Moja mapa. Tworzenie map w technologiach geoinformacyjnych. Przewodnik uzupełniający do laboratoriów z podstaw kartografii + Płyta CD - 02 Rozdz. 2: O mapie… czyli co należy wiedzieć i zaplanować na początku; Laboratoria — 2

• Druk: Katowice, 2018
• Seria / cykl: Podręczniki i Skrypty UŚ; Nauki o Ziemi
• Autor: Joanna Ewa Szafraniec
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Przewodnik „Moja mapa. Tworzenie map w technologiach geoinformacyjnych” jest pomocą dydaktyczną do realizacji zagadnień kartograficznych przy wykorzystaniu otwartego oprogramowania geoinformacyjnego, jak QGIS, SAGA GIS czy GRASS GIS. Jego celem jest – na podstawie prostych ćwiczeń – przygotowanie studentów i innych osób zainteresowanych do utworzenia samodzielnego opracowania kartograficznego, czyli mapy. Przewodnik jest tak zaprojektowany, by wprowadzić najpierw w zagadnienia teoretyczne, terminologię. Są to cztery rozdziały poświęcone matematycznym podstawom kreślenia map, informacjom ogólnym o mapach i źródłach danych, kartograficznym metodom prezentacji danych przestrzennych oraz rzeźbie na mapie. Poprzez gotowe scenariusze zajęć w formie laboratoryjnej i instrukcje publikacja umożliwia wykorzystanie nabytej wiedzy w praktycznych czynnościach, czyli etapach konstrukcji mapy. Przewodnik zawiera również spis literatury, indeks pojęć oraz załącznik z odnośnikami do różnych informacji i danych, jak też zbiory danych do ćwiczeń dla tych, którzy nie dysponują własnymi przykładami.

Tego typu opracowanie zapełnia lukę na rynku polskiej literatury dydaktycznej, łącząc dwie ważne dziedziny: kartografię i Systemy Informacji Geograficznej. Jego niewątpliwą zaletą jest umożliwienie realizacji ćwiczeń samodzielnie, dzięki dostępnym danym (na płycie CD i w Internecie), otwartemu oprogramowaniu geoinformacyjnemu oraz szczegółowym instrukcjom. Ponadto załączona płyta CD oraz spis bibliograficzny pozwalają na poszerzanie i uzupełnianie wiedzy i umiejętności.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Geografia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Podręczniki szkolne
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-226-3397-7
• ISBN druku: 978-83-226-3396-0

Spis treści

Wstęp / 11

Rozdział 1 / 15
Matematyczne podstawy pracy z mapą
Kształt i rozmiary Ziemi / 16
Siatka geograficzna i współrzędne geograficzne / 17
Odwzorowania kartograficzne / 21
Podstawowe układy współrzędnych stosowane w Polsce / 22
Skala mapy / 30
Współrzędne topograficzne punktu na mapach tradycyjnych / 34
Metody rejestracji map w układach współrzędnych w oprogramowaniu geoinformacyjnym / 41

Laboratoria — 1 / 47
Laboratorium 1.1. Rejestracja skanu mapy w układzie współrzędnych / 47
Zadanie 1.1.1. Rejestracja skanu mapy za pomocą łączenia zidentyfikowanych obiektów ze skalibrowanym podkładem mapowym / 48
Zadanie 1.1.2. Rejestracja skanu mapy poprzez przypisanie określonym punktom współrzędnych w danym układzie / 50
Laboratorium 1.2. Przeliczanie współrzędnych / 51
Zadanie 1.2.1. Przeliczanie współrzędnych skanu mapy na układ współrzędnych płaskich prostokątnych na podstawie równania regresji prostoliniowej / 52
Zadanie 1.2.2. Przeliczanie narożników mapy z układu 1965 na 1992 z wykorzystaniem kalkulatora współrzędnych / 53
Zadanie 1.2.3. Przeliczanie współrzędnych mapy w QGIS / 53
Laboratorium 1.3. Pomiary na mapie / 54
Zadanie 1.3.1. Wykorzystanie narzędzia Pomiar / 55
Zadanie 1.3.2. Wykorzystanie narzędzi geometrii / 55

Rozdział 2 / 57
O mapie… czyli co należy wiedzieć i zaplanować na początku
Definicja mapy. Atlas / 58
Elementy treści mapy a legenda mapy / 60
Źródła danych / 63
Otwarte oprogramowanie geoinformacyjne w analizach środowiskowych / 66

