Obrazy i klisze. Między biegunami wizualnej pamięci Zagłady

• Druk: kRAKÓW, 2012
• Autor: Bartosz Kwieciński
• Wydawca: Universitas

Rozpoczynamy nową serię wydawniczą, jakiej w ostatnim czasie brakowało. Przekazy audiowizualne odgrywają tak wielką rolę w opanowywaniu naszej wyobraźni, że prace, które racjonalizują i opisują najważniejsze aspekty tego zjawiska, powinny wyróżniać się na rynku książkowym. Wydało nam się właściwe, żeby nowa seria zainaugurowana została przez książkę wypełniającą najbardziej odczuwalny brak w tym zakresie. Praca Bartosza Kwiecińskiego ogromnie kompetentnie, a jednocześnie pasjonująco zdaje sprawę z problemu wizualnej pamięci Zagłady. Pozornie jej tematem są zaledwie dwa filmy; w istocie autor zachęca nas do wspólnej refleksji nad tym, co możemy zrobić z najokrutniejszą częścią dziedzictwa, przekazanego nam przez poprzednie stulecie.



Prof. Tadeusz Lubelski



Książka dr Bartosza Kwiecińskiego jest pod wieloma względami niezwykła. Wybór dwóch filmów jako podstawowego materiału badawczego w niczym nie ogranicza jej horyzontów poznawczych i interpretacyjnych. Konteksty, w których autor umieszcza wybrane pozycje są tak bogate i rozległe, że wątek filmoznawczy staje się tylko tu tylko jednym z wielu i to nie najważniejszym. Lektura tej książki jest pasjonującą przygodą intelektualną po rzadko uczęszczanych ścieżkach (…) Książka doktora Kwiecińskiego łączy w sposób spójny i przekonywujący kilka dyskursów: dyskurs historyka tout court (ze szczególnym uwzględnieniem historii idei), dyskurs historyka filmu (oba filmy nalezą wprawdzie do współczesności – Shoah powstał w 1985 roku, Lista Schindlera w 1993, ale wymagają wielu odwołań do przeszłości), dyskurs filozofa, politologa, kulturoznawcy. Praca jest znakomicie napisana, zawiera partie wręcz porywające. Rzadko się zdarza, by od lektury rozprawy naukowej wręcz nie można było się oderwać, oraz by reakcja na nią w dużym stopniu miała charakter emocjonalny.

Prof. Alicja Helman



Podstawową wartością pracy Bartosza Kwiecińskiego jest szeroka perspektywa myślowa, którą stosuje do rozpatrzenia miejsca analizowanych filmów w całości piśmiennictwa i filmografii o Holocauście, bardzo dobra orientacja w tym jakże bogatym materiale, pasja poznawcza jaka mu towarzyszy w męczącej, traumatycznej wędrówce. Dwie modelowo przeciwstawne sobie narracje o zagładzie stanowią szkielet pracy Kwiecińskiego. Wyraźnie zresztą wartościowane: bohaterem pozytywnym jest tu film Lanzmanna, negatywnym – Lista Schindlera Spielberga. Szczególnie ważny jest jednak wysiłek autora zmierzający do wypracowania ogólnej interpretacji źródeł Holocaustu, zrozumienia miejsca tej zbrodni na mapie przekształceń cywilizacyjnych dwudziestowiecznej Europy.

Prof. Andrzej Werner



Bartosz Kwieciński (ur. 1972 w Krakowie), absolwent filmoznawstwa UJ (1998), doktoryzował się na podstawie rozprawy o wizualnej pamięci Zagłady. Jest adiunktem w Centrum Badań Holokaustu Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorem szeregu publikacji na temat wizerunku Zagłady w kinie. Jest również ekspertem w zakresie relacji inwestorskich na rynku sztuki, co stanowi drugi obszar jego zainteresowań.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Kultura i sztuka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-242-1581-2
• ISBN druku: 978-83-242-1694-9
• Liczba stron: 340

Wstęp 7
I SHOAH
1. Dekorum 21
Gatunek 22
Słowo 29
Język 31
Obraz 35
Czas 39
2. Ideologia. Nowoczesność i Zagłada 42
Obrazy nowoczesności 43
Industrializacja. Fabryki śmierci. Specjalizacja 45
Wybór katów. Dehumanizacja administracji.
Etyka posłuszeństwa. Oddzielenie praktyki od etyki 50
Shoah jako kulminacja antysemityzmu? Wybór ofiar 58
Współdziałanie ofiar 63
Banalność zła 71
Baumanowska nowoczesność i niedoskonałość teorii 80
3. Kontekst Lanzmanna 83
Asymilacja. Antysemityzm. Lewica 87
Sartre i de Beauvoir 96
Rozważania o kwestii żydowskiej. Sartre raz jeszcze 111
4. Pamięć nieprzyswojona 116
Kontekst społeczny 117
Polska premiera 122
Polska oskarżona i „polskie lobby” 124
Świadkowie i sprawcy. O czym się nie mówi 130
Plebejski stygmat świadka 136
Relacja Karskiego 139
Polska jako cmentarz pamięci 144
Kontekst współczesny 147
5. Strategie pamięci 151
Pamięć jako świadectwo. Anamneza 153
Pamięć jako psychodrama 161
Pamięć niewerbalna 166
Pamięć traumatyczna 170
Working through/Acting out 173
To, co godne pamięci 176
Pamięć heroiczna 177
II LISTA SCHINDLERA
1. Wstęp 183
2. Pamięć a genologia 187
Pamięć w formule gatunku 189
Transgresje pamięci 192
Pamięć w formule kiczu 195
3. Pamięć i pustka. O kształtowaniu się
pamięci Zagłady w Stanach Zjednoczonych 205
Wojna 207
Pustka 209
Proces Eichmanna 211
Przełom 1967 roku 213
Polityka historyczna (Americanization of the Holocaust) 214
4. Hollywood i Holokaust 219
5. Kształtując Pamięć.
Holokaust jako metafora współczesności 240
6. Żydzi 250
Eschatologia ofiary 250
Stygmat Wybrańca. Opowiedzieć przez ocalenie 252
Współodpowiedzialność 260
Odemani 265
Mit ekonomicznej użyteczności 271
Pamięć heroiczna 273
7. Polacy. Pamięć jako cytat 275
Kolaboranci 278
Klisze 287
8. Niemcy – pamięć „odnaleziona” 295
Radykalne zło 295
Demon i kat. Estetyzacja 300
Schindler. Radykalne dobro 307
Idealizacja 308
Zwyczajni Niemcy i Holokaust. Problem winy.
Recepcja Listy w Niemczech 310
Zakończenie 313
Bibliografia 317
Indeks nazwisk 333