Łódzkie czasopisma humorystyczne w międzywojniu
Książka zawiera analizę łódzkiej prasy humorystycznej okresu dwudziestolecia międzywojennego (początki łódzkiej prasy, łódzka prasa międzywojenna, łódzka prasa o charakterze humorystycznym) pod kątem stosowanych gatunków wypowiedzi (gatunki prymarnie humorystyczne, takie jak: anegdota, humoreska, dowcip, satyra, komedia, aforyzm; gatunki sekundarnie humorystyczne, czyli wzmianka prasowa, notatka prasowa, felieton, zapowiedź, odpowiedź redakcji, sonda, ogłoszenie, list, a także wybrane gatunki literackie) i w kontekście obecnego w prasie dowcipu językowego (klasyfikacja żartów o charakterze ogólnokomicznym – dowcipy oparte na kontraście, na powtórzeniu i nagromadzeniu oraz żartów swoiście językowych – dowcipy oparte na polisemii, homonimii, odwróceniu paralelnym, neologizmach, wyzyskujących nazwy własne, oparte na eufemizmach, na modyfikacji związków frazeologicznych i przysłów, na stylizacji językowej). Analizowany materiał pochodzi z 14 łódzkich czasopism humorystycznych, wydawanych w latach 1918–1939.
Oprócz dominującego waloru filologicznego, teoretyczno-literackiego, genologicznego publikację cechuje walor historyczny (wiedza o krajowym czasopiśmiennictwie satyryczno-humorystycznym, łódzkiej kulturze dwudziestolecia międzywojennego, potrzebach kulturalnych wielu żyjących ówcześnie łodzian). Tekstowi towarzyszy bogaty materiał ilustracyjny z epoki oraz schematy i zestawienia, kondensujące informacje. Jest ona kierowana do naukowców, filologów, prasoznawców, studentów, ale także do wszystkich miłośników humoru i kultury dawnej Łodzi.
Wstęp 8
ROZDZIAŁ I – ŁÓDZKA PRASA HUMORYSTYCZNA MIĘDZYWOJNIA 12
1.1. Początki łódzkiej prasy 12
1.2. Łódzka prasa w międzywojniu 14
1.3. Prasa humorystyczna w Łodzi 18
1.4. Łódzka prasa humorystyczna w międzywojniu 20
1.4.1. Pisma koncernu Kokorzyckich 22
1.4.1.1. „Wolna Myśl – Wolne Żarty” („Żarty”) 22
1.4.1.2. „Nowy Dekameron” 24
1.4.1.3. „Wesoły Bocian” 25
1.4.1.4. „Adam i Ewa” 26
1.4.1.5. „Hi, Hi, Hi. Tygodnik z Kogutkiem, Kojący Bóle” 28
1.4.2. Pisma pozostałych koncernów 30
1.4.2.1. „Tam-Tam” 30
1.4.2.2. „Dymek z Papierosa” 32
1.4.2.3. „Czerwony Kos” 34
1.4.2.4. „Violetera” 35
1.4.2.5. „Uśmiech” 37
1.4.2.6. „Swawolna Myśl – Swawolne Żarty” 37
1.4.2.7. „Szpilki” 38
1.5. Typografia łódzkich czasopism 40
ROZDZIAŁ II – GATUNKI WYPOWIEDZI W ŁÓDZKIEJ PRASIE HUMORYSTYCZNEJ 46
2.1. Gatunek tekstu – charakterystyka pojęcia 46
2.2. Gatunki w łódzkiej prasie humorystycznej międzywojnia 56
2.2.1. Gatunki prymarnie humorystyczne 57
2.2.1.1. Anegdota 57
2.2.1.2. Humoreska 65
2.2.1.3. Dowcip 76
2.2.1.4. Satyra 85
2.2.1.5. Komedia 95
2.2.1.6. Aforyzm 103
2.2.2. Gatunki sekundarnie humorystyczne 109
2.2.2.1. Wzmianka prasowa 109
2.2.2.2. Notatka prasowa 115
2.2.2.3. Felieton 125
2.2.2.4. Zapowiedź 141
2.2.2.5. Odpowiedź redakcji 149
2.2.2.6. Sonda 154
2.2.2.7. Ogłoszenie 157
2.2.2.8. List 163
2.2.3. Wybrane gatunki literackie 169
ROZDZIAŁ III – DOWCIP JĘZYKOWY W ŁÓDZKIEJ PRASIE HUMORYSTYCZNEJ 190
3.1. Uwagi wstępne 190
3.2. Pojęcie dowcipu językowego 191
3.3. Dowcip językowy w łódzkich czasopismach międzywojennych 196
3.3.1. Żarty o charakterze ogólnokomicznym 197
3.3.1.1. Dowcipy oparte na kontraście 197
3.3.1.2. Dowcipy oparte na powtórzeniu i nagromadzeniu 201
3.3.2. Żarty swoiście językowe 211
3.3.2.1. Dowcipy oparte na polisemii 211
3.3.2.2. Dowcipy oparte na homonimii 232
3.3.2.3. Dowcipy oparte na odwróceniu paralelnym 240
3.3.2.4. Dowcipy oparte na neologizmach 242
3.3.2.5. Dowcipy wyzyskujące nazwy własne 254
3.3.2.6. Dowcipy oparte na eufemizmach 266
3.3.2.7. Dowcipy oparte na modyfikacji związków frazeologicznych i przysłów 275
3.3.2.8. Dowcipy oparte na stylizacji językowej 283
Zakończenie 292
Bibliografia 302
Wykaz niektórych skrótów 310
Wykaz fotografii, schematów i tabel 312
Summary 314