Laboratoria — 2 / 69
Laboratorium 2.1. Elementy treści mapy / 69
Zadanie 2.1.1. Znaki umowne na mapie i ich uporządkowanie — legenda / 70
Zadanie 2.1.2. Planowanie treści mapy według celu opracowania i skali / 70
Laboratorium 2.2. Środowisko pracy otwartego oprogramowania geoinformacyjnego — kompozycja warstw / 71
Zadanie 2.2.1. Ładowanie warstw wektorowych do projektu — geometria warstw a elementy treści mapy, porządkowanie warstw / 72
Zadanie 2.2.2. Stylizacja i etykietowanie warstw modeli wektorowych / 73
Zadanie 2.2.3. Wykorzystanie podkładu rastrowego do tworzenia warstw modeli wektorowych — usługa WMS / 73
Zadanie 2.2.4. Wydruk kompozycji warstw / 74

Rozdział 3 / 77
Wybrane kartograficzne metody prezentacji danych przestrzennych
Metody jakościowe / 78
Metody ilościowe / 83
Mapa tematyczna / 95
Generalizacja / 96

Laboratoria — 3 / 103
Laboratorium 3.1. Tworzenie kartogramu i kartodiagramów — mapa tematyczna w QGIS / 103
Zadanie 3.1.1. Prezentacja współzależności obiektów / zjawisk metodą kartogramu i kartodiagramu prostego / 104
Zadanie 3.1.2. Prezentacja struktury i wielkości (natężenia) obiektu / zjawiska metodą kartodiagramu strukturalnego / 105
Laboratorium 3.2. Mapy izarytmiczne — metody interpolacji w otwartym oprogramowaniu geoinformacyjnym / 106
Zadanie 3.2.1. Tworzenie mapy izarytmicznej metodą interpolacji IDW w QGIS / 107
Laboratorium 3.3. Generalizacja — wybrane metody uogólniania informacji w warstwach modeli wektorowych / 108
Zadanie 3.3.1. Generalizacja obiektów liniowych — usuwanie małych obiektów i upraszczanie ich kształtu z wykorzystaniem opcji QGIS / 109
Zadanie 3.3.2. Generalizacja poprzez łączenie drobnych obiektów w jeden poligon — zastosowanie narzędzia Bufor w QGIS / 110

Rozdział 4 / 113
Rzeźba na mapie
Pozyskiwanie informacji o rzeźbie terenu / 114
Wybrane metody prezentacji rzeźby na mapie / 115
Cyfrowy model wysokościowy / 120

Laboratoria — 4 / 123
Laboratorium 4.1. Prezentacja rzeźby na mapie w otwartym oprogramowaniu geoinformacyjnym / 123
Zadanie 4.1.1. Prezentacja rzeźby metodą poziomicową / 124
Zadanie 4.1.2. Prezentacja rzeźby metodą hipsometryczną i cieniowania / 125
Zadanie 4.1.3. Wizualizacja rzeźby z dodaniem efektu 3D / 125
Zadanie 4.1.4. Prezentacja rzeźby za pomocą profilu morfologicznego / 125
Laboratorium 4.2. Przetwarzanie cyfrowego modelu wysokościowego w otwartym oprogramowaniu geoinformacyjnym / 126
Zadanie 4.2.1. Mapa nachylenia terenu w QGIS / 127
Zadanie 4.2.2. Mapa ekspozycji w QGIS / 127
Zadanie 4.2.3. Mapa wysokości względnych w SAGA GIS / 128

