Niewolnicy i panowie. Sześć i pół eseju z antropologii i filozofii społecznej świata

• Druk: Warszawa, 2017
• Autor: Jacek Dobrowolski
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Niewolnicy i panowie to zbiór esejów z antropologii i filozofii społecznej nowoczesności poświęconych kwestii emancypacji, rozumianej jako istota nowoczesnego projektu człowieka. Przyjmując za perspektywę punkt widzenia teraźniejszości, stanowiącej późne stadium historii nowoczesnego Zachodu, Dobrowolski stara się zdać sprawę z obecnej kondycji zachodniego człowieka, zdefiniowanej przez te schyłkowe okoliczności, w kontekście i w odniesieniu do źródeł, antynomii, psychospołecznych, ekonomicznych i psychopolitycznych uwarunkowań oraz perspektyw idei równej wolności dla każdego. Z jednej strony badania te mają charakter czegoś na kształt historii wyobraźni ludzkiej, literacko-filo­zofi­czno-historycznej rekonstrukcji narracji, jakimi posługiwał się człowiek nowoczesny (i nowożytny) w swoich wyobrażeniach samego siebie. Z drugiej zaś strony czegoś, co ma dostarczyć autorowi i czytelnikowi narzędzi orientacji w jego/jej własnych okolicznościach. Mówiąc bardziej górno­lot­nie – dostar­czyć, za pomocą sięgającej daleko wstecz genealogii tego, co aktualne, wstępnego zarysu ontologii bytu spo­łecz­nego teraźniejszości (drugiej dekady XXI wieku).
Już od starożytności pytanie o to „jak nie być niewol­nikiem?” kształtowało rozumienie tego, czym było bycie wolnym obywatelem. Zwłaszcza jednak w nowo­żytności emancypacja nie może być kompletna bez zniesienia niewolnictwa, a nowo­czesne, oświecone myślenie zawsze chciało uwierzytelniać się w oczach publiczności i odbior­ców tym właśnie hasłem promocyjnym: „natura wszystkich ludzi jest równa i wolna”. Ze względu na ten postulat nowoczesność w ogóle może być atrak­cyjniejsza niż inne propo­zy­cje spoza jej kręgu ideologicznego (tradycjonalne czy antynowo­czes­ne). Eman­cypacja jest obietnicą wspólnoty wolnych, racjonalnych podmiotów-panów, a nie tylko uwolnienia z kajdan. Jednak bez zniesienia niewolnictwa, nowoczesność nie mogłaby rościć żadnych pretensji do moralnej wyższości; na ile pretensjom tym możemy jeszcze ulegać, na ile musimy je podtrzymywać, choćby bez wiary? Jak to się dzieje, że projekt ukonstytuowania nowej ludzkiej wspólnoty – społeczna moder­nizacja – czę­sto w nowoczesności dewiował w stronę nieprzewidywalnych, antyracjo­nal­nych i moralnie odrażających formacji wspólnotowych o charakterze wojowniczo agresywnym?
Kolejna ważna pozycja w dorobku Jacka Dobrowolskiego.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Filozofia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-19398-0
• ISBN druku: 978-83-01-19393-5
• Liczba stron: 360

Słowo wstępne. Idea antropologii nowoczesności i odkrycie mocy człowieka 9
I. Zarys teorii nowoczesności 27
1. Trzy pojęcia podstawowe filozofii społecznej nowoczesności 27
2. Nowoczesność jako emancypacja. Człowiek, czyli pan 34
3. Nowoczesność jako racjonalizacja 48
4. Nowoczesność jako reorganizacja. Społeczeństwo i wspólnota 56

II. Pragnienie władzy – władza pragnienia. Esej z antropologii emancypacji 77
1. Władza: dialektyka panowania i podlegania 77
2. Klasyczny, idealistyczny model władzyjaźni panującej 97
3. Wczesnonowoczesny, naturalistyczny model władzy jaźni reprezentującej 103
4. Nowoczesny, postnaturalistyczny model władzy jaźni rozdartej 108
5. Ponowoczesny, postpodmiotowy model pragnienia bez władzy (schizoanaliza swobodnego pragnienia) 119

III. Filozofi a niewolniczości. Platon, Hegel, Nietzsche 145
1. Niewolnictwo i niewolniczość 145
2. Wolność negatywna i wolność pozytywna. Pojęcie „wolnej woli” 160
3. Heglowskie pojęcie niewolniczości 178
4. Nietzsche i niewolniczość 201

IV. Niewolnicy nowoczesności 221
1. Przybycie Piętaszka 221
2. Jak niewolnicy zbudowali nowoczesność? 232
3. Narodziny emancypacji z ducha materializmu 245
4. Niewolnicy Johna Locke’a 252
5. Czy praca czyni wolnym? 255
6. Emancypacja a niedostatek 265
7. Opór czy poddanie? Świadomość leminga 275
V. Panowie świata 289
1. Hiperpańskość 289
2. Kto i jak rządzi 303
3. Po demokracji 315
4. Po społeczeństwie 327
Posłowie. „Koniec świata, jaki znamy” 331
Bibliografia 345
Indeks osób i postaci literackich 354