Polszczyzna spolegliwa

• Druk: Warszawa, 2018
• Autor: Andrzej Markowski
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Książka ukazuje językowe aspekty Dzienników Marii Dąbrowskiej – czołowej przedstawicielki inteligencji humanistycznej I połowy XX wieku. Prowadzone przez autorkę Nocy i dni dzienniki stanowią w znacznej mierze opis języka pokolenia żyjącego w okresie II Rzeczypospolitej i pierwszej połowy PRL-u, a wykształconego jeszcze przed I wojną światową. Książka ukazuje się jako IV tom serii „Nowe monografie”, prezentującej współczesne prace polskich językoznawców, literaturoznawców i kulturoznawców.
Profesor Andrzej Markowski od kilku lat zajmuje się Dziennikami Marii Dąbrowskiej, co pozwoliło mu zwrócić szczególną uwagę na język tego dzieła. Autor przygląda się słownictwu Dzienników: elementom potocznym, frazeologii, słownictwu przestarzałemu, ale także gramatycznej stronie wybranych fragmentów. Pokazuje techniki narracyjne, analizuje sądy Dąbrowskiej o języku jej własnych utworów literackich i o polszczyźnie w ogóle. Z tych sądów można zrekonstruować świadomość językową Dąbrowskiej. Analiza używanych w Dziennikach środków językowych wzmaga przekonanie o tym, że autorka nie tylko liczyła się z możliwością ich opublikowania w 40 lat po swojej śmierci, lecz wręcz pisała je z takim zamiarem.
Dąbrowska prowadziła dziennik niemal przez z górą pół wieku. W testamencie pisarka zastrzegła, że dzienniki mogą być wydrukowane w całości dopiero 40 lat po jej śmierci. Jednocześnie zezwoliła na wcześniejsze publikowanie fragmentów, dzięki czemu mogły się ukazać dwie edycje Wydawnictwa „Czytelnik”: 5-tomowa w 1988 roku, pod okiem cenzury, i 7-tomowa w 2000 roku. Dwa lata później ukazał się jednotomowy wybór Życie moje cudowne.
Dzienniki Marii Dąbrowskiej z lat 1914–1965 po raz pierwszy w całości ukazały się 44 lata po śmierci pisarki, w 2009 roku. Wydawcą 13-tomowej edycji, przygotowanej pod kierunkiem prof. Tadeusza Drewnowskiego, był Wydział I Nauk Społecznych PAN oraz Komitet Nauk o Literaturze PAN.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Językoznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-20058-9
• ISBN druku: 978-83-01-20058-9
• Liczba stron: 368

Kilka słów na początek 7
Rozdział I 13
„Tak doskonały, że aż przerysowany”. Język Dzienników jako tworzywo dzieła literackiego 13
Rozdział II 61
„Ja wynalazłam […] specjalne używanie potocznego języka”. Słownictwo potoczne w Dziennikach 61
Rozdział III 87
„Wiatr w oczy”. Frazeologia w Dziennikach 87
Rozdział IV 143
„Tu zaszła zmiana”. Przestarzałe elementy językowe (obsolety) w Dziennikach 143
Rozdział V 245
„A co się z nim stało? Czy zginął? Czy ocalał?”. Użycie wykrzykników i znaków zapytania w Dziennikach 245
Rozdział VI 285
„Znam przyimek »potroszeczku« i tak piszę”. Ortografia w Dziennikach 285
Rozdział VII 325
„Jestem chyba największym liberałem językowym”. Świadomość językowa Marii Dąbrowskiej w Dziennikach 325
Na zakończenie 351
Bibliografia 353
Aneks 357
Określenia metaforyczne z rocznika 1948 Dzienników (wybór) 357
Krótkie formy literackie wplecione w tekst Dzienników (wybór) 363
Anegdoty przytaczane w Dziennikach 375