Pomoc publiczna dla przedsiębiorców
Głęboka reforma zasad udzielania pomocy publicznej, przeprowadzona w ostatnich latach przez Komisję Europejską, istotnie rozbudowała, a niekiedy zmodyfikowała cele, jakie mogą być sfinansowane z pomocy publicznej, jej zakres podmiotowy i przedmiotowy, kwalifikowalność kosztów, intensywność wsparcia oraz pozostałe wymogi administracyjne.
W publikacji autorzy przeanalizowali akty prawne, praktyki decyzyjne Komisji Europejskiej oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, a także sformułowali praktyczne wskazówki dotyczące udzielania pomocy publicznej poparte przykładami. Omówili:
przesłanki i definicję pomocy publicznej,
kwestie proceduralne związane z jej udzielaniem,
warunki uznawania za dopuszczalne wsparcia publicznego wybranych najważniejszych kategorii pomocy publicznej.
Wyjątkową cechą książki jest nie tylko szczegółowa analiza warunków dopuszczalności większości funkcjonujących przeznaczeń pomocy, lecz również ich bezpośrednie powiązanie z prawem polskim. Reguły unijne nie są bowiem bezpośrednią podstawą przyznawania pomocy publicznej, ponieważ to prawo krajowe określa, na co konkretnie wsparcie publiczne może zostać wydatkowane.
Autorami poszczególnych rozdziałów są eksperci z zakresu pomocy publicznej, zarówno prawnicy, jak i ekonomiści, zajmujący się opiniowaniem, weryfikacją i ewaluacją wsparcia publicznego dostępnego w Polsce.
Adresaci:
Książka przeznaczona jest dla praktyków, zarówno urzędników zajmujących się udzielaniem i oceną przekazywanej przedsiębiorcom pomocy publicznej, jak i beneficjentów uzyskiwanego wsparcia, prawników z kancelarii prawnych, doradców firm konsultingowych, a także studentów studiów prawnych i ekonomicznych oraz słuchaczy tematycznych studiów podyplomowych.
Spis treści
Wykaz skrótów | str. 13
Wstęp | str. 19
Rozdział 1 Podstawowe pojęcia i system źródeł prawa pomocy publicznej | str. 25
1.1. Podstawowe pojęcia | str. 25
1.1.1. Pojęcie pomocy publicznej | str. 25
1.1.2. Beneficjent pomocy i podmiot udzielający pomocy | str. 27
1.1.3. Dzień udzielenia pomocy i wielkość pomocy | str. 29
1.1.4. Rodzaje pomocy publicznej | str. 31
1.2. System źródeł prawa | str. 34
1.2.1. Podział źródeł | str. 34
1.2.2. Unijne źródła prawa | str. 34
1.2.2.1. Prawo proceduralne | str. 37
1.2.2.2. Prawo proceduralno-materialne | str. 38
1.2.2.3. Prawo materialne | str. 43
1.2.2.4. Ogólne i indywidualne decyzje Komisji | str. 44
1.3. Krajowe źródła prawa | str. 46
1.3.1. Przepisy ramowe | str. 46
1.3.2. Program pomocowy a pomoc indywidualna | str. 48
Rozdział 2 Pojęcie przedsiębiorcy i działalności gospodarczej w prawie pomocy publicznej | str. 51
2.1. Pojęcie przedsiębiorcy | str. 51
2.1.1. Uwagi ogólne | str. 51
2.1.2. Przedsiębiorca w unijnym prawie konkurencji | str. 51
2.2. Działalność gospodarcza | str. 56
2.2.1. Pojęcie działalności gospodarczej | str. 56
2.2.2. Co nie jest działalnością gospodarczą - prerogatywy państwa | str. 56
2.2.3. Systemy zabezpieczeń społecznych - systemy solidarnościowe | str. 62
2.2.4. Edukacja | str. 65
2.2.5. Kultura i zachowanie dziedzictwa kulturowego | str. 67
2.2.6. Finansowanie infrastruktury - era post -Lipsk -Halle | str. 69
2.3. Działalność pomocnicza | str. 70
Rozdział 3 Przesłanki pomocy publicznej | str. 73
3.1. Pojęcie pomocy publicznej | str. 73
3.2. Środki publiczne | str. 74
3.2.1. Uwagi ogólne | str. 74
