Litwa i Białoruś Od Murawjowa do Baranowa (1864-1868)

• Druk: Kielce, 2018
• Redakcja naukowa: Stanisław Wiech
• Wydawca: Uniwersytet Jana Kochanowskiego

Praca Depolonizacja Ziem Zabranych (1964-1914) Koncepcje – Mechanizmy decyzyjne – Realizacja t. 1–2 jest efektem wieloletnich prac badawczych prowadzonych w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki. Monografia ma na celu przede wszystkim zgłębienie i usystematyzowanie stanu wiedzy na temat niezwykle ważnego dla dziejów narodu polskiego programu w polityce wewnętrznej państwa carów, polegającego na depolonizacji Ziem Zabranych po upadku powstania styczniowego. Praca zawiera analizę najcenniejszych dokumentów archiwalnych – głównie raportów politycznych wileńskich i kijowskich generałów gubernatorów, dotyczących koncepcji, mechanizmów decyzyjnych oraz realizacji programu depolonizacji Ziem Zabranych. Publikacja wprowadza do obiegu naukowego nową jakościowo i poznawczo kategorię źródeł pozyskanych po wieloletnich kwerendach w archiwach rosyjskich, litewskich i ukraińskich, które wzbogacają i weryfikują dotychczasowy stan badań dziejów Polaków na Ziemiach Zabranych po upadku powstania styczniowego. Granice chronologiczne monografii zamykają się w latach 1864-1914, które w dziejach Polski wyznaczają ważne wydarzenia jak upadek powstania styczniowego i wybuch I wojny światowej. Każdy z tomów dzieli się na dwie części. W pierwszej części tomu 1 analizowane są zagadnienia dotyczące depolonizacji Ziem Zabranych głównie guberni litewsko-białoruskich z próbą ukazania rodzących się w tym przedmiocie koncepcji, uruchamianych mechanizmów decyzyjnych oraz sposobów i efektów realizacji. Druga część zawiera różnego rodzaju źródła i dokumenty, które ilustrują i przybliżają omawiane wcześniej problemy.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Redakcja: Stanisław Wiech
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7133-707-9
• ISBN druku: 978-83-7133-707-9
• Liczba stron: 328

