Niezbędnik studenta I roku. Repetytorium egzaminacyjne do ćwiczeń i egzaminu z historii państwa i prawa polskiego

• Druk: Łódź, 2013
• Redakcja naukowa: Dorota Wiśniewska-Jóźwiak, Justyna Bieda
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Skrypt opracowany z myślą o studentach I roku Wydziału Prawa i Administracji UŁ. Zawiera materiał z dziesięciu dziedzin prawa, w tym: prawa osobowego, małżeńskiego, rodzinnego, opiekuńczego, spadkowego, rzeczowego, zobowiązań, pracy, karnego i procesowego. Każda z owych dziedzin została przedstawiona w osobnym rozdziale, przy zastosowaniu układu problemowego. Przeznaczenie opracowania do celów dydaktycznych skłoniło autorów poszczególnych części do poruszenia tylko pewnych wybranych zagadnień, które umożliwią młodym adeptom prawa zapoznanie się z podstawowymi instytucjami prawa prywatnego i publicznego oraz nabycie umiejętności sprawnego i świadomego posługiwania się podstawowymi pojęciami prawnymi.
Głównym zadaniem skryptu jest przedstawienie prawa feudalnego w opozycji do prawa nowożytnego. Wraz z notatkami z ćwiczeń i wykładów ma ułatwić studentom przygotowanie się do egzaminu.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Redakcja: Dorota Wiśniewska-Jóźwiak, Justyna Bieda
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7969-081-7
• ISBN druku: 978-83-7969-081-7
• Liczba stron: 191

Słowo wstępne		5

Rozdział I. Prawo osobowe (Michał Pyziak)		9

1.	Przedmiot prawa osobowego		9

2.	Osoby fizyczne		9

2.1.	Początek osoby fizycznej		9
2.2.	Koniec osoby fizycznej	10
2.2.1.	Wywołanie (proskrypcja), śmierć cywilna	10
2.2.2.	Śmierć domniemana	11
2.2.3.	Śmierć klasztorna	11
2.2.4.	Zasada reprezentacji w prawie spadkowym	11

3.	Zdolność prawna	12

3.1.	Pojęcie	12
3.2.	Czynniki wpływające na zakres zdolności prawnej	12
3.2.1.	Niewola	12
3.2.2.	Stan	12
3.2.3.	Cześć	13
3.2.4.	Cudzoziemskość (obce pochodzenie)	14
3.2.5.	Religia	15

4.	Zdolność do czynności prawnych	16

4.1.	Pojęcie	16
4.2.	Czynniki wpływające na ograniczenie zdolności do czynności prawnych            16
4.2.1.	Wiek	16
4.2.2.	Płeć	18
4.2.3.	Zdrowie	18
4.2.4.	Przynależność stanowa	20

5.	Osoby prawne	20

5.1.	Kształtowanie się koncepcji osoby prawnej	20
5.1.1.	Koncepcja osoby prawnej według Kościoła katolickiego	20
5.1.2.	Średniowieczna świecka koncepcja osoby prawnej – miasta włoskie	21
5.1.3.	Naturalnoprawna koncepcja osoby prawnej	21
5.2.	Rodzaje osób prawnych	22
5.2.1.	Korporacje	22
5.2.2.	Fundacje	22
5.3.	Powstanie osoby prawnej	22
5.3.1.	Tryb koncesyjny	22
5.3.2.	Tryb zgłoszeniowy (rejestracyjny)	23
5.3.3.	Tryb normatywny (erekcyjny)	23
5.4.	Osobowość prawna państwa	23

