Postępowanie w sprawach nieletnich. Komentarz
\n\nW komentarzu omówiono zmiany wprowadzone w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich w 2017 r., w tym m.in. rozszerzające katalog przestępstw:
których popełnienie w okresie próby stanowi podstawę do obligatoryjnego odwołania przez sąd rodzinny warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonego środka poprawczego i zarządzenia umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym;
których popełnienie może stanowić dodatkową, wyjątkową podstawę do umieszczenia nieletniego w schronisku dla nieletnich;
popełnionych przez wychowanka zakładu poprawczego, które mogą stanowić podstawę do przeniesienia nieletniego do zakładu poprawczego o wzmożonym nadzorze wychowawczym.
\n\nW publikacji dodatkowo zamieszczono najważniejsze przepisy wykonawcze do komentowanej ustawy oraz komentarz do art. 10 k.k., który uzupełnia regulację ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich o przepisy dopuszczające wyjątkową możliwość pociągnięcia nieletnich, mających ukończone 15 lat, do odpowiedzialności karnej.
\n\n Adresaci:\nOpracowanie jest przeznaczone przede wszystkim dla praktyków – sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i aplikantów oraz policjantów, kuratorów sądowych i kierowników placówek wychowawczych zajmujących się nieletnimi.
Wykaz skrótów | str. 15
Słowo wstępne | str. 19
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2018 r. poz. 969) | str. 23
DZIAŁ I. Przepisy ogólne | str. 31
Art. 1. [Zakres podmiotowy stosowania ustawy] | str. 31
Art. 2. [Podstawy stosowania ustawy] | str. 41
Art. 3. [Dyrektywa dobra nieletniego] | str. 46
Art. 3a. [Mediacja] | