Otorynolaryngologia dziecięca. Tom 2
Z wielką radością przyjąłem wiadomość o przygotowaniach do wydania „Otorynolaryngologii dziecięcej”, pod redakcją dr. hab. med. Lidii Zawadzkiej-Głos, profesora UM w Warszawie. (…) W recenzowanym przeze mnie podręczniku, w 13 rozdziałach, zaprezentowano większość aktualnej wiedzy z otologii, rynologii i laryngologii dziecięcej. Autorami publikacji są przedstawiciele wiodących ośrodków otorynolaryngologii dziecięcej w Polsce i w Stanach Zjednoczonych. W książce omówione zostały zagadnienia z zakresu chorób jamy ustnej, gardła, ślinianek, krtani, tchawicy, nosa, zatok przynosowych, szyi oraz uszu, uzupełnione tematami z zakresu
niedosłuchu rozwojowego, chirurgicznego leczenia niedo
słuchów, zawrotów głowy, zaburzeń przetwarzania słuchowego, połykania, czy problemów foniatrycznych w populacji pediatrycznej. Przejrzysta i czytelna struktura rozdziałów oraz ciekawa oprawa ilustracyjna ułatwiają Czytelnikowi przyswojenie zawartej wiedzy w publikacji. (…) Pozostaję z wielkim uznaniem dla wysiłku Pani Profesor Lidii Zawadzkiej-Głos oraz pozostałych Autorów podręcznika, bo dzięki nim otrzymujemy ważne dzieło, służące nie tylko całemu środowisku otorynolaryngologów, ale również lekarzom chorób wieku dziecięcego i medycyny rodzinnej (…). Konsultant krajowy w dziedzinie otorynolaryngologii dziecięcej, Kierownik Kliniki Otolaryngologii ICZMP w Łodzi Prof. dr hab. med. Wiesław Konopka
8. Niedosłuch w wieku rozwojowym Elżbieta Niemczyk-Cieślak 1
8.1. Diagnostyka narządu słuchu u dzieci 1
8.1.1. Przesiewowe badania słuchu u noworodków 2
8.1.2. Obiektywne badania słuchu 6
8.1.2.1. Otoemisja akustyczna (otoacoustic emission) 7
8.1.2.2. Audiometria impedancyjna 8
8.1.2.3. Tympanometria wysokoczęstotliwościowa 10
8.1.2.4. Odruch z mięśnia strzemiączkowego 10
8.1.2.5. Test drożności trąbki słuchowej Eustachiusza 12
8.1.2.6. Tympanometria szerokopasmowa (wideband tympanometry) 13
8.1.2.7. Słuchowe potencjały wywołane 15
8.1.2.8. Elektrokochleografia 16
8.1.2.9. Słuchowe potencjały wywołane pnia mózgu 16
8.1.2.10. ABR – ocena progu słyszenia 18
8.1.2.11. ABR – diagnostyka różnicowa niedosłuchów i patologii pozaślimakowej 19
8.1.2.12. AABR w diagnostyce niedosłuchu w oddziałach intensywnej terapii noworodka 20
8.1.2.13. Słuchowe potencjały stanu ustalonego 20
8.1.3. Subiektywne badania słuchu 21
8.1.3.1. Testy behawioralne 21
8.1.3.2. Badania akumetryczne 23
8.1.3.3. Próby stroikowe 24
8.1.3.4. Audiometria tonalna 25
8.1.3.5. Audiometria nadprogowa 26
8.1.3.6. Audiometria mowy 26
8.2. Opóźniony rozwój mowy 27
8.2.1. Narząd słuchu a rozwój mowy 28
8.2.2. Narząd wzroku a rozwój mowy 28
8.2.3. Układ motoryczno-kinestetyczny a rozwój mowy 28
8.2.4. Ośrodkowy układ nerwowy a rozwój mowy 28
8.2.5. Motywacja do rozwoju mowy 30
8.3. Zaburzenia rozwojowe ucha wewnętrznego 30
8.3.1. Embriologia 30
8.3.2. Klasyfikacja malformacji ślimaka 32
8.3.2.1. Całkowita aplazja ucha wewnętrznego, deformacja Michela (complete labyrynthine aplasia, Michel deformity) 33
8.3.2.2. Prymitywna otocysta (rudimentary otocyst) 33
8.3.2.3. Wspólna jama (common cavity) 34
8.3.2.4. Aplazja ślimaka (cochlear aplasia) 34
8.3.2.5. Hipoplazja ślimaka (cochlear hypoplasia) 35
8.3.2.6. Niepełny podział ślimaka (incomplete partition of cochlea) 37
8.3.3. Inne anomalie ucha wewnętrznego 38
8.3.3.1. Poszerzony wodociąg przedsionka (EVA, enlarged vestibular aqueduct) 38
8.3.3.2. Anomalie otworu ślimakowego (cochelar aperture abnormalities) 39
8.3.3.3. Anomalie nerwu przedsionkowo-ślimakowego 39
8.4. Niedosłuch uwarunkowany genetycznie 40
8.4.1. Niedosłuch izolowany 40
8.4.1.1. Niedosłuch izolowany dziedziczony autosomalnie recesywnie (DFNB) 40
8.4.1.2. Niedosłuch izolowany dziedziczony w sposób autosomalny dominujący (DFNA) 41
8.4.1.3. Niedosłuch izolowany sprzężony z chromosomem X (DFNX) 44
8.4.1.4. Niedosłuch w chorobach mitochondrialnych 44
8.4.2. Niedosłuch w zespołach wad 45
8.4.2.1. Neurofibromatoza typu 2 (NF2, neurofibromatosis type 2) 46
8.4.2.2. Zespoły ze spektrum BOR (BORSD, branchiootorenal spectrum disorder) 47
8.4.2.3. Zespół Treacher-Collinsa (Treacher-Collins syndrome) 48
8.4.2.4. Zespół Sticklera (Stickler syndrome) 49
8.4.2.5. Zespół Goldenhara, spektrum oczno-uszno-kręgowe (Goldenhar syndrome, oculo-auriculo-vertebral spectrum) 51
8.4.2.6. Zespół Waardenburga (WS, Waardenburg syndrome) 52
8.4.2.7. Asocjacja CHARGE (CHARGE association) 54
8.4.2.8. Zespół Townesa-Brocksa (Townes-Brocks syndrome) 55
8.4.2.9. Zespół Ushera (Usher syndrome) 56
8.4.2.10. Zespół Pendreda (Pendred syndrome) 57
8.4.2.11. Zespół Jervell i Lange-Nielsena (Jervell and Lange-Nielsen syndrome) 58
8.4.2.12. Zespół Wolframa (Wolfram syndrome) 58
8.4.2.13. Zespół Alporta (Alport syndrome) 59
8.4.2.14. Choroba Norriego (Norrie disease) 60
8.4.2.15. Choroba Charcota, Mariego i Tootha (CMT, Charcot-Marie-Tooth disease) 61
8.4.2.16. Zespół MELAS (MELAS syndrome) 62
8.4.3. Niedosłuch w chorobach spichrzeniowych 62
8.4.3.1. Choroba Fabry’ego (Fabry disease) 63
8.4.3.2. Choroba Pompego (Pompe disease) 64
8.4.4. Niedosłuch w genetycznych zaburzeniach układu kostnego 65
8.4.5. Niedosłuch w zaburzeniach chromosomowych 67
8.4.5.1. Zespół Downa (DS, Down syndrome) 67
8.4.5.2. Zespół Turnera (TS, Turner syndrome) 67
8.5. Niedosłuch związany z infekcjami TORCH 68
8.5.1. Toksoplazmoza (toxoplasmosis) 68
8.5.1.1. Niedosłuch we wrodzonym zarażeniu toxoplasma gondii 70
8.5.2. Różyczka (rubella) 70
8.5.2.1. Niedosłuch we wrodzonym zakażeniu wirusem różyczki 72
8.5.3. Cytomegalia (cytomegalovirus infection) 72
8.5.3.1. Niedosłuch we wrodzonym zakażeniu wirusem cytomegalii 74
8.5.4. Zakażenie wirusem opryszczki 75
8.5.4.1. Niedosłuch we wrodzonym zakażeniu wirusem opryszczki 75
8.5.5. Kiła 76
8.5.5.1. Niedosłuch w kile wrodzonej 78
8.5.6. Inne zakażenia wrodzone powiązane z niedosłuchem 79
8.5.6.1. Zakażenie wirusem Zika (ZIKV, Zika virus) 79
8.5.6.2. Wirus limfocytarnego zapalenia splotu naczyniówkowego (LCMV, lymphocytic choriomeningitis virus) 79
8.5.6.3. Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV, human immunodeficiency virus) 80
