Ludzkie działanie
"Instytut Misesa prezentuje
Ludzkie działanie, polskie wydanie Human Action Ludwiga von Misesa. Jest to jedna z najważniejszych książek, jakie napisano w obronie cywilizacji, wolnego rynku i zdrowego rozsądku.
Na wydanie Human Action jako polskiego
audiobooka czekalimy 70 lat. Teraz możemy wsłuchać się w opus magnum nestora austriackiej szkoły ekonomii Ludwiga von Misesa. Chłodna, rzeczowa rozprawa z
socjalizmem, interwencjonizmem i wszelkimi odmianami pseudoekonomii; gruntowny wykład prakseologii i głęboka refleksja nad prawidłowościami i ograniczeniami, jakim podlega ludzkie działanie. Po 1989 roku stało się oczywiste, że socjalizm nie może się udać. Mises wiedział o tym już w latach czterdziestych, a więc wtedy, kiedy wielu intelektualistów wiązało z tym ustrojem wielkie nadzieje.
Ludzkie działanie miało 4 wydania amerykańskie i zostało przetłumaczone na kilkanaście języków, w tym chiński, japoński, rosyjski i czeski. Mamy je wreszcie po polsku. Ludwig von Mises był najwybitniejszym obrońcą
kapitalizmu i krytykiem socjalizmu w XX wieku, najważniejszym przedstawicielem austriackiej szkoły ekonomii, nauczycielem Hayeka, Rothbarda oraz wielu innych ekonomistów i naukowców. Przez całe dorosłe życie pisał i wykładał w różnych krajach. Jest autorem kilkudziesięciu książek i ponad 250 artykułów. Po polsku ukazały się dotychczas: Interwencjonizm, Mentalność antykapitalistyczna, Liberalizm w tradycji klasycznej, Planowany chaos, Biurokracja,
Ekonomia i polityka, Wspomnienia, Teoria a historia, Socjalizm, Teoria pieniądza i kredytu,
Kalkulacja ekonomiczna w socjalizmie. Mimo to w naszym kraju jest wciąż prawie nieznany, choć nawet jego adwersarz Oskar Lange pisał, że Misesowi należy się pomnik. Ludzkie działanie to lektura obowiązkowa nie tylko dla wykładowców uczelni ekonomicznych i ich studentów, lecz także wszystkich, którzy chcą zrozumieć, czym jest na prawdę ekonomia."
Wprowadzenie
1. Ekonomia i prakseologia
2. Epistemologiczny problem ogólnej teorii ludzkiego działania
3. Teoria ekonomiczna i praktyka ludzkiego działania
4. Podsumowanie
Część pierwsza
Ludzkie działanie
i. Działający człowiek
1. Działanie celowe a reakcje zwierzęce
2. Wstępne warunki ludzkiego działania
O szczęściu
O instynktach i odruchach
3. Ludzkie działanie jako coś danego ostatecznie (as an ultimate given)
4. Racjonalność i irracjonalność; subiektywizm i obiektywizm badań prakseologicznych
5. Przyczynowość jako warunek działania
6. Ja i inni
O pożyteczności instynktów
Cel ostateczny
Człowiek wegetatywny
ii. Epistemologiczne zagadnienia nauk o ludzkim działaniu
1. Prakseologia a historia
2. Formalny i aprioryczny charakter prakseologii
Rzekoma odmienność logiki człowieka pierwotnego
3. Podejście a priori a rzeczywistość
4. Zasada indywidualizmu metodologicznego
Ja i My
5. Zasada metodologicznej pojedynczości (methodological singularism)
6. Indywidualne i zmienne cechy ludzkiego działania
7. Zakres i specyficzna metoda historii
8. Konceptualizacja i rozumienie
Historia naturalna i historia człowieka
9. O typach idealnych
10. Metoda ekonomii
11. Ograniczenia pojęć prakseologicznych
iii. Ekonomia i bunt przeciw rozumowi
1. Bunt przeciw rozumowi
2. Logiczny aspekt polilogizmu
3. Prakseologiczny aspekt polilogizmu
4. Polilogizm rasowy
5. Polilogizm i rozumienie
6. W obronie rozumu
iv. Pierwsza analiza kategorii działania
1. Cele i środki
2. Skala wartości
3. Skala potrzeb
4. Działanie jako wymiana
v. Czas