3.2.2. Zasoby publiczne | str. 74
3.2.3. Przypisywalność środków | str. 78
3.2.4. Transfer | str. 80
3.3. Selektywność | str. 83
3.3.1. Uwagi ogólne | str. 83
3.3.2. Selektywność a środek ogólny | str. 83
3.3.3. Rodzaje selektywności | str. 84
3.3.4. Badanie selektywności - trzyetapowa analiza | str. 87
3.3.5. Selektywność terytorialna | str. 91
3.4. Korzyść | str. 94
3.4.1. Uwagi ogólne | str. 94
3.4.2. Test prywatnego inwestora | str. 97
3.4.3. Zasady ogólne TPI | str. 100
3.4.4. Metody ustalania warunków rynkowych transakcji | str. 103
3.4.4.1. Uwagi wstępne | str. 103
3.4.4.2. Pari passu | str. 104
3.4.4.3. Konkurencyjne przetargi | str. 105
3.4.4.4. Inne metody | str. 106
3.5. Zakłócenie konkurencji | str. 107
3.6. Wpływ na wymianę handlową | str. 110
3.6.1. Zasady ogólne | str. 110
3.6.2. Ostatnia praktyka decyzyjna Komisji | str. 114
Rozdział 4 Proceduralne aspekty udzielania pomocy publicznej | str. 118
4.1. Kompetencje przysługujące Unii | str. 118
4.1.1. Uwagi ogólne | str. 118
4.1.2. Kompetencje przysługujące Komisji w zakresie pomocy publicznej przed jej udzieleniem | str. 119
4.1.3. Kompetencje przysługujące Komisji w zakresie pomocy publicznej po jej udzieleniu | str. 122
4.2. Kompetencje przysługujące państwom członkowskim | str. 124
4.2.1. Uwagi ogólne | str. 124
4.2.2. Kompetencje przysługujące państwom członkowskim dotyczące pomocy publicznej przed jej udzieleniem | str. 125
4.2.3. Kompetencje przysługujące państwom członkowskim dotyczące pomocy publicznej w związku z ochroną praw konkurentów beneficjentów pomocy | str. 128
4.3. Podsumowanie | str. 129
Rozdział 5 Pomoc de minimis | str. 130
5.1. Uwagi ogólne | str. 130
5.2. Warunki dopuszczalności pomocy de minimis | str. 131
5.2.1. Limit pomocy de minimis | str. 131
5.2.2. Pojęcie jednego przedsiębiorstwa | str. 134
5.2.3. Wykluczenia z pomocy de minimis | str. 136
5.2.4. Kumulacja pomocy de minimis | str. 137
5.3. Monitorowanie pomocy de minimis w prawie polskim | str. 142
5.3.1. Uwagi ogólne | str. 142
5.3.2. Zaświadczenie o pomocy de minimis/de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie | str. 145
Rozdział 6 Regionalna pomoc inwestycyjna | str. 149
6.1. Uwagi ogólne | str. 149
6.2. Sektory/obszary wykluczone | str. 151
6.3. Zakaz przeniesienia | str. 154
6.4. Inwestycja początkowa/inwestycja początkowa na rzecz nowej działalności gospodarczej | str. 156
6.4.1. Pojęcie inwestycji początkowej w regionach "a" | str. 156
6.4.2. Utworzenie nowego zakładu | str. 156
6.4.3. Zwiększenie zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu | str. 157
6.4.4. Dywersyfikacja produkcji zakładu przez wprowadzenie produktów dotychczas w zakładzie niewytwarzanych | str. 157
6.4.5. Zasadnicza zmiana dotycząca całościowego procesu produkcyjnego w istniejącym zakładzie | str. 158
6.4.6. Nabycie aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby zakup nie nastąpił | str. 160
6.4.7. Inwestycja początkowa na rzecz nowej działalności gospodarczej w regionach "c" | str. 161
6.4.8. Inwestycja początkowa na rzecz zróżnicowania działalności istniejących zakładów w regionach "c" | str. 162
6.4.9. Pojęcie inwestycji odtworzeniowych | str. 162
6.5. Koszty kwalifikowane | str. 163
6.5.1. Koszty inwestycji | str. 164
6.5.2. Koszty zatrudnienia | str. 169
6.6. Wielkość pomocy | str. 171
6.6.1. Maksymalna intensywność pomocy przy inwestycjach do 50 mln euro | str. 171