8.6. Spektrum zaburzeń neuropatii słuchowej (ANSP, auditory neuropathy spectrum disorder) 80
8.7. Niedosłuch nabyty 82
8.7.1. Nagła głuchota idiopatyczna (SSNHL, sudden sensorineural hearing loss) 82
8.7.2. Choroba ucha wewnętrznego o podłożu autoimmunologicznym (autoimmune ear disease) 85
8.7.3. Czynniki infekcyjne 86
8.7.3.1. Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (BM, bacterial meningitis) 86
8.7.3.2. Inne przyczyny infekcyjne niedosłuchu nabytego 89
8.7.4. Urazy 90
8.7.5. Uszkodzenie narządu słuchu przez leki 92
8.7.5.1. Platyny 94
8.7.5.2. Aminoglikozydy 95
8.7.5.3. Makrolidy 96
8.7.5.4. Wankomycyna 96
8.7.5.5. Chloramfenikol 97
8.7.5.6. Diuretyki pętlowe 97
8.7.5.7. Niesterydowe leki przeciwzapalne 97
8.7.5.8. Leki przeciwmalaryczne 98
8.7.6. Uszkodzenie narządu słuchu przez promieniowanie jonizujące 98
8.7.7. Patologie kąta mostowo-móżdżkowego 99
8.7.7.1. Nerwiak osłonkowy nerwu przedsionkowego (VS, vestibular schwannoma) 99
8.7.8. Konflikt naczyniowo-nerwowy (nerve compression syndrome) 102
8.8. Rehabilitacja niedosłuchów 104
9. Chirurgiczne leczenie niedosłuchu u dzieci Józef Mierzwiński, Karolina Haber, Justyna Tyra, Andrew J. Fishman 113
9.1. Rodzaje niedosłuchu, wskazania do leczenia chirurgicznego 113
9.2. Dostępy chirurgiczne do ucha środkowego 116
9.3. Leczenie niedosłuchu w przewlekłym zapaleniu ucha środkowego 123
9.3.1. Leczenie niedosłuchu w przewlekłym wysiękowym zapaleniu ucha środkowego (OME) 123
9.3.2. Peforacje pourazowe 129
9.3.3. Perforacje jako powikłanie po myringotomii lub tympanostomii 129
9.3.3.1. Technika zabiegu 130
9.3.4. Suche centralne perforacje 131
9.3.5. Leczenie niedosłuchu w przewlekłym ropnym zapaleniu ucha środkowego 132
9.3.5.1. Technika rekonstrukcji błony bębenkowej u dzieci 133
9.3.5.2. Rekonstrukcja kosteczek słuchowych u dzieci 135
9.3.6. Przewlekłe atelektatyczne zapalenie ucha środkowego (kieszonki retrakcyjne błony bębenkowej) 140
9.3.6.1. Kieszonki typu 1 146
9.3.6.2. Kieszonki typu 2 146
9.3.6.3. Kieszonki typu 3 147
9.3.7. Przewlekłe zapalenie ucha środkowego z perlakiem 149
9.3.7.1. Perlak wrodzony 150
9.3.7.2. Perlak nabyty 154
9.3.7.3. Diagnostyka 157
9.3.7.4. Leczenie 158
9.3.8. Tympanoskleroza 165
9.4. Leczenie chirurgiczne wrodzonego niedosłuchu przewodzeniowego 170
9.5. Endoskopowa chirurgia ucha 171
9.5.1. Wady i zalety 173
9.6. Implanty słuchowe u dzieci 174
9.6.1. Implanty zakotwiczone w kości 175
9.6.2. Implanty ucha środkowego 177
9.6.3. Implanty ślimakowe 179
9.6.4. Implanty pniowe 182
10. Zaburzenia przetwarzania słuchowego u dzieci Andrzej Senderski 193
10.1. Definicje, częstość występowania, podtypy i etiologia 193
10.2. Objawy kliniczne oraz podział APD na profile 196
10.3. Diagnostyka audiologiczna APD 198
10.3.1. Konsultacja medyczna w poradni audiologicznej/otolaryngologicznej 198
10.3.2. Ocena wyższych funkcji słuchowych 200
10.3.2.1. Testy dychotyczne 200
10.3.2.2. Testy rozumienia mowy utrudnionej (o zmniejszonej redundancji) 201
10.3.2.3. Testy dyskryminacji słuchowej i testy oceniające czasowe aspekty słyszenia 202
10.3.2.4. Testy interakcji obuusznej, lokalizacji i lateralizacji dźwięku 202