1. Czas jako czynnik prakseologiczny
2. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość
3. Oszczędzanie czasu
4. Związki czasowe między działaniami
vi. Niepewność
1. Niepewność i działanie
2. Znaczenie prawdopodobieństwa
3. Prawdopodobieństwo klas
4. Prawdopodobieństwo zdarzeń jednostkowych
5. Liczbowe przedstawienie prawdopodobieństwa zdarzeń jednostkowych
6. Zakład, hazard, gra
7. Przewidywanie prakseologiczne
vii. Działanie w świecie
1. Prawo użyteczności krańcowej
2. Prawo przychodów
3. Praca jako środek
Praca dająca gratyfikację bezpośrednią i praca dająca gratyfikację pośrednią
Twórczy geniusz
4. Produkcja
Część druga
Działanie w społeczeństwie
viii. Społeczeństwo
1. Współpraca między ludźmi
2. Krytyka holistycznej i metafizycznej koncepcji społeczeństwa
Prakseologia i liberalizm
Liberalizm i religia
3. Podział pracy
4. Prawo asocjacji Ricarda
Częste błędy wiążące się z prawem asocjacji
5. Skutki podziału pracy
6. Jednostka w społeczeństwie
Bajka o mistycznej wspólnocie
7. Wielkie Społeczeństwo
8. Instynkt agresji i niszczenia
Błędy popełniane we współczesnych naukach przyrodniczych, zwłaszcza przez darwinizm
ix. Rola idei
1. Ludzki rozum
2. Światopogląd i ideologia
Walka z błędami
3. Ideologia, władza, przemoc, rządzenie
Tradycjonalizm jako ideologia
4. Melioryzm i idea postępu
x. Wymiana w społeczeństwie
1. Wymiana autystyczna i wymiana między ludźmi
2. Związki oparte na kontrakcie i związki oparte na hegemonii
3. Działanie oparte na kalkulacji
Część trzecia
Kalkulacja ekonomiczna
xi. Ocena wartości bez kalkulacji
1. Gradacja środków
2. Fikcja barteru w elementarnej teorii wartości i cen
Teoria wartości i socjalizm
3. Problem kalkulacji ekonomicznej
4. Kalkulacja ekonomiczna i rynek
xii. Sfera kalkulacji ekonomicznej
1. Charakter zapisów księgowych
2. Granice kalkulacji ekonomicznej
3. Zmienność cen
4. Stabilizacja
5. Korzenie idei stabilizacji
xiii. Kalkulacja pieniężna jako narzędzie działania
1. Kalkulacja pieniężna jako metoda myślenia
2. Kalkulacja ekonomiczna i nauka o ludzkim działaniu
Część czwarta
Katalaktyka lub ekonomia społeczeństwa rynkowego
xiv. Przedmiot i metoda katalaktyki
1. Określenie granic problematyki katalaktycznej
Negowanie ekonomii
2. Metoda konstrukcji myślowych
3. Czysta gospodarka rynkowa
Maksymalizacja zysków
4. Gospodarka autystyczna
5. Stan spoczynku i gospodarka jednostajnie funkcjonująca
6. Gospodarka stacjonarna
7. Integracja funkcji katalaktycznych
Funkcja przedsiębiorcy w gospodarce stacjonarnej
xv. Rynek
1. Charakterystyka gospodarki rynkowej
2. Dobra kapitałowe i kapitał
3. Kapitalizm
4. Suwerenność konsumentów
Metaforyczne zastosowanie słownictwa związanego z władzą polityczną
5. Konkurencja
6. Wolność
7. Nierówność zamożności i dochodów
8. Zysk i strata przedsiębiorcy
9. Zyski i straty przedsiębiorcy w rozwijającej się gospodarce
Moralne potępienie zysku
Kilka uwag na temat rzekomej zmory podkonsumpcji oraz tezy o sile nabywczej
10. Organizatorzy, menedżerowie, technicy i biurokraci
11. Proces selekcji
12. Jednostka i rynek
13. Propaganda komercyjna
14. „Volkswirtschaft” (Gospodarka narodowa)
xvi. Ceny
1. Proces kształtowania się cen
2. Ocena wartości i wycena
3. Ceny dóbr wyższych rzędów
Ograniczenia wyceny czynników produkcji
4. Rachunek kosztów
5. Katalaktyka logiczna a katalaktyka matematyczna
6. Ceny monopolowe
Matematyczne ujęcie teorii cen monopolowych
7. Reputacja firmy
8. Monopol po stronie popytu
9. Wpływ cen monopolowych na konsumpcję