6.6.2. Maksymalna wielkość pomocy przy dużych projektach inwestycyjnych | str. 173
6.6.3. Efekt zachęty | str. 176
6.6.4. Ocena zgodności pomocy regionalnej w oparciu o RAG | str. 181
Rozdział 7 Pomoc publiczna na ochronę środowiska oraz w sektorze energetycznym | str. 186
7.1. Uwagi ogólne | str. 186
7.2. Pomoc inwestycyjna zgodna z GBER | str. 190
7.2.1. Pomoc inwestycyjna umożliwiająca przedsiębiorstwom zastosowanie norm surowszych niż normy unijne w zakresie ochrony środowiska lub podniesienie poziomu ochrony środowiska w przypadku braku norm unijnych | str. 191
7.2.2. Pomoc inwestycyjna na wcześniejsze dostosowanie do przyszłych norm unijnych | str. 193
7.2.3. Pomoc inwestycyjna na środki wspierające efektywność energetyczną | str. 194
7.2.4. Pomoc na inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji | str. 195
7.2.5. Pomoc inwestycyjna na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych | str. 196
7.2.6. Pomoc inwestycyjna na rekultywację zanieczyszczonych terenów | str. 197
7.2.7. Pomoc inwestycyjna na efektywny energetycznie system ciepłowniczy i chłodniczy | str. 198
7.2.8. Pomoc inwestycyjna na recykling i ponowne wykorzystanie odpadów | str. 200
7.2.9. Pomoc inwestycyjna na infrastrukturę energetyczną | str. 202
7.2.10. Pomoc na badania środowiska | str. 203
7.3. Pomoc publiczna w sektorze energetycznym w Polsce | str. 203
7.3.1. System rekompensat na pokrycie kosztów osieroconych | str. 203
7.3.2. System wsparcia odnawialnych źródeł energii elektrycznej w formie świadectw pochodzenia oraz ulgi dla odbiorców przemysłowych w kosztach finansowania tego systemu | str. 206
7.3.2.1. Opis systemu | str. 206
7.3.2.2. Zagadnienia dotyczące pomocy publicznej | str. 209
7.3.3. Obecnie obowiązujący system wsparcia OZE oraz ulgi dla odbiorców przemysłowych w kosztach finansowania tego systemu | str. 210
7.3.3.1. Mechanizm aukcyjny | str. 210
7.3.3.2. Ulgi w opłacie OZE dla odbiorców przemysłowych | str. 212
7.3.3.3. System taryf i premii gwarantowanych dla instalacji OZE o ograniczonej mocy | str. 213
7.3.4. System wsparcia energii elektrycznej z jednostek wysokosprawnej kogeneracji oraz ulgi dla odbiorców przemysłowych w opłacie kogeneracyjnej | str. 214
7.3.4.1. Wprowadzenie | str. 214
7.3.4.2. System wsparcia energii elektrycznej z jednostek wysokosprawnej kogeneracji | str. 216
7.3.4.2.1. Aukcje na premię kogeneracyjną | str. 219
7.3.4.2.2. Premia gwarantowana | str. 220
7.3.4.2.3. Premia gwarantowana indywidualna | str. 221
7.3.4.2.4. Premia kogeneracyjna indywidualna | str. 221
7.3.4.3. Ulgi w opłacie kogeneracyjnej dla odbiorców przemysłowych | str. 223
7.3.5. Rynek mocy | str. 223
7.3.6. Pomoc inwestycyjna w formie bezpłatnego przydziału uprawnień do emisji dwutlenku węgla | str. 228
7.3.7. Pomoc na zamykanie niekonkurencyjnych kopalń | str. 230
Rozdział 8 Pomoc na badania, rozwój i innowacje | str. 233
8.1. Zagadnienia ogólne i podstawowe pojęcia | str. 233
8.1.1. Wprowadzenie | str. 233
8.1.2. Działalność badawcza, rozwojowa i innowacyjna | str. 234
8.1.3. Beneficjenci pomocy na badania, rozwój i innowacje | str. 236
8.1.4. Działalność gospodarcza w kontekście pomocy na badania, rozwój i innowacje | str. 238
8.1.5. Pomoc publiczna dla infrastruktur badawczych i organizacji badawczych | str. 240
8.1.6. Mechanizm monitorowania i wycofania | str. 242
8.1.7. Pośrednia pomoc publiczna dla przedsiębiorstw | str. 244
8.2. Pomoc publiczna na badania, rozwój i innowacje w ramach wyłączeń blokowych | str. 246
8.2.1. Wprowadzenie | str. 246
8.2.2. Pomoc na projekty badawczo-rozwojowe (art. 25 GBER) | str. 247
8.2.3. Pomoc inwestycyjna na infrastrukturę badawczą (art. 26 GBER) | str. 250
8.2.4. Pomoc dla klastrów innowacyjnych (art. 27 GBER) | str. 251
8.2.5. Pomoc dla MŚP na wspieranie innowacyjności (art. 28 GBER) | str. 253
8.2.6. Pomoc na innowacje procesowe i organizacyjne (art. 29 GBER) | str. 254
8.2.7. Pomoc na działalność B+R w sektorze rybołówstwa i akwakultury (art. 30 GBER) | str. 254
8.3. Pomoc, która może być uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym | str. 259
8.3.1. Wprowadzenie | str. 259
8.3.2. Środki pomocy objęte zasadami ramowymi B+R+I | str. 260
8.3.3. Kryteria oceny zgodności pomocy na badania, rozwój i innowacje | str. 260
Rozdział 9 Pomoc na infrastrukturę lokalną, kulturalną i sportowo-rekreacyjną | str. 265
9.1. Uwagi ogólne | str. 265
9.2. Pomoc na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego | str. 267
9.3. Pomoc na infrastrukturę sportową i wielofunkcyjną infrastrukturę rekreacyjną | str. 278
9.4. Pomoc na infrastrukturę lokalną | str. 286
Rozdział 10 Wymiar finansowy pomocy publicznej | str. 293
10.1. Uwagi ogólne | str. 293
10.2. Podstawowe przepisy prawa | str. 294
10.3. Dyskontowanie pomocy | str. 296
10.4. Ustalanie stopy referencyjnej | str. 299
10.5. Wyliczanie wartości pomocy | str. 303
10.5.1. Dotacje (§ 4 pkt 1 i 7 rozporządzenia EDB) | str. 303
10.5.2. Ulgi podatkowe i umorzenia (§ 4 pkt 2, 2a, 4, 6, 10-12 rozporządzenia EDB) | str. 304
10.5.3. Kredyty i pożyczki preferencyjne (§ 4 pkt 5 rozporządzenia EDB) | str. 306
10.5.4. Odroczenia i rozłożenia na raty zobowiązań publicznych (§ 4 pkt 13-18 rozporządzenia EDB) | str. 308
10.5.5. Wartość pomocy dla pozostałych form pomocy publicznej | str. 310
10.6. Wyliczanie wartości pomocy de minimis | str. 313
10.7. Specyficzne uwarunkowania ustalenia wartości pomocy | str. 315
Rozdział 11 Monitoring i sprawozdawczość pomocy publicznej | str. 317
11.1. Uwagi ogólne | str. 317
11.2. Unijne regulacje dotyczące monitorowania i sprawozdawania pomocy publicznej | str. 317
11.3. Monitorowanie i sprawozdawanie pomocy publicznej w Polsce | str. 318
11.3.1. Obowiązki podmiotów udzielających pomocy | str. 318
11.3.2. Podstawa prawna udzielenia pomocy | str. 322
11.3.3. Dzień udzielenia pomocy | str. 322
11.3.4. Wartość pomocy | str. 323
11.3.5. Forma pomocy | str. 324
11.3.6. Źródło pochodzenia środków | str. 326
11.4. Publikacja i informacja | str. 327
11.4.1. Przejrzystość pomocy publicznej udzielanej w Polsce | str. 328
Rozdział 12 Pomoc publiczna w świetle zmian przepisów o jej udzielaniu w latach 2004-2016 | str. 330
12.1. Wprowadzenie | str. 330
12.2. Intensywność pomocy publicznej w UE | str. 331
12.3. Ewolucja struktury pomocy publicznej w UE | str. 334
12.3.1. Uwagi ogólne | str. 334
12.3.2. Pomoc sektorowa | str. 336
12.3.3. Pomoc na rzecz środowiska i energii | str. 337
12.3.4. Pomoc regionalna | str. 338
12.3.5. Pomoc publiczna na badania, rozwój i innowacje | str. 339
12.3.6. Pomoc dla MŚP | str. 341
12.3.7. Pomoc na zatrudnienie | str. 342
12.4. Formy pomocy publicznej w UE | str. 343
12.5. Podsumowanie | str. 345
Bibliografia | str. 353
Autorzy | str. 355
