Nowogród Wielki

• Druk: Łódź, 2019
• Autor: Mirosław J. Leszka, Zofia A. Brzozowska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Pierwszy polskojęzyczny przewodnik po Nowogrodzie Wielkim. Zaprezentowano w nim około czterdziestu pięciu zabytków historycznych miasta i okolic, ułożonych w porządku geograficznym, np. nowogrodzkiego kremla, soboru katedralnego Sofii, siedziby arcybiskupów nowogrodzkich, Dworu Jarosławowego, Targu, siedzib kupców hanzeatyckich, Grodziszcza Rurykowego. Czytelnik znajdzie tu syntetyczny opis dziejów miasta i związanego z nim bytu politycznego – średniowiecznej republiki kupieckiej, a także najważniejszych zagadnień z zakresu jego specyfiki kulturowej i religijnej, ukształtowanej pod wpływem cywilizacji bizantyńskiej, choć rozwijającej się samodzielnie.
Nowogród Wielki, jedno z wielu miast w europejskiej części współczesnej Rosji, położone – jak śpiewał Jacek Kaczmarski – „wśród pól i rozlewisk”, to prawdziwa enigma. Od wielu wieków nieprzerwanie fascynuje twórców kultury i badaczy do tego stopnia, że w powszechnym wyobrażeniu na jego temat prawda historyczna często nierozłącznie splata się z mitem. Nowogród Wielki od średniowiecza rozpalał wyobraźnię swoim bogactwem prężnego ośrodka handlowego, utrzymującego już od schyłku XII wieku kontakty z Hanzą, a tym samym będącego – na wiele wieków przed założeniem Sankt Petersburga – swego rodzaju ruskim oknem na Europę. Unikalna kultura miasta nad Wołchowem, rozkwitająca najpełniej w XIII—XV wieku, a następnie brutalnie zdławiona przez władców moskiewskich, zadaje kłam stereotypowemu wyobrażeniu, że Słowianie Wschodni nie są zdolni do życia w ustroju demokratycznym.
Z Przedmowy

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8142-697-8
• ISBN druku: 978-83-8142-696-1
• Liczba stron: 260

Pobierz spis treści»

Przedmowa	11

I. Nowogród Wielki dawniej i dziś. Położenie geograficzne i warunki rozwoju osadnictwa (Irina Pirożak-Dziuk) 	17

II. Początki Nowogrodu Wielkiego. Grodziszcze Rurykowe 	25

III. Podział administracyjny Nowogrodu Wielkiego i podległych mu obszarów 	41

IV. Szkic dziejów Nowogrodu Wielkiego 	45

V. Ustrój Nowogrodu Wielkiego – najważniejsze organy władzy 	55

VI. Dietiniec – nowogrodzki kreml 	67
1. Sobór katedralny Sofii – Mądrości Bożej 	76
1.1. Sobór katedralny świątynią dedykowaną Sofii – Mądrości Bożej 	90
1.2. Republika Świętej Sofii. Mądrość Boża patronką Nowogrodu Wielkiego 	92
2. Dom Sofii – siedziba arcybiskupów nowogrodzkich 	103
3. Cerkiew św. Andrzeja Stratelatesa – fragment świątyni św. św. Borysa i Gleba 	111

VII. Dwór Jarosławowy i Targ 	117
1. Sobór św. Mikołaja na Dworze Jarosławowym (na Targu) 	123
2. Cerkiew Niewiast Niosących Wonności na Dworze Jarosławowym (na Targu) 	127
3. Cerkiew św. Prokopiusza na Dworze Jarosławowym (na Targu) 	129
4. Cerkiew św. Paraskiewy Piątnicy na Targu 	131
5. Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy na Targu 	135
6. Cerkiew św. Jana Chrzciciela „na opokach” (na Targu) 	137
7. Cerkiew św. Jerzego na Targu 	139
8. Cerkiew Archanioła Michała na Targu 	141
9. Cerkiew Zwiastowania Bogurodzicy na Targu 	143

VIII. Strona Sofijska 	147
1. Koniec nerewski 147
1.1. Monaster Zwierzyniecki (Opieki Bogurodzicy) 	148
1.2. Cerkiew św. Mikołaja Białego 	154
1.3. Cerkiew Apostołów Piotra i Pawła w Kożewnikach 	156
1.4. Cerkiew Trójcy Świętej w monasterze Zesłania Ducha Świętego 	160
1.5. Cerkiew św. Teodora Stratelatesa przy ul. Szczerkowej 	163
2. Koniec zagorodski 	165
2.1. Cerkiew Dwunastu Apostołów „na rozpadlinach”	166
3. Koniec ludyński 	167
3.1. Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Monasterze Dziesięcinnym 	168
3.2. Cerkiew św. Błażeja, biskupa Sebasty 	171
3.3. Cerkiew Trójcy Świętej przy ulicy Riediatinej (w Jamskiej Słobodzie) 	173
3.4. Biała (Aleksiejewska) baszta 	175
3.5. Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego (Uwierzenia Apostoła Tomasza) nad jeziorem Miaczino 	178
3.6. Cerkiew św. Jana Miłosiernego nad jeziorem Miaczino 	179
3.7. Cerkiew Apostołów Piotra i Pawła na Sikorczej Górze (na cmentarzu Piotrowskim) 	182

IX. Strona targowa 	185
1. Koniec płotnicki 	185
1.1. Cerkiew św. św. Borysa i Gleba w Płotnikach 	186
1.2. Monaster Narodzenia Bogurodzicy na Michalicy 	190
1.3. Cerkiew św. Teodora Stratelatesa nad Ruczajem 	193
1.4. Cerkiew św. Demetriusza z Tesaloniki 	197
1.5. Cerkiew św. Klemensa Rzymskiego 	199
2. Koniec sławieński 	202
2.1. Cerkiew Przemienienia Pańskiego przy ulicy Iliniej 	202
2.1.1. Ikona Bogurodzicy Znaku i jej miejsce w kulturze Nowogrodu Wielkiego 	209
2.2. Cerkiew Apostoła Filipa przy ulicy Nutnej  	211
2.3. Cerkiew Proroka Eliasza na Sławnie (Na Wzgórzu) 	213
2.4. Cerkiew Apostołów Piotra i Pawła na Sławnie (Na Wzgórzu) 	216

X. Okolice średniowiecznego Nowogrodu Wielkiego 	219
1. Rubieże południowo-zachodnie 	219
1.1. Cerkiew Zwiastowania Bogurodzicy nad jeziorem Miaczino	219
1.2. Monaster św. Jerzego 	223
2. Rubieże północno-wschodnie 	228
2.1. Monaster Przemienienia Pańskiego w Chutyni 	228
2.2. Monaster Narodzenia Bogurodzicy (Antoniewski) 	231
3. Rubieże południowo-wschodnie 	234
3.1. Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy na Wołotowym Polu 	234
3.2. Cerkiew Przemienienia Pańskiego na Kowalewie 	238
3.3. Cerkiew Przemienienia Pańskiego na Nieriedicy 	242

Książęta nowogrodzcy (IX–XV w .) 	249
Biskupi i arcybiskupi nowogrodzcy (X–XV w.)	253

Bibliografia	255