Podstawy historii muzyki
Podręcznik autorstwa jednego z najwybitniejszych przedstawicieli muzykologii XX wieku na świecie ma charakter syntezy, należy do kanonu literatury muzykologicznej i stanowi pewną apologię tradycji studiów nad muzyką klasyczną. Jest też jednym z nielicznych we współczesnej literaturze opracowań z zakresu metodologii historii muzyki, zawiera refleksje nad założeniami metodologicznymi historii muzyki, zwłaszcza zachodnioeuropejskiej, i jest ważnym znakiem tożsamości muzykologii uniwersyteckiej na naszym kontynencie. Jedną z głównych tez autora jest powiązanie historii muzyki z dziełem muzycznym jako jej naczelną kategorią, zaś
historia muzyki jawi się przez pryzmat ciągłego estetycznego oddziaływania utworów w kolejnych epokach.
Książka Dahlhausa ukazująca różnorodne aspekty historii muzyki, na czele z jej odniesieniami do kultury i estetyki, łączy walory poznawcze i dydaktyczne, stanowi więc cenny podręcznik dla studentów muzykologii, a także pokrewnych dziedzin humanistyki, jak historia sztuki czy literaturoznawstwo. Jej przekład znacznie wzbogaci niewielki zasób polskich źródeł z zakresu współczesnej, zorientowanej kulturowo metodologii historii muzyki oraz przyniesie wielki pożytek dla środowiska naukowego i pracy dydaktycznej.
"Podstawy historii muzyki", wyrastające z własnych doświadczeń autora jako historyka muzyki, będące cennym świadectwem jego metodologicznej erudycji, a także umiejętności krytycznego dyskursu, mają znaczenie wielowymiarowe. Z jednej strony pozwalają wniknąć w świat problemów i zagadnień dyscypliny, jaką jest historiografia muzyczna, mająca już kilkuwiekową tradycję, począwszy od XVIII wieku. Z drugiej wszakże – prezentując tę dyscyplinę, Dahlhaus nie zawęża jej do jej własnych ram, lecz czyni to w poczuciu związków historii muzyki z historią powszechną i jej tradycją [...]. Poczucie to idzie jednak stale w parze z uwydatnieniem estetycznego nacechowania dzieł, które zasadniczo zmienia status historiografii muzycznej, przez co jej główne obiekty – dzieła muzyczne – zyskują charakter, jakiego nie mają obiekty historii powszechnej. Sprowadza się on zarówno do otwartości na nowe odczytania, jak i do siły oddziaływań, wyznaczając w ten sposób szczególny kształt procesu dziejowego, w którym raz skomponowane dzieło, zwłaszcza arcydzieło wchodzące w skład kanonu, nie odchodzi bezpowrotnie do przeszłości; przeciwnie, nie tylko oddziałuje na teraźniejszość, lecz także kryje w sobie perspektywę przyszłych odczytań. (Ze Wstępu)
*********
Foundations of
Music History
A methodological study presenting
music historiography according to the concept of the links between the history of music and world history. The author considers the subject of changes (understood as works) which took place in the 20th century. The key issue in these deliberations is the role of
interpretation in music history. The author refers to new methods of music historiography which emerged in the second half of the 20th century under the influence of literature studies and cultural anthropology.
*********
Carl Dahlhaus (1928–1989) – wybitny przedstawiciel muzykologii niemieckiej drugiej połowy XX wieku, profesor Technische Universität w Berlinie. W szerokim polu jego zainteresowań badawczych znajdowały się jego zagadnienia teorii, historii i estetyki muzyki, od średniowiecza, poprzez barok, klasycyzm i romantyzm, do XX wieku, a także twórczość Ludwiga van Beethovena, Richarda Wagnera i Arnolda Schönberga.
W dorobku Dahlhausa znalazły się edycje zbiorowe, jak: Dzieła wszystkie Wagnera i Neues Handbuch der Musikwissenschaft, a także liczne książki i studia z różnych dziedzin muzykologii, m.in. Untersuchungen über die Entstehung der harmonischen Tonalität (1968), Zwischen Romantik und Moderne (1974), Grundlagen der Musikgeschichte (1977), Die Idee der Absoluten Musik (1979, tłum. pol. Idea muzyki absolutnej i inne studia, 1988), Die Musik des 19. Jahrhunderts (1980, 1988), Musikalische Realismus (1982), Klassische und romantische Musikästhetik (1988).
Wstęp / VII
Przedmowa / 1
I. Schyłek historii? / 4
II. Historyczność i charakter sztuki / 22
III. Czym jest fakt muzyczno-historyczny? / 38
IV. Wokół zagadnienia podmiotu historii muzyki / 51
V. Historyzm i tradycja / 62
VI. Hermeneutyka historyczna / 83
VII. Sąd wartościujący jako przedmiot i jako założenie / 98
VIII. O „względnej autonomii” historii muzyki / 123
IX. Myśli o historii strukturalnej / 147
X. Problemy historii recepcji / 171
Bibliografia / 189
Indeks nazwisk i tytułów / 193