10. Dyskryminacja cenowa stosowana przez sprzedawcę
11. Dyskryminacja cenowa stosowana przez nabywcę
12. Związki cenowe
13. Ceny i dochód
14. Ceny i produkcja
15. Mrzonka cen nierynkowych
xvii. Wymiana pośrednia
1. Środki wymiany i pieniądz
2. Uwagi na temat niektórych rozpowszechnionych błędów
3. Popyt na pieniądz i podaż pieniądza
Epistemologiczne znaczenie teorii pochodzenia pieniądza Carla Mengera
4. Określenie siły nabywczej pieniądza
5. Problem Hume’a i Milla a siła napędowa pieniądza
6. Zmiany siły nabywczej pieniądza wywołane czynnikami pieniężnymi oraz sytuacją na rynku dóbr
Inflacja i deflacja; inflacjonizm i deflacjonizm
7. Kalkulacja pieniężna a zmiany siły nabywczej pieniądza
8. Przewidywanie oczekiwanych zmian siły nabywczej pieniądza
9. Specyficzna wartość pieniądza
10. Znaczenie relacji pieniężnej
11. Substytuty pieniądza
12. Ograniczenia emisji fiducjarnych środków płatniczych
Uwagi na temat dyskusji o wolnej bankowości
13. Wielkość i struktura zasobów gotówkowych
14. Bilans płatniczy
15. Kursy dewizowe
16. Stopy procentowe i relacja pieniężna
17. Wtórne środki wymiany
18. Inflacjonistyczna interpretacja historii
19. Standard złota
Międzynarodowa współpraca monetarna
xviii. Działanie w czasie
1. Perspektywa w ocenie okresów czasowych
2. Preferencja czasowa jako istotny czynnik działania
Uwagi na temat rozwoju teorii preferencji czasowej
3. Dobra kapitałowe
4. Okres produkcji, czas oczekiwania i okres zabezpieczenia
Wydłużenie okresu zabezpieczenia poza spodziewaną długość życia działającego człowieka
Przykłady zastosowania teorii preferencji czasowej
5. Zamienność dóbr kapitałowych
6. Wpływ przeszłości na działanie
7. Akumulacja, utrzymanie i konsumpcja kapitału
8. Mobilność inwestora
9. Pieniądz i kapitał; oszczędności i inwestycje
xix. Procent
1. Zjawisko procentu
2. Procent pierwotny
3. Wysokość stóp procentowych
4. Procent pierwotny w zmieniającej się gospodarce
5. Obliczanie procentu
xx. Procent, ekspansja kredytowa i cykl koniunkturalny
1. Problemy
2. Składnik rynkowej stopy procentowej związany z przedsiębiorczością
3. Ażio cenowe jako składnik rynkowej stopy procentowej brutto
4. Rynek kredytowy
5. Wpływ zmian w relacji pieniężnej na procent pierwotny
6. Wpływ inflacji i ekspansji kredytowej na rynkową stopę procentową brutto
Rzekoma możliwość wyeliminowania depresji przez wprowadzenie rządów totalitarnych
7. Wpływ deflacji i ograniczenia kredytu na rynkową stopę procentową brutto
Różnica między ekspansją kredytową a zwykłą inflacją
8. Pieniężna (oparta na kredycie fiducjarnym) teoria cyklu koniunkturalnego
9. Wpływ cyklu koniunkturalnego na gospodarkę rynkową
Rola niewykorzystanych czynników produkcji w pierwszych etapach boomu
Błędy niepieniężnych wyjaśnień cyklu koniunkturalnego
xxi. Praca i płace
1. Praca introwersyjna i ekstrawersyjna
2. Radość i znużenie związane z pracą
3. Płace
4. Bezrobocie katalaktyczne
5. Płace brutto i płace netto
6. Płace i środki utrzymania
Porównanie historycznego wyjaśnienia stawek płac i teorematu regresji
7. Wpływ przykrości pracy na podaż pracy
Uwagi na temat rozpowszechnionej interpretacji „rewolucji przemysłowej”
8. Wpływ zmienności rynku na stawki płac 5299. Rynek pracy
Praca zwierząt i niewolników
xxii. Pozaludzkie pierwotne czynniki produkcji
1. Ogólne uwagi dotyczące teorii renty
2. Czynnik czasu w wykorzystaniu ziemi
3. Ziemia submarginalna
4. Ziemia jako przestrzeń działania
5. Ceny ziemi
Mit ziemi
