Oddział Wydzielony Lubliniec
(…) Oddając w ręce Czytelnika niniejszą monografię Oddziału Wydzielonego „Lubliniec”, podejmującą zagadnienie przygotowań i działań bojowych 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty w pierwszym dniu II wojny światowej, autor zdaje sobie sprawę z ciążącej na nim odpowiedzialności. Publikacja ta porusza bowiem temat niezwykle istotny dla historii polskiej wojskowości, a zarazem dotychczas przez tę historię zupełnie niedoceniany. Mowa o pierwszej pełnowymiarowej bitwie lądowej polskiego Września, stoczonej z użyciem niemal wszystkich rodzajów broni i środków walki, a rozegranej jeszcze zanim na dobre rozgorzały poważne zmagania na innych odcinkach frontu. Jest to bitwa, za którą zarówno dowódca, jak i dowodzona przez niego jednostka, już 1 września 1939 roku zostali przedstawieni do odznaczenia Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Bitwa, która jako Das Gefecht bei Lublinitz znalazła się na oficjalnej liście bitew armii niemieckiej stoczonych podczas kampanii w Polsce w 1939 roku – Schlacht und Gefechtsbezeichnungen des Feldzuges in Polen – wydanej przez niemieckie Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych w Berlinie w styczniu 1940 roku. Bitwa, która choć odnotowana i wyróżniona w polskich i niemieckich materiałach archiwalnych oraz w monumentalnych dziełach dotyczących września 1939 roku, publikowanych m.in. przez płk. dypl. Mariana Porwita czy ppłk. dypl. Władysława Steblika, pomimo prób jej popularyzacji podejmowanych przez Jerzego Pelca-Piastowskiego, z przyczyn nieobiektywnych podzieliła los całej tematyki związanej z działaniami bojowymi 7 Dywizji Piechoty, nie tylko nie wpisując się w szerszą świadomość pasjonatów historii, ale nierzadko padając także ofiarą stereotypów i fałszywych oskarżeń zmierzających do jej zakwestionowania wbrew oczywistym faktom. Ciężka bitwa stoczona przez I batalion 74 Gpp mjr. Józefa Pelca w dniu 1 września 1939 roku w obronie pozycji opóźniającej „Lubliniec”, wyróżnia się – również pod kątem strat przeciwnika – spośród innych bitew i potyczek stoczonych 1 września przez jednostki Wojska Polskiego przeciwko siłom niemieckiej 10. Armii, a także na ogólnym tle zmagań toczonych tego dnia na innych odcinkach frontu. Obrona pozycji „Lubliniec”, często potocznie zwana także „obroną Lublińca”, stanowi sztandarowy przykład poświęcenia i heroizmu wykazanego przez żołnierza polskiego w obronie zagrożonej Ojczyzny we wrześniu 1939 roku. Niezwykle interesujące wydarzenia rozegrały się także m.in. na odcinku III batalionu 74 Gpp mjr. Jana Wrzoska, który w obronie głównej pozycji opóźniającej na linii rzeki Liswarty, stoczył zwycięską kilkunastogodzinną leśną bitwę pod Taniną i Łebkami (niem. Das Gefecht bei Tanina). To właśnie pod Taniną zatrzymano natarcie specjalnej niemieckiej grupy bojowej „Tanina-Kampfgruppe”, której zadaniem było wyjście na tyły polskiego ugrupowania pod Lisowem i odcięcie siłom polskim głównej drogi odwrotu w kierunku Częstochowy. Dzięki twardej obronie i aktywnym działaniom zaczepnym, zamiary nieprzyjaciela zostały udaremnione. Z polskiego punktu widzenia, działania opóźniające OW „Lubliniec” zakończyły się powodzeniem. Polski pułk piechoty wzmocniony baterią artylerii lekkiej, znajdując się przez cały dzień w ciężkiej walce, skutecznie opóźniał działania całego niemieckiego IV Korpusu Armijnego (4 i 46.Inf.Div.), zatrzymując ostatecznie jego czołowe elementy w odległości ok. 20 km od przedmieść Częstochowy. W kontekście założeń polskiego planu, w którym liczono się ze znacznie większym postępem terenowym przeważających sił nieprzyjaciela, stanowiło to niewątpliwy sukces operacyjny (…).
