Pomiędzy płótnem a ekranem - 03 Powracając do Goi. Inspiracje, aktualizacje, nawiązania
Książka ukazuje inspiracje twórczością Goi y Lucientes w kinie hiszpańskim na przykładzie 81 filmów z lat 1926–2011 (w polskiej dystrybucji ukazało się tylko 14 omawianych pozycji). Dominują wśród nich filmy fabularne, ale pojawiają się też dokumenty, seriale telewizyjne i animacja. Celem pracy jest ukazanie na gruncie refleksji filmoznawczej, jak zmieniało się postrzeganie Goi w jego ojczyźnie na kolejnych etapach historii i jak, również za sprawą kina, przekształcał się on w ikonę hiszpańskości.
Na tle wcześniejszych badań książka jest pierwszą próbą tak szerokiego ujęcia tematu. Zastosowane metody badawcze są typowe dla komparatystyki kulturowej i wpisują się w nurt badań nad intertekstualnością przekazu filmowego. Analiza porównawcza, rozpięta pomiędzy obszarami kina i malarstwa, koncentruje się zarówno wokół sfery znaczeń dzieła, uwikłanej w różnorakie konteksty społeczno-kulturowe, jak i wokół aspektów strukturalnych, związanych z warstwą estetyczną.
Książkę poleca PortalFilmowy.pl
Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 82, s. 236–239
Spis treści
Wstęp / 9
Część pierwsza
Goya w kulturze hiszpańskiej
R o z d z i a ł I
Od sielanki gobelinów do mroku czarnego malarstwa. Wprowadzenie do Goi / 25
Błękity i czernie / 25
Źródła przemian / 31
Niedyskretny urok legendy / 36
Obnażanie mitów / 40
Znaki zapytania / 44
Poza ramami epoki / 48
R o z d z i a ł II
Goya w meandrach hiszpańskości. Pomiędzy tożsamością a stereotypem / 51
Ikony narodowe / 51
Świadectwo wspólnej historii / 55
Goya w refrenach współczesności / 60
Pytania o hiszpańskość / 63
Las Espańas / 66
R o z d z i a ł III
Powracając do Goi. Inspiracje, aktualizacje, nawiązania / 71
Malarskie powroty / 71
Twarze mistrza / 80
Pokusa biografii / 84
Literackie obrazy / 86
Na deskach teatru / 88
Goya oczami poetów / 94
Muzyczne impresje / 97
Część druga
W kręgu filmowych reminiscencji tematycznych
R o z d z i a ł IV
Aún aprendo. W labiryntach biografii i legendy / 105
Niemy świadek epoki. El dos de mayo, Pepe-Hillo, Goya que vuelve / 105
Kochanek ze złamanym sercem. Duquesa de Alba y Goya / 107
Przyjaciel majas i toreadorów. La maja del capote, María Antonia La Caramba i La Tirana / 109
Karykaturzysta w obozie wroga. El abanderado / 111
Malarz z apokryfów. Francisco de Goya / 112
Samotny geniusz. Goya, historia de una soledad / 114
Głos z dna obrazu. Goya, Goya. Una vida apasionada, Goya. Perro infinito, Goya, El color de una pasión, El Capricho y la Invención. Goya, La mujer en Goya, Aguafuertes de la guerra, El milagro de los frescos: Goya, Los Caprichos de Goya, San Antonio de la Florida, Pintura espańola, Oración de piedra: la catedral de Toledo, Guerra de la independencia. El dos de mayo, Espańa 1800, Goya, el secreto de la sombra / 118
Niecierpliwy malarz w lustrach historii. Goya o la impaciencia, Paisaje con figuras, Curro Jímenez, Máscara negra / 123
Myśliciel ze zmarszczonym czołem. Los desastres de la guerra / 125
