Nauki społeczne wobec zmiany - alternatywa scalania
W pierwszej części monografii autorzy przedstawili swoiste vademecum wiedzy z zakresu nauk społecznych dedykowane przede wszystkim pedagogom. W drugiej zawarli studia nad różnymi obliczami i konsekwencjami zmian społecznych, wpisujące się w dyskurs traumy zmiany, dołączając analizę zagadnień podmiotowości jednostki, kapitału społecznego, sprawiedliwości społecznej, ekologii.
Zmiana społeczna nie może być całościowo badana na gruncie jednej dyscypliny naukowej. Jako przedmiot badań jest ze swej natury interdyscyplinarna. Powstało wiele teorii zmiany, sam termin używany jest bardzo często w różnorodnych znaczeniach, jednak analizy zmian są przeważnie zawężane do określonej dyscypliny.
Książka przeznaczona dla wszystkich eksplorujących fenomen zmiany społecznej. To lektura obowiązkowa dla badaczy, którzy prowadząc studia interdyscyplinarne, starają się przekraczać granice swojej dziedziny.
*********
Social Sciences in the Face of Change – Prospect of Integration. Inspirations for Contemporary Pedagogy
The monograph is a kind of compendium of knowledge in the field of social sciences primarily dedicated to all educators. In addition, the book contains the studies on various aspects and consequences of social changes corresponding with the discourse on trauma of change and includes analysis of the issues regarding subjectivity of the individual, social capital, social justice, and ecology.
*********
Prof. dr hab. Krystyna Marzec-Holka – pracuje na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zainteresowania naukowe obejmują pedagogikę społeczną, patologię społeczną, resocjalizację, kryminologię. Laureatka nagrody Ministra Edukacji Narodowej i Sportu za monografię "Dzieciobójstwo. Przestępstwo uprzywilejowane czy zbrodnia" (Wydawnictwo Akademii Bydoskiej im. Kazimierza Wielkiego, 2004). Najważniejsze publikacje: "Praca socjalna i polityka społeczna. Obszary współdziałania wobec wykluczenia społecznego" (współred. K. Marzec, A. Rutkowska, M. Joachimowska, 2008), "
Kapitał społeczny a nierówności kumulacja i redystrybucja" (red., 2009), "Przemoc seksualna wobec dziecka – studium pedagogiczne-kryminologiczne" (2011), "Powroty dzieci z rodzin zastępczych do placówek opiekuńczo-wychowawczych" (2012), "Profilaktyka i resocjalizacja. Od dysfunkcji do funkcjonalności" (współred. K. Marzec-Holka, T. Głowik, E. Bilska, 2012), "Współczesne uwarunkowania i wzory procesów resocjalizacji, reintegracji, inkluzji społecznej" (współred. K. Marzec-Holka, K. Mirosław-Nawrocka, J. Moleda, 2014), "Kapitał społeczny a wspólnoty wiejskie w obronie "małych szkół". Przykład województwa kujawsko-pomorskiego" (2015), "Szkoła Naukowa Pedagogiki Społecznej Edmunda Trempały inspiracją zmiany społecznej,dzieł i życiorysów" (2015).
Prof. Andrzej Radziewicz-Winnicki – socjolog, pedagog, emerytowany profesor Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Zielonogórskiego, obecnie zatrudniony w Społecznej Akademii Nauk w Łodzi. Visiting professor w wielu zagranicznych ośrodkach naukowych, m.in. w Wielkiej Brytanii, USA, Niemczech, Austrii, Danii, Grecji i Wietnamie. Członek Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Promotor wielu prac doktorskich. Jego zainteresowania naukowe obejmują socjologię edukacji, pedagogikę społeczną, socjologię i pedagogikę transformacji. Najważniejsze publikacje: "Żywiołowość otaczającej współczesności a szansa na homeostazę społeczną" (2014), "Pedagogika społeczna w obliczu realiów codzienności" (2008), "Społeczeństwo w trakcie zmiany" (2004), "Podręczny słownik terminów nauk o wychowaniu, angielsko-niemiecko-polski" (z R. Seebauer i E. Górnikowską-Zwolak, 2004), "Tradition and Reality in Educational Ethnography of Post-Communist Poland" (1998).
Prof. dr hab. Anna Wiłkomirska – dziekan Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendystka George Washington University, ekspert Instytutu Spraw Publicznych ds.. Edukacji, członkini Rady Naukowej Instytutu Badań Edukacyjnych, biegła sądowa ds. Edukacji. Jest promotorem prac doktorskich z zakresu polityki edukacji, pracy szkół, socjalizacji młodzieży. Uczestniczy w kształceniu i doskonaleniu nauczycieli. Jej zainteresowania naukowe obejmują socjologię edukacji, politykę edukacji, socjalizację młodzieży. Najważniejsze publikacje: "Młodzi obywatele. Wyniki międzynarodowych badań młodzieży" (z R. Dolatą, K. Kosełą, A. Zielińską, 2004), "Ocena kształcenia nauczycieli w Polsce" (2005), "Ocena systemu awansu zawodowego nauczycieli w Polsce" (z A. Zielińską, 2013), "Wiedzieć i rozumieć, aby być obywatelem" (2013), "Jaki patriotyzm" (z A. Fijałkowskim, 2016).