10.3.2.5. Elektrofizjologiczne testy wyższych funkcji słuchowych 203
10.3.3. Badania obrazowe 204
10.3.4. Ocena funkcji poznawczych i językowych – znaczenie współpracy specjalistów audiologii z logopedami, terapeutami pedagogicznymi i psychologami 205
10.3.5. Kryteria diagnostyczne APD 206
10.4. Postępowanie terapeutyczne 206
10.4.1. Trening procesów wstępujących 207
10.4.2. Trening procesów zstępujących 208
10.4.3. Poprawa środowiska akustycznego w szkole 209
10.4.4. Korzystanie z systemów wspomagających słyszenie 209
11. Zawroty głowy u dzieci Wojciech Gawron 213
11.1. Definicje zawrotów głowy 213
11.2. Epidemiologia 214
11.3. Patogeneza zawrotów głowy u dzieci 215
11.4. Obraz kliniczny zawrotów głowy u dzieci 216
11.5. Ocena dziecka z zawrotami głowy 217
11.6. Wybrane jednostki chorobowe okresu rozwojowego przebiegające z zawrotami głowy 219
11.6.1. Zawroty głowy towarzyszące migrenie 220
11.6.2. Łagodne napadowe zawroty głowy wieku dziecięcego 221
11.6.3. Zapalenie ucha środkowego z wysiękiem 222
11.6.4. Zapalenie neuronu przedsionkowego 222
11.6.5. Choroba Ménière’a 223
11.6.6. Pourazowe zawroty głowy 223
11.6.7. Psychogenne zawroty głowy 224
12. Traumatologia w otorynolaryngologii dziecięcej Ireneusz Bielecki 227
12.1. Urazy twarzoczaszki 227
12.1.1. Epidemiologia 228
12.1.2. Postępowanie bezpośrednio po urazie 229
12.1.2.1. Badanie fizykalne 230
12.1.3. Złamania kości twarzy 232
12.1.4. Złamania oczodołu 235
12.1.4.1. Ocena kliniczna 237
12.1.4.2. Leczenie 240
12.1.5. Złamania kości nosa i zatok przynosowych 241
12.1.6. Urazy zębów 245
12.2. Urazy tkanek miękkich twarzy 247
12.2.1. Rany spowodowane przez ukąszenia zwierząt 248
12.2.2. Rany tkanek miękkich nosa 249
12.2.3. Rany małżowiny usznej 249
12.2.4. Rany ślinianki przyusznej 250
12.3. Urazy jamy ustnej i gardła 251
12.3.1. Ocena kliniczna 252
12.3.2. Leczenie 252
12.4. Urazy ucha 253
12.4.1. Urazy ucha zewnętrznego 253
12.4.2. Urazy ucha środkowego 254
12.4.2.1. Urazy błony bębenkowej 254
12.4.2.2. Urazy kosteczek słuchowych 256
12.4.3. Złamania kości skroniowej 257
12.4.3.1. Porażenie nerwu twarzowego 259
12.4.4. Uraz akustyczny 260
12.5. Urazy szyi 261
12.5.1. Urazy krtani i tchawicy 262
12.5.1.1. Urazy zewnętrzne 263
12.5.1.2. Urazy wewnętrzne 266
12.5.2. Urazy przełyku 270
12.5.2.1. Leczenie 270
12.5.2.2. Oparzenie chemiczne 271
12.5.2.3. Postępowanie kliniczne 272
12.5.2.4. Powikłania 274
12.6. Ciała obce 275
12.6.1. Zasady usuwania ciał obcych 275
12.6.2. Ciała obce w przewodzie słuchowym zewnętrznym 277
12.6.3. Ciała obce w nosie 278
12.6.4. Ciała obce w jamie ustnej i gardle 279
12.6.5. Ciała obce w krtani, tchawicy i oskrzelach 280
12.6.5.1. Postępowanie kliniczne 281
12.6.6. Ciała obce w przełyku 282
12.6.6.1. Objawy kliniczne 283
12.6.6.2. Postępowanie kliniczne 283
12.7. Urazy spowodowane bateriami guzikowymi 286
12.7.1. Rozpoznanie 288
12.7.2. Postępowanie 289
13. Zaburzenia połykania Aleksandra Banaszkiewicz 291
13.1. Dysfagia przełykowa 295
13.2. Metody diagnostyczne 296
13.3. Leczenie 299
Skorowidz 301