Buntownik nie bez powodu. Goya / 127
Obserwator w oknie powozu. Volavérunt / 128
Młodzieniec w peruce i starzec o dwóch laskach. Goya en Burdeos / 129
Artysta w objęciach nocy. Un perro llamado Dolor / 134
R o z d z i a ł V
No se puede mirar. Oblicza wojny i zakręty historii / 137
Od krwi do smugi światła. Los desastres de la guerra, Goya, Vacas, Goya en Burdeos, Tango / 137
Spojrzenie wujka Paco. La hora de los valientes, Las cajas espańolas / 147
Rozstrzelania w błędnym kole zdarzeń. Widmo wolności, Dziewczyna marzeń, Kuzynka Angelica, ¡Ay Carmela!, Un perro llamado Dolor, Goya, historia de una soledad, El dos de mayo, El tres de mayo, Sangre de mayo / 152
Lament dla bandyty i rytuały przemocy / 155
Ideologia na barykadach. Agustina de Aragón / 157
Echa teraźniejszości. Pascual Duarte i Los desastres de la guerra / 160
Saturn w meandrach historii. Anna i wilki, Labirynt Fauna / 162
R o z d z i a ł VI
El espejo indiscreto. Konteksty społeczne / 169
Waleczni toreadorzy i spojrzenia znad wachlarza. El Conde de Maravillas, El dos de mayo, Pepe-Hillo i La condesa María / 169
Madryt z palety mistrza. Esencia de verbena, Aquel Madrid de Goya, La Espańa de Goya, Goya. Tiempo y recuerdo de una época / 174
Piknik na brzegu rzeki. Goyescas, La maja del capote, María Antonia La Caramba, La Tirana, Agustina de Aragón, Torero a caballo, Toros tres, Tauromaquia, Corrida goyesca / 177
Gorycz krzywego zwierciadła. Divinas palabras / 191
Demony porywają mamę. Anna i wilki, Mama ma sto lat i Kuzynka Angelica / 195
Pomiędzy turpizmem a rozbrajaniem mitów. Caniche i Jamón, jamón / 197
W sieci dworskich intryg. Volavérunt / 200
Cień miłości, cień śmierci. Goya en Burdeos, Un perro llamado Dolor / 205
Kaprysy nowych czasów. La oficina i Concursante / 211
Dyskurs o sztuce i niepokoju. Castillos del cartón / 213
Elegia, czyli maja raz jeszcze / 214
Część trzecia
Obrazy malowane kamerą
R o z d z i a ł VII
Czas zakrzepły w portretach. O filmowych galeriach postaci / 219
Autoportrety / 219
Umrzeć na zieleń Veronesego. Cayetana / 229
Kobiety w półcieniu. Josefa i Leocadia / 238
Oblicza władzy. Rodzina królewska i Manuel Godoy / 242
Blask pereł i biel mankietów. Arystokracja / 246
Odcienie ludowości. Majas i majos, aktorki i toreadorzy / 249
R o z d z i a ł VIII
Cisza martwych natur. O scenografii i rekwizytach / 252
Przestrzenie naznaczone czasem / 252
Pocztówki z podróży / 255
Pomiędzy fantazją a rekonstrukcją / 256
Sekrety pracowni / 259
Margines pejzażu / 264
Pustka nieba / 265
Rekwizytorium minionej epoki / 266
Przedmioty w odsłonach znaczeń / 269
R o z d z i a ł IX
Paleta barw, paleta światła. O kolorze, światłocieniu i tajnikach kompozycji / 273
Wyniosły bezruch żywych obrazów / 273
Intertekstualne punctum / 278
Quasi-cytaty / 280
Kinomalarstwo / 281
Światło utkane z farb / 285
Problem koloru / 287
Sekrety kompozycji / 292
Ramy kadru, ramy obrazu / 293
Zakończenie / 297
Filmografia / 309
Bibliografia / 321
Chronologiczny indeks przywołanych prac Goi / 339
Resumen / 349
Summary / 351
