześladowcza 138
2.8.4. Wampir jako symbol/miejsce zdziczenia i innych „wulgarnych” żywiołów 140
2.8.5. Wampiryczna rodzina, czyli o obcowaniu z grobami 141
2.8.6. Symbolika krwi – przemieszczenia pedagogiczne 143
2.9. Pozyskiwanie integralności dyskursywnej – komunikowanie humanistycznej wrażliwości 144
2.10. Wyzyskiwanie epistemologicznej integralności Pakt poznawczy i zwłoki metodologiczne (J. Sławiński) między wiarowiedzą i władzowiedzą 150
2.11. Dyskursy możliwe (D. Ulicka) kulturowej (treści) pedagogiki 156
Podsumowanie (projektowanie zysków) 160
Rozdział III. Pedagogika wobec kultury (tropy ramowe) 161
Wstęp 161
3.1. Jaka kultura? (L. Witkowski) Jaki paradygmat? (B. Śliwerski) Jakie (tropy) pedagogiki? 164
3.2. Wyobraźnia antropologiczna (A. Mencwel) i jej przedłużenia w pedagogice antropologicznej (K. Ablewicz) i antropologii pedagogicznej (R. Schulz) 175
3.3. Całopsychocielesność, mikroantropologia psychoanalityczna i humanizm przyszłości (D. Danek). Kierunki przemian metodologii