Rozdział II. Prawo małżeńskie (Dorota Wiśniewska-Jóźwiak)	25

1.	Zagadnienia wstępne	25

2.	Definicja małżeństwa	26

2.1.	Agamia i poligamia jako etapy wykształcenia się małżeństwa monogamicznego   26
2.2.	Małżeństwo monogamiczne	26

3.	Zawarcie małżeństwa	26

3.1.	Świecka forma małżeństwa	26
3.1.1.	Wspólne zamieszkanie i pożycie	26
3.1.2.	Porwanie	27
3.1.3.	Kupno	27
3.1.4.	Umowa formalna	27
3.1.4.1.	Zmówiny	27
3.1.4.2.	Zdawiny	28
3.2.	Kanoniczna forma małżeństwa	28
3.2.1.	Istota małżeństwa kanonicznego	29
3.2.2.	Etapy zawarcia małżeństwa	29
3.2.3.	Zapowiedzi	30
3.3.	Przeszkody małżeńskie	31
3.4.	Małżeństwa tajne (matrimonia claudestina)	33

4.	Relaicyzacja małżeństwa	34

5.	Formy małżeństwa na ziemiach polskich w XIX w.	34

5.1.	Forma świecka (laicka)	34
5.2.	Forma mieszana	35
5.3.	Forma wyznaniowa	35

6.	Formy małżeństwa w II Rzeczypospolitej	36

7.	Ustanie małżeństwa	36

7.1.	Śmierć małżonka	36
7.2.	Ustanie małżeństwa za życia małżonków	37
7.2.1.	Prawo świeckie	37
7.2.1.1.	Oddalenie żony	37
7.2.1.2.	Zawarcie kolejnego małżeństwa	37
7.2.1.3.	Rozwód	37
7.2.1.3.1.	Przesłanki rozwodu	37
7.2.1.3.2	Rozwód za zgodną wolą stron	38
7.2.1.3.3.    Skutki rozwodu	38
7.2.2.	Ustanie małżeństwa zgodnie z prawem kanonicznym	39
7.2.2.1.	Rozwiązanie małżeństwa	39
7.2.2.2.	Separacja	39
7.2.2.3.	Unieważnienie małżeństwa	39

8.	Stosunki osobiste małżonków	40

9.	Majątek małżeński	40

10.	Regulacja stosunków majątkowych między małżonkami	40

10.1.	Ustrój ustawowy	40
10.2.	Ustrój umowny	40

11.	Majątkowe skutki zawarcia małżeństwa	41

12.	Zarząd majątkiem	42

13.	Majątek żony	42

13.1.	Wyprawa (szczebrzuch)	42
13.2.	Posag	42
13.3.	Wiano	43
13.4.	Podarunek poranny	44
13.5.	Podarunek poślubny	44

14.	Skutki majątkowe ustania małżeństwa	44

Rozdział III. Prawo rodzinne (Joanna Machut-Kowalczyk)	45

1.	Pokrewieństwo naturalne i sztuczne	45
1.1.	Pokrewieństwo naturalne	45
1.2.	Pokrewieństwo sztuczne	47

2.	Rodzaje dzieci	48

3.	Władza rodzicielska	49

Rozdział IV. Prawo opiekuńcze (Joanna Machut-Kowalczyk)	51

1.	Opieka	51

1.1.	Przyczyny ustanowienia opieki	51
1.2.	Sposoby ustanowienia opieki	52
1.3.	Kwalifikacje opiekuna	53
1.4.	Prawa i obowiązki opiekuna	53
1.4.1.	Obowiązki o charakterze majątkowym	53
1.4.2.	Obowiązki o charakterze osobistym	55
1.4.3.	Uprawnienia procesowe	55
1.5.	Wygaśnięcie opieki, złożenie opiekuna	55
1.6.	Kierunek rozwoju instytucji opieki w prawie nowożytnym	55

2.	Kuratela	57

2.1.	Ustanowienie kurateli	57
2.2.	Obowiązki kuratora	57
2.3.	Ustanie kurateli	58
2.4.	Kierunek rozwoju instytucji kurateli w prawie nowożytnym	58

Rozdział V. Prawo spadkowe (Justyna Bieda)	61

1.	Własność pospólnej ręki (niedział)	61

2.	Rozwój prawa spadkowego – do końca XVIII w.	62

3.	Systemy dziedziczenia	63

3.1.	Dziedziczenie ustawowe (ab intestato)	63
3.1.1.	Porządek dziedziczenia	64
3.1.2.	Pozbawienie dziedzica praw spadkowych	65
3.2.	Dziedziczenie testamentowe	66
3.2.1.	Zakres testowania	66
3.2.2.	Forma testamentu	67
3.2.3.	Treść testamentu	67
3.3.	Dziedziczenie specjalne.	67
3.3.1.	Umowa dożywocia	68
3.3.2.	Ordynacja	68

4.	Rozwój prawa spadkowego w czasach nowożytnych – XIX w.	69

4.1.	Dziedziczenie testamentowe	69
4.2.	Dziedziczenie ustawowe	70

Rozdział VI. Prawo rzeczowe (Dorota Wiśniewska-Jóźwiak)	71

1.	Zagadnienia wstępne	71

2.	Rzecz	71

2.1.	Definicja	71
2.2.	Podział rzeczy	72
2.2.1.	Rzeczy zmysłowe i niezmysłowe	72
2.2.2.	Ruchomości i nieruchomości	72
2.2.3.	Rzeczy jednostkowe i zbiorowe	73
2.2.4.	Rzeczy główne i przynależne	73
2.2.5.	Rzeczy zwykłe, szanowane i poświętne	73
2.2.6.	Rzeczy podzielne i niepodzielne	74
2.2.7.	Rzeczy oznaczone co do gatunku i indywidualnie oznaczone	74
2.2.8.	Res in commercio i res extra commercium	74

3.	Posiadanie	74

4.	Własność	76

4.1.	Własność feudalna	76
4.1.1.	Własność lenna	76
4.1.2.	Własność podzielona	76
4.1.3.	Własność niedzielna (niedział)	78
4.2.	Czynniki ograniczające prawo własności	78
4.3.	Własność w dobie kapitalizmu	79
4.4.	Nabycie własności	81
4.4.1.	Sposób pierwotny	81
4.4.1.1.	Ruchomości	81
4.4.1.2.	Nieruchomości	82
4.4.1.2.1.	Nieruchomość nie posiadająca właściciela         82
4.4.1.2.2.	Zasiedzenie	82
4.4.2.	Nabycie wtórne	84
4.5.	Utrata prawa własności	85

5.	Ograniczone prawa rzeczowe	85

5.1.	Powstanie	85
5.2.	Użytkowanie	86
5.3.	Prawo bliższości	86
5.3.1.	Prawo bliższości krewnych	86
5.3.2.	Prawo bliższości sąsiadów	87
5.4.	Służebności (wolności)	87
5.4.1.	Rodzaje służebności	87
5.4.2.	Ustanie służebności	88
5.5.	Ciężary realne	88
5.6.	Zastaw (zastawa, pignus, obligatio)	90
5.6.1.	Powstanie zastawu	90
5.6.2.	Rodzaje zastawu	90
5.6.2.1.	Zastaw z dzierżeniem	91
5.6.2.2.	Zastaw bez dzierżenia (hipoteka)	92
5.6.3.	Hipoteka na ziemiach polskich w XIX w.	94
5.6.3.1.	Księstwo Warszawskie	94
5.6.3.2.	Królestwo Polskie	94
5.6.3.3.	Zabór pruski	95
5.7.	Ustanie zastawu	95

Rozdział VII.   Prawo zobowiązań (Michał Pyziak)	97

1.	Pojęcie zobowiązania, przedmiot prawa obligacyjnego	97

2.	Powstawanie zobowiązań	97

2.1.	Ex delictu (z czynu niedozwolonego)	97
2.2.	Ex quasi delictu (jakby z czynu niedozwolonego)	98
2.3.	Ex contractu (z umowy)	98
2.4.	Ex quasi contractu (jakby z umowy)	98
2.5.	Z mocy prawa	98