SPIS TREŚCI
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
CZĘŚĆ PIERWSZA – Litwa i Białoruś w epoce rządów Murawjowa,
Kaufmana i Baranowa
W przededniu powstania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Powstanie styczniowe w guberniach litewsko-białoruskich . . . . . . . . . . . . . . . …… . . . . 27
Represje popowstaniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Murawjow i jego raporty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Koncepcje Kaufmana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Rządy Baranowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
CZĘŚĆ DRUGA – Wybór źródeł
Murawjow
Notatki Murawjowa z 1831 roku
1. Notatka z 3 stycznia 1831 roku „O moralnym położeniu guberni
mohylewskiej i sposobach zbliżenia jej z Cesarstwem Rosyjskim” . . . . . . . 171
2. Notatka z 1831 roku „O utworzeniu оdpowiednich instytucji
obywatelskich w guberniach od Polski przywróconych i zlikwidowaniu
podwalin najbardziej służących wyobcowaniu tych guberni od Rosji” . . . . 187
Ucisk fiskalny
3. Wykaz podatków pieniężnych ściąganych w guberniach wileńskiej,
grodnieńskiej, kowieńskiej, mińskiej, witebskiej i mohylewskiej
(stan z 1/13 marca 1865 roku) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
4. Rejestr ściąganych podatków pieniężnych wprowadzonych w Kraju
Północno-Zachodnim z powodu powstania (stan z 1/13 czerwca
1865 roku) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Raport z 26 maja 1864 roku i stanowisko Komitetu Zachodniego
5. Notatka Murawjowa z 26 maja 1864 roku „O niektórych sprawach
dotyczących urządzenia Kraju Północno-Zachodniego” . . . . . . . . . . . . . . . 205
6. Stanowisko Komitetu Zachodniego wobec raportu Murawjowa
wyrażone na posiedzeniach z 17 i 19 maja 1864 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Okólniki Murawjowa z lat 1863–1865
7. Okólnik Murawjowa z 20 lipca / 1 sierpnia 1864 roku o zakazie
zawierania przez rosyjskich urzędników w guberniach zachodnich
związków małżeńskich z osobami nieprawosławnymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
8. Okólnik nr 2 z 1/13 stycznia 1864 roku o karach za upowszechnianie
i nauczanie z polskich elementarzy i katechizmów . . . . . . . . . . . . . .. . . . 227
9. Okólnik nr 9023 z 8/20 lipca 1864 roku o zakazie sprzedaży polskich
elementarzy i podręczników do nauczania w języku polskim . . . . . . . . . . . 230
10. Okólnik nr 4112 z 28 marca / 9 kwietnia 1864 roku o zamknięciu
polskich bibliotek i zakazie otwierania takich w przyszłości . . . . . . . . . . . . 231
11. Okólnik nr 73 z 11/23 lipca 1864 roku o przyjmowaniu kandydatów
do seminariów duchownych za zgodą generała-gubernatora . . . . . . . . . . . . 232
12. Okólnik nr 1026 z 10/22 marca 1865 roku o zakazie przyjmowania
przez księży na służbę osób wyznania prawosławnego . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Ostatniе raporty Murawjowa z 1865 roku
13. Notatka Murawjowa z 17 kwietnia 1865 roku osobiście złożona
Aleksandrowi II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
14. Najbardziej uniżony raport hrabiego Michaiła Nikołajewicza
Murawjowa z zarządzania Krajem Północno-Zachodnim
(od 13 maja 1863 roku do 29 kwietnia 1865 roku) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Kaufman
Przemówienia Kaufmana
15. Przemowienia Konstantina Kaufmana do pośredników pokoju,
duchowieństwa katolickiego, starowierców i szlachty wygłoszone 11, 13
i 18 listopada 1865 roku w Wiłkomierzu, Dewałtowie i Możajsku . . . . . . 271
16. Przemówienia Konstantina Kaufmana do szlachty powiatów
poniewieskiego, szawelskiego i rosieńskiego wygłoszone w czerwcu
1866 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Plany wzmocnienia rosyjskości Ziem Zabranych
17. Projekt wzmocnienia rosyjskich fundamentów w Kraju Zachodnim.
List wileńskiego generała-gubernatora Konstantina Kaufmana
do kijowskiego generała-gubernatora Aleksandra Bezaka
z 11/23 października 1865 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Okólniki Kaufmana
18. Okólnik nr 2894 z 29 października / 10 listopada 1865 roku o nauczaniu
w seminariach duchownych wszystkich przedmiotów wyłącznie w języku
rosyjskim i łacińskim oraz o nieużywaniu języka polskiego . . . . . . . . . . . . . 291
19. Okólnik nr 240 z 10/22 lutego 1866 roku o niedopuszczeniu języka
polskiego do nauczania w seminariach oraz w ćwiczeniach
praktycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
20. Okólnik nr 138 z 24 stycznia / 5 lutego 1866 roku o zakazie
organizowania procesji religijnych w miastach poza kościołami oraz
o dozwoleniu organizowania ich we wsiach poza kościołem wewnątrz
ogrodzeń kościelnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
21. Okólnik nr 32 z 8/20 lutego 1866 roku o porządku nakładania kar
za używanie języka polskiego oraz za inne przewinienia dotyczące
polskiej propagandy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Baranow
Okólniki Baranowa
22. Okólnik nr 826 z 19 lipca 1867 roku o zakazie noszenia odkrytej hostii
ulicami miast i wsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
23. Okólnik z 2/14 listopada 1867 roku o tym, jak należy rozumieć pojęcia
„zwykłe pochowki” i „uroczyste procesje pogrzebowe” . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Bilans represji lat 1864–1867
24. Notatka Piotra Wałujewa z 22 lutego 1868 roku o sytuacji
społeczno-politycznej Ziem Zabranych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Indeks osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Indeks geograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331