Instrukcje / 129
Instrukcja I. Wstęp do QGIS / 129
Otwarte oprogramowanie geoinformacyjne / 129
Interfejs użytkownika / 129
Ustawienia wstępne programu / 132
Ustawianie układu współrzędnych projektu bezpośrednio w widoku / 133
Modele grafiki rastrowej i wektorowej / 134
Warstwy WMS / 135
Zapisywanie projektu / 136
Usuwanie warstw z projektu / 138
Przywracanie widoku warstwy / warstw / 138
Kolejność warstw w projekcie / 139
Instrukcja II. Rejestracja skanów map w układzie współrzędnych / 140
Dobór punktów kontrolnych / 140
Tworzenie punktów kontrolnych o współrzędnych odczytanych ze źródeł analogowych (CSV) / 141
Rejestracja skanu mapy metodą łączenia zidentyfikowanych punktów ze skalibrowanym podkładem mapowym / 143
Rejestracja skanu mapy metodą przypisywania charakterystycznym punktom współrzędnych w danym układzie / 147
Instrukcja III. Przeliczanie współrzędnych / 150
Przeliczanie współrzędnych prostokątnych płaskich na podstawie relacji statystycznych / 150
Przeliczanie współrzędnych warstwy modelu rastrowego w oprogramowaniu QGIS / 151
Instrukcja IV. Pomiary na mapie / 153
Wykorzystanie narzędzia Pomiar / 153
Wykorzystanie narzędzi geometrii dla warstwy modelu wektorowego / 156
Instrukcja V. Stylizacja i etykietowanie warstw modeli wektorowych / 161
Nadawanie prostego stylu warstwom modeli wektorowych / 161
Projektowanie własnego stylu na przykładzie symbolu punktowego / 166
Różnicowanie stylu obiektów w jednej warstwie / 167
Etykietowanie warstw / 172
Instrukcja VI. Tworzenie warstw modeli wektorowych, wektoryzacja / 174
Pliki modeli wektorowych / 174
Geometria obiektów / 175
Tworzenie obiektów powierzchniowych / 176
Tworzenie obiektów liniowych / 181
Tworzenie obiektów punktowych / 182
Dodawanie i usuwanie kolumn w tabeli atrybutów / 183
Naprawianie błędów geometrii / 184
Instrukcja VII. Kompozycja warstw i ich wydruk / 187
Uruchamianie wydruku / 187
Osadzanie treści mapy w wydruku / 188
Wyświetlanie siatki współrzędnych w wydruku / 190
Osadzanie legendy w wydruku / 192
Skala w wydruku / 194
Wprowadzanie elementów tekstowych w wydruku / 195
Eksport wydruku do plików graficznych i PDF / 196
Instrukcja VIII. Mapa tematyczna. Prezentacja danych metodą kartogramu i kartodiagramu / 197
Włączanie danych w tabelach zewnętrznych do istniejących warstw wektorowych w QGIS / 197
Prezentacja danych w QGIS metodą kartogramu / 198
Prezentacja danych w QGIS metodą kartodiagramu prostego symbolicznego / 201
Prezentacja danych w QGIS metodą kartodiagramu strukturalnego / 203
Instrukcja IX. Mapa izarytmiczna — metody interpolacji w otwartym oprogramowaniu geoinformacyjnym / 206
Interpolacja w QGIS metodą ważonych odwrotnych odległości (IDW) / 206
Kadrowanie modelu rastrowego do granic maski w QGIS / 206
Ustalanie skali barwnej dla modelu rastrowego po interpolacji w QGIS / 209
Generowanie izarytm w QGIS / 210
Interpolacja metodą triangulacyjną (TIN) w QGIS / 211
Interpolacja metodą najbliższego sąsiedztwa (NN) w SAGA GIS / 213
Kadrowanie modelu rastrowego maską wektorową w SAGA GIS / 214
Ustalanie skali barwnej modelu rastrowego w SAGA GIS / 214
Zapisywanie plików i projektu w SAGA GIS / 215
Tworzenie izarytm w SAGA GIS / 216
Instrukcja X. Wybrane proste metody generalizacji w otwartym oprogramowaniu geoinformacyjnym / 217
Eliminowanie małych obiektów liniowych — zastosowanie w QGIS eksperymentalnej wtyczki Generalizer / 217
Eliminowanie małych obiektów liniowych i powierzchniowych za pomocą filtrów w QGIS / 218
Upraszczanie geometrii obiektów liniowych i poligonowych za pomocą narzędzi geometrii w QGIS / 220
Łączenie drobnych obiektów poligonowych / punktowych w duży obiekt powierzchniowy — wykorzystanie narzędzia Bufor w QGIS / 221
Generalizacja poprzez dekompozycję — wykorzystanie opcji tworzenia centroidów poligonów / 224
Instrukcja XI. Wybrane metody wizualizacji rzeźby terenu w otwartym oprogramowaniu geoinformacyjnym / 226
Prezentacja rzeźby w QGIS za pomocą rysunku poziomicowego / 226
Prezentacja rzeźby w QGIS za pomocą barw hipsometrycznych / 228
Prezentacja rzeźby w QGIS za pomocą cieniowania / 232
Prezentacja rzeźby w oprogramowaniu geoinformacyjnym za pomocą efektu 3D / 232
Prezentacja rzeźby w QGIS za pomocą profilu morfologicznego / 239
Instrukcja XII. Przetwarzanie cyfrowego modelu wysokościowego w otwartym oprogramowaniu geoinformacyjnym / 241
Mapa nachylenia terenu w QGIS / 242
Mapa ekspozycji w QGIS / 244
Mapa wysokości względnych w SAGA GIS / 244

Bibliografia / 249
Indeks rzeczowy / 255
Spis rycin i tabel / 261

Summary / 279
Резюме / 281