3.	Zawarcie umowy	98

4.	Rodzaje zobowiązań	100

4.1.	Ze względu na wzajemność uprawnień i obowiązków stron	100
4.2.	Ze względu na liczbę podmiotów występujących jako strony stosunku prawnego – uczestników zobowiązania	100
4.3.	Ze względu na charakter odpowiedzialności za dług	101

5.	Gwarancje wykonania zobowiązań umownych.	101

5.1.	Gwarancje o charakterze osobistym	101
5.2.	Gwarancje o charakterze majątkowym	102
5.2.1.	Rękojemstwo	102
5.2.2.	Zastaw	103
5.2.3.	Zakład (wadium)	103
5.2.4.	Zadatek	103
5.2.5.	Przywilej rat	104
5.2.6.	Klauzula zaspokojenia u osób trzecich	104

6.	Sposoby utwierdzania (umacniania) umów	104

6.1.	Przysięga	105
6.2.	Litkup	105
6.3.	Przybicie	105
6.4.	Świadkowie	105
6.5.	Dokument	105
6.6.	Rejestry umów	106

7.	Odpowiedzialność stron stosunku prawnego za wady przedmiotu świadczenia	106

8.	Wygaśnięcie zobowiązań	107

8.1.	Spełnienie świadczenia    	107
8.2.	Zwolnienie dłużnika z długu przez wierzyciela    	107
8.3.	Potrącenie    	107
8.4.	Zlanie się wierzytelności z długiem    	108
8.5.	Śmierć jednej ze stron    	108
8.6.	Niemożność świadczenia    	108
8.7.	Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu    	108

9.	Część	szczegółowa    	108

9.1.	Zamiana    	108
9.2.	Darowizna    	109
9.3.	Kupno-sprzedaż    	109
9.4.	Umowa o usługi    	109
9.5.	Umowa o dzieło    	110
9.6.	Zlecenie    	110
9.7.	Najem rzeczy    	110
9.8.	Dzierżawa    	110
9.9.	Pożyczka    	111
9.10.	Przechowanie (depozyt, wierna ręka, pokład)    	111
9.11.	Weksel    	112

Rozdział VIII. Wybrane instytucje prawa pracy (Tomasz Kubicki)    	113

1.	Zagadnienia wstępne    	113

2.	Pojęcia podstawowe    	114

2.1.	Fabryka    	114
2.2.	Robotnik    	115
2.3.	Pracownik fizyczny i umysłowy    	115

3.	Instytucje prawa pracy w okresie zaborów    	116

3.1.	Umowa o pracę    	116
3.2.	Regulaminy pracy    	116
3.3.	Układy taryfowe    	117
3.4.	Prawo do strajku i prawo koalicji    	118
3.5.	Ochrona pracy    	118
3.5.1.	Czas pracy    	118
3.5.2.	Ochrona pracy dzieci i młodocianych    	119
3.5.3.	Ochrona pracy kobiet	120
3.6.	Ubezpieczenia społeczne	120

4.	Prawo pracy w okresie II RP	121

4.1.	Zagadnienia wstępne	121
4.2.	Umowa o pracę	122
4.3.	Regulamin pracy	122
4.4.	Układy zbiorowe pracy	123
4.5.	Prawo koalicji i do strajku	123
4.6.	Ochrona pracy	123
4.6.1.	Czas pracy	124
4.6.2.	Urlopy pracownicze	124
4.6.3.	Ochrona pracy młodocianych	124
4.6.4.	Ochrona pracy kobiet	125
4.7.	Ubezpieczenia społeczne	125
4.7.1.	Ubezpieczenia chorobowe	125
4.7.2.	Ubezpieczenie od bezrobocia	126
4.7.3.	Ubezpieczenia od wypadków przy pracy	126
4.7.4.	Ustawa scaleniowa	126

Rozdział IX. Prawo karne (Joanna Machut-Kowalczyk)	129

1.	Racjonalizacja kary	129

1.1.	Racjonalizacja religijna	129
1.2.	Racjonalizacja prewencyjna	130
1.2.1.	Prewencja indywidualna	130
1.2.2.	Prewencja generalna	130
1.3	Racjonalizacja ekonomiczna	130
1.4.    Racjonalizacja sprawiedliwościowa	130

2.	Przestępstwo – definicja	131

2.1	Skutkowe ujmowanie przestępstwa	131
2.2.    Podmiotowe ujmowanie przestępstwa	132

3.	Formy popełniania przestępstwa	134

3.1.	Sprawstwo, współsprawstwo	134
3.2.	Podżeganie	135
3.3.	Pomocnictwo	136
3.4.	Poplecznictwo, paserstwo	136
3.5.	Formy stadialne przestępstwa	137

4.	Rodzaje przestępstw	139

4.1.	Przestępstwa publiczne:	139
4.2.	Przestępstwa prywatne	140

5.	Rodzaj odpowiedzialności karnej	142

5.1.	Odpowiedzialność zbiorowa	142
5.2.	Odpowiedzialność indywidualna za czyny cudze	143
5.2.1.	Odpowiedzialność wynikająca ze stosunku zależności bądź nadzoru  143
5.2.2.	Odpowiedzialność reprezentacyjna	143
5.3.	Wyłączenie przestępności działania sprawcy	144
5.3.1.	Kontratypy	144
5.3.1.1.	Działanie z początku	144
5.3.1.2.	Obrona konieczna	145
5.3.1.3.	Samopomoc	145
5.3.1.4.	Stan wyższej konieczności	145
5.3.1.5.	Pojedynek	146
5.3.1.6.	Umowne uprawnienia wierzyciela	146
5.3.1.7.	Dawność	146
5.3.1.8.	Inność	147
5.3.2.	Okoliczności wyłączające winę	147

6.	Sposoby oznaczania wymiaru kary	149

6.1.	Zasada arbitralności	149
6.2.	Okoliczności wpływające na wymiar kary	149
6.2.1.	Okoliczności obostrzające	149
6.2.2.	Okoliczności łagodzące	151

7.	Rodzaje kar	151

7.1.	Kara śmierci	151
7.2.	Kary cielesne, mutylacyjne	153
7.3.	Kary pozbawienia wolności	153
7.4.	Kary na czci	153
7.5.	Kary majątkowe	154

8.	Humanitaryzacja prawa karnego	154

Rozdział X. Prawo procesowe (Marcin Głuszak)	157

1.	Rodzaje procedur	157

1.1.	Postępowania pozasądowe	157
1.1.1.	Samopomoc	157
1.1.2.	Postępowanie polubowne (jednanie)	158
1.1.3.	Postępowanie arbitralne	158
1.2.	Postępowania sądowe	158
1.2.1.	Proces skargowy (akuzacyjny)	158
1.2.2.	Proces inkwizycyjny	158
1.2.3.	Postępowanie rugowe	159
1.2.4.	Proces mieszany	159

2.	Zasady polskiego procesu ziemskiego	160

2.1.	Zasada skargowości	160
2.2.	Zasada ustności	160
2.3.	Zasada bezpośredniości	160
2.4.	Zasada jawności	161
2.5.	Zasada kontradyktoryjności	161
2.6.	Zasada formalnej teorii dowodowej	161
2.7.	Zasada dyspozytywności (rozporządzalności)	161
2.8.	Zasada formalizmu	161

3.	Strony procesu i zastępstwo procesowe	161

3.1.	Zastępstwo ustawowe	162
3.2.	Zastępstwo umowne	162
3.3.	Zastępstwo urzędowe	162
3.4.	Zastępstwo zawodowe odpłatne	163

4.	Etapy procesu	163

4.1.	Postępowanie przygotowawcze	163
4.2.	Postępowanie rozpoznawcze	163
4.3.	Postępowanie wykonawcze (egzekucyjne)	163

5.	Środki zapobiegawcze	164

5.1.	Zatrzymanie	164
5.2.	Rękojmia	164

6.	Skarga i pozew	164

6.1.	Warunki pozwu	165

7.	Wstrzymanie postępowania	166

7.1.	Azyl wojewodziński (przemirze)	166
7.2.	List żelazny (glejt)	166
7.3.	List inhibicyjny	166
7.4.	Abolicja	167
7.5.	Amnestia	167
7.6.	Prawo łaski	167

8.	Terminy	167

9.	Właściwość sądu	168

9.1.	Właściwość rzeczowa	168
9.2.	Właściwość miejscowa	168
9.3.	Właściwość osobowa (podmiotowa)	168

10.	Dylacje	168

10.1.	Dylacje zwyczajne	168
10.1.1.	Choroba, czyli niemoc lekka (infirmitas levis) i ciężka, zwana łożną (infirmitas vera)	168
10.1.2.	Siła wyższa (vis maior)	169
10.1.3.	O większe (dilatio pro maiori)	169
10.1.4.	Małoletniość (dilatio ob minorennitatem)	169
10.1.5.	Służba publiczna (dilatio propter absentiam Republicae causa)	169
10.1.6.	Uzupełnienie dokumentów (dilatio ad munimenta)	169
10.1.7.	Konsultacja z patronem lub rodziną (dilatio ad deliberandum)	169
10.2.	Dylacje nadzwyczajne	170
10.2.1.	List inhibicyjny	170
10.2.2.	Porozumienie stron o odroczeniu sprawy	170
10.2.3.	Urzędowe rozstrzygnięcie o zawieszeniu sprawy	170

11.	Ekscepcje	170

11.1.	Ekscepcja peremptoryjna (exceptio peremptoria)	170
11.1.1.	Zarzut rzeczy osądzonej (exceptio rei iudicatae)	170
11.1.2.	Zarzut rzeczy załatwionej (exceptio rei transactae)	171
11.1.3.	Zarzut dawności (exceptio praescriptionis)	171
11.2.	Ekscepcja dylatoryjna (exceptio dilatoria)	171
11.2.1.	Niewłaściwość sądu	171
11.2.2.	Niesprawność pozwu	171
11.2.3.  Brak wystąpienia w procesie wszystkich zainteresowanych stron    	171
11.2.4.  Brak pełnej zdolności procesowej strony    	171
11.2.5.  Powołanie się na zachodźcę (poprzednika prawnego)    	171
11.2.6.  Powołanie się na rękojmię    	172
11.3.  Ekscepcja deklinatoryjna (exceptio declinatoria)    	172
12.Wdanie się w spór (litis contestatio)    	172

13.	Postępowanie dowodowe    	172

13.1.	Bliższość do dowodu	172
13.2.	Środki dowodowe	172
13.2.1.	Przyznanie się do winy	173
13.2.2.	Przysięga strony	173
13.2.3.	Współprzysiężnicy	173
13.2.4.	Zeznania świadków	173
13.2.5.	Ordalia (sądy boże)	173
13.2.6.	Dokument	174
13.2.7.	Wstecz (świadectwo sądowe)	174
13.2.8.	Wizja	175

14.	Wyrok	175

14.1.	Rodzaje wyroków	175
14.1.1.	Wyrok stanowczy (sententia definitiva)	175
14.1.2.	Wyrok przedstanowczy (sententia interlocutoria)	176
14.2.	Prawomocność wyroku	176

15.	Środki prawne przeciwko wyrokom	176

15.1.	Środki zwyczajne	176
15.1.1.	Remisja	176
15.1.2.	Nagana sędziego	177
15.1.3.	Mocja	177
15.1.4.	Apelacja	177
15.1.5.	Kasata	178
15.2.	Środki nadzwyczajne	178
15.2.1.	Gravamen	178
15.2.2.	Wznowienie procesu (restituto in integrum)	178
15.2.3.	Male obtentum	179

16.	Koszty postępowania	179

17.	Egzekucja	179

18.	Postępowania szczególne	180

18.1.	Postępowanie sumaryczne	180
18.2.	Proces graniczny	180
18.3.	Proces o zbiegłych poddanych	180

Wykaz podstawowej literatury	181