xxiii. Dane rynku
1. Teoria i dane
2. Rola władzy
3. Historyczna rola wojny i podboju
4. Realny człowiek jako datum
5. Okres dostosowania
6. Granice praw własności oraz zagadnienie kosztów zewnętrznych i korzyści zewnętrznych
Korzyści zewnętrzne związane z twórczością intelektualną
Przywileje i quasi-przywileje
xxiv. Zgodność i konflikt interesów
1. Ostateczne źródło zysku i straty na rynku
2. Ograniczenie liczby dzieci
3. Harmonia „dobrze pojętych” interesów
4. Własność prywatna
5. Konflikty naszych czasów
Część piąta
Współpraca społeczna bez rynku
xxv. Konstrukcja myślowa społeczeństwa socjalistycznego
1. Historyczne pochodzenie idei socjalizmu
2. Doktryna socjalizmu
3. Prakseologiczny charakter socjalizmu
xxvi. Niemożność kalkulacji ekonomicznej w socjalizmie
1. Problem
2. Dawne, nieudane próby zrozumienia problemu
3. Najnowsze propozycje dotyczące kalkulacji ekonomicznej w socjalizmie
4. Metoda prób i błędów
5. Quasi-rynek
6. Równania różniczkowe ekonomii matematycznej
Część szósta
Skrępowana gospodarka rynkowa
xxvii. Rząd i rynek
1. Koncepcja trzeciego systemu
2. Interwencja
3. Wytyczenie granic funkcji rządu
4. Prawość jako podstawowa norma w działaniach jednostki
5. Znaczenie „laissez faire”
6. Bezpośrednia ingerencja rządu w konsumpcję
Korupcja
xxviii. Ingerencja przez opodatkowanie
1. Podatek neutralny
2. Podatek totalny
3. Fiskalne i niefiskalne cele opodatkowania
4. Trzy rodzaje interwencjonizmu podatkowego
xxix. Restrykcje dotyczące produkcji
1. Natura restrykcji
2. Cena restrykcji
3. Restrykcje jako przywilej
4. Restrykcje jako system gospodarczy
xxx. Ingerencja w strukturę cen
1. Rząd i autonomia rynku
2. Reakcja rynku na ingerencję rządu
Uwagi na temat przyczyn upadku starożytnych cywilizacji
3. Płace minimalne
Katalaktyczne aspekty ruchu związkowego
xxxi. Manipulacja pieniądzem i kredytem
1. Rząd i obieg pieniężny
2. Interwencjonistyczny aspekt przepisów o prawnym środku płatniczym
3. Ewolucja współczesnych metod manipulacji obrotem pieniężnym
4. Cele dewaluacji
5. Ekspansja kredytowa
Mrzonka polityki antycyklicznej
6. Kontrola kursów walutowych i dwustronne umowy handlowe
xxxii. Konfiskata i redystrybucja
1. Filozofia konfiskaty
2. Reforma rolna
3. Opodatkowanie jako konfiskata
Opodatkowanie konfiskacyjne i ryzyko
xxxiii. Syndykalizm i korporacjonizm
1. Idea syndykalizmu
2. Błędy syndykalizmu
3. Elementy syndykalistyczne w modnych koncepcjach polityki gospodarczej
4. Socjalizm gildyjny i korporacjonizm
xxxiv. Ekonomia wojny
1. Wojna totalna
2. Wojna i gospodarka rynkowa
3. Wojna i autarkia
4. Bezsens wojny
xxxv. Zasada dobrobytu przeciw zasadzie rynku
1. Argumenty przeciw gospodarce rynkowej
2. Ubóstwo
3. Nierówność
4. Brak bezpieczeństwa
5. Sprawiedliwość społeczna
xxxvi. Kryzys interwencjonizmu
1. Skutki interwencjonizmu
2. Wyczerpanie funduszu rezerwowego
3. Koniec interwencjonizmu
Część siódma
Miejsce ekonomii w społeczeństwie
xxxvii. Nieokreślony charakter ekonomii
1. Wyjątkowość ekonomii
2. Ekonomia i opinia publiczna
3. Złudzenia dawnych liberałów
xxxviii. Miejsce ekonomii w edukacji
1. Studia ekonomiczne
2. Ekonomia jako zawód
3. Prognozowanie jako zawód
4. Ekonomia i uniwersytety
5. Szkolnictwo powszechne i ekonomia
6. Ekonomia i obywatel
7. Ekonomia i wolność
xxxix. Ekonomia i podstawowe zagadnienia ludzkiej egzystencji
1. Nauka i życie
2. Ekonomia i sądy wartościujące
3. Poznanie ekonomiczne i ludzkie działanie
Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy
