Od inkunabułów do pierwszych gramatyk
W kulturze piśmienniczej Słowian południowych, przede wszystkim Bułgarów, okres rozpoczynający się od schyłku XV wieku i obejmujący wieki XVI i XVII jest postrzegany często jako etap zapowiadający dobę przednarodową czasów nowożytnych. Wiąże się to w szczególności ze stopniowym zastąpieniem wielowiekowej tradycji rękopiśmiennej rozwijającą się wtedy cyrylicką książką drukowaną, która – po inkunabułach krakowskich i czarnogórskich – była wydawana w takich ośrodkach, jak: Tărgoviște, Praga, Wenecja, serbskie klasztory, Wilno, a także Moskwa, Zabłudów, Lwów, Ostróg i wiele innych. Badanie starodruków słowiańskich łączy się ściśle z opisem procesów, które zdeterminowały powstanie nowożytnych języków literackich obszaru Slavia Orthodoxa, w tym – z wpływem wspólnego dla prawosławnych Słowian liturgicznego języka cerkiewnosłowiańskiego, podlegającego wówczas coraz silniejszej normalizacji i kodyfikacji. Niniejsza książka stanowi propozycję spojrzenia na złożoną i wieloaspektową problematykę tego okresu z perspektywy historyka języka.
Wstęp 10
Rozdział I. Język cerkiewnosłowiański i jego wpływ na bułgarski: koncepcje opisu i interpretacji 18
Podstawowe problemy definicyjne i terminologiczne 18
Ważniejsze opracowania leksykograficzne i gramatyczne 25
Wybrane teoretyczno-metodologiczne modele opisu języka cerkiewnosłowiańskiego 28
Język i wpływ cerkiewnosłowiański w opracowaniach bułgarystycznych 36
Rozdział II. Inkunabuły i starodruki cyrylickie: zagadnienia taksonomii i nomenklatury 58
Uwagi terminologiczne i problemy systematyzacyjne 58
Ogólna charakterystyka bazy źródłowej i stanu jej opisu 66
Teksty anagraficzne w paleotypach 75
Klasyfikacja i periodyzacja paleotypów bułgarskich 80
Rozdział III. Południowosłowiańska paleotypia cyrylicka w XVI w : podstawowe tradycje i konteksty źródłowe 88
Inkunabulistyka głagolicka (1483–1496) 88
Krakowskie inkunabuły cyrylickie (1491–1493) 93
Cetyńskie inkunabuły cyrylickie (1494–1495) 97
Paleotypia rumuńsko-bułgarska: I etap (1508–1512) 100
Paleotypia cyrylicka w Wenecji (1519–1638) 104
– Božidar Vuković (1519–1521, 1536–1540) 105
– Vicenzo Vuković (1546–1547, 1554–1561) 108
– Stefan Marinović (1561–1563) 110
– Jakow z miejscowości Kamena Reka, Jerolim Zagurović, Jakow Krajkow (1566–1572) 111
– Stefan Paštrović, hieromnich Sawa, Giovanni Antonio Rampazetto (1597) 113
– Bartolomeo, Marco i Bartol Ginammi (1638) 114
Paleotypia serbska (1519–1566) 116
– Typografie rodu Ljubaviciów (1519–1523) 116
– Serbskie drukarnie klasztorne (1537–1566) 118
– – Rujno (1537) 118
– – Gračanica (1539) 120
– – Mileševa (1544–1546, 1557) 121
– – Belgrad, Mrkšina Crkva (1552, 1562–1566) 123
Paleotypia rumuńsko-bułgarska: II etap (1545–1554) 126
– Dimitrije Ljubavić (1545–1547) 126
– Filip Pictor Moldoveanu (Mołdawianin) (1544–1554) 127
Paleotypia rumuńsko-bułgarska: III etap (1557–1588) 128
– Diakon Coresi (1557–1583) 129
– Diak Lorinţ (1567–1579) 132
– Hieromnich Lavrentie (1582) 133
– Diakon Şerban (1582–1588) 134
Wschodniosłowiańska paleotypia cyrylicka - charakterystyka ramowa 135
Podsumowanie 144
Bibliografia 152
Katalogi i opisy inkunabułów i paleotypów 152
Pozostałe opracowania 156
Wykaz wydań tekstów źródłowych 190
Wydanie zbiorcze 190
Wydania pojedynczych zabytków 191
Aneks. Teksty anagraficzne (przedmowy, posłowia i kolofony) z południowosłowiańskich cyrylickich inkunabułów i starodruków w przekładzie na język polski 200
Inkunabuły Szwajpolta Fiola (Kraków) 202
Inkunabuły Ðurđa Crnojevicia (Cetinje) 202
Starodruki mnicha Makarije (Târgoviște) 205
Starodruki Božidara Vukovicia (Wenecja) 207
Starodruki Vicenza Vukovicia (Wenecja) 222
Starodruki Stefana Marinovicia (Wenecja) 225
Starodruki Jakowa z miejscowości Kamena Reka, Jerolima Zagurovicia i Jakowa Krajkowa (Wenecja) 229
Starodruki Stefana Paštrovicia, hieromnicha Sawy i Giovanniego Antonia Rampazetto (Wenecja) 233
Starodruki Bartolomea, Marca i Bartola Ginammi (Wenecja) 234
Starodruki rodu Ljubaviciów (Goražde) 236
Starodruki serbskich drukarń klasztornych (Rujno, Gračanica, Mileševa, Belgrad, Mrkšina Crkva) 241
Starodruki Dimitrije Ljubavicia (Târgovişte) 248
Starodruki diakona Coresiego (Braşov, Târgoviște, Sebeş) 250
Starodruki diaka Lorinţa (Braşov, Alba Iulia) 259
Starodruki hieromnicha Lavrentie (Bukareszt) 260
Starodruki diakona Şerbana (Braşov) 260
Резюме 262
Summary 266
Od Redakcji 268