Wprowadzenie 9
CZĘŚĆ I
SEKULARYZACJA TRADYCYJNEJ MYŚLI SPOŁECZNEJ DOTYCZĄCEJ
POJĘCIA ZMIANY (z teorii nauk bliskich pedagogice) 17
Rozdział pierwszy
Ewolucjonizm i neoewolucjonizm (Anna Wiłkomirska) 23
1.1. Ewolucjonizm 23
1.2. Neoewolucjonizm 27
1.2.1. Socjobiologia 28
1.2.2. Psychologia ewolucyjna 31
1.2.3. Neoewolucyjna antropologia 32
1.2.4. Ewolucja społeczna w ujęciu Niklasa
Luhmanna 38
Rozdział drugi
Zmiana w głównych perspektywach teoretycznych (Anna Wiłkomirska) 41
2.1. William Thomas i Florian Znaniecki – zmiana w
procesie dezorganizacji-reorganizacji 41
2.2. Talcott Parsons – zmiana funkcjonalna 43
2.3. Materializm historyczny 45
2.4. Teorie konfliktu i władzy 47
2.5. Lewis Coser – (neo)funkcjonalna teoria konfliktu
49
2.6. Steven Lukes i Michel Foucault – władza w
warunkach konfliktu, radykalne ujęcie władzy 50
Rozdział trzeci
Teorie modernizacji (Anna Wiłkomirska) 53
3.1. Od teorii konwergencji do teorii zależności 58
3.2. Teorie rozwoju endogennego 61
3.3. Cykliczne wizje dziejów i wybrane teorie
cywilizacji 62
3.3.1. Koncepcje rozwoju cyklicznego 62
3.3.2. Nowoczesność jako światowa cywilizacja 66
3.4. Zmiany kulturowe przełomu tysiącleci – przykład
ujęcia antropologicznego 71
3.5. Odwroty i powroty – trwałość i krytyka,
sinusoida teorii modernizacji 74
Rozdział czwarty
Postmodernizm-ponowoczesność – w walce z modernizacją
(Anna Wiłkomirska) 81
4.1. Globalizacja – źródło i proces zmian 86
4.2. Teorie globalizacji 92
Rozdział piąty
Rewolucje, ruchy społeczne i transformacje (Anna Wiłkomirska) 98
5.1. Rewolucje 98
5.2. Ruchy społeczne 103
5.3. Transformacja – przykład Polski 109
5.4. Zakończenie 116
CZĘŚĆ II
ZINDYWIDUALIZOWANE PERCEPCJE NIEKTÓRYCH OBLICZ
WSPÓŁCZESNOŚCI Z PERSPEKTYWY PEDAGOGIKI 119
Rozdział szósty
Względnie trwałe czynniki sprawcze towarzyszące dobie transformacji w obszarze upośledzenia społecznego. Symptomy anomii, chaosu i dezorientacji a rehabilitacja publiczna (Krystyna Marzec-Holka, Andrzej Radziewicz-Winnicki) 121
6.1. Geneza i ewolucja przemian 121
6.2. Asynchronizacja rozwoju społeczno-gospodarczego,
nierówności społeczne i zjawisko pauperyzacji 124
6.3. Ujęcie poznawcze ubóstwa społecznego 128
6.4. Traumatogenne przemiany w życiu jednostek i grup
a upośledzenie społeczne 135
6.5. Anomia, anarchia i pojawiające się zręby
fundamentalizmu w sferze organizacji publicznej a
rehabilitacja społeczna 141
6.6. Zakończenie 147
Rozdział siódmy
Kapitał społeczny i jego funkcje. Kontrowersje wokół kapitału społecznego zbiorowego i indywidualnego (Krystyna Marzec-Holka) 149
7.1. Kapitał społeczny, prekursorzy, koncepcje
teoretyczne 149
7.2. Kapitał społeczny a partycypacja publiczna
na poziomie edukacji 156
7.3. Relacje społeczne w środowiskach lokalnych.
Między zaangażowaniem a neutralnością 166
Rozdział ósmy
Kapitał społeczny w perspektywie indywidualnej i rodzinnej oraz możliwości stymulacji kapitału zbiorowego
(Krystyna Marzec-Holka) 172
8.1. Przykłady empiryczne 172
8.2. Młodzi dorośli a syndrom rozwiedzionych
rodziców. Kolejne egzemplifikacje 176
8.3. Bariery w tworzeniu zbiorowego kapitału
społecznego 183
8.4. Teoria pola integrująca wizje życia społecznego
197
8.5. Mieszkańcy lokalnego środowiska wiejskiego w
obronie szkoły 205
8.6. Rodzice i nauczyciele w obronie edukacji 209
Rozdział dziewiąty
Komunitaryzm na tle teorii sprawiedliwości społecznej Johna Rawlsa. Utopijna próba obniżenia poczucia względnej deprywacji we współczesnej polskiej rodzinie (Andrzej Radziewicz-Winnicki) 221
9.1. Uwagi wprowadzające 221
9.2. John Rawls i teoretyczne ramy komunitaryzmu 224
9.3. Zasady sprawiedliwości a realia publiczne 227
9.4. Podsumowanie 233
Rozdział dziesiąty
Magia rewitalizacji w dobie niepokojącej współczesności
(Andrzej Radziewicz-Winnicki) 235
10.1. Magia jako swoista wizja percepcji świata 237
10.2. Fenomen rewitalizacji 241
10.3. Racjonalność przekonań magicznych i wiara w
rewitalizację 244
10.4. Refleksje końcowe 246
Rozdział jedenasty
Ekologia społeczna. Podmiotowość człowieka a inwestowanie w naturę w refleksjach ekspertów (Andrzej Radziewicz-Winnicki) 248
11.1. Pojmowanie ekologii społecznej 248
11.2. Postępowanie ekologiczne jako równoważnik
podmiotowości jednostki 250
11.3. Refleksje końcowe 254
Zakończenie 257
Bibliografia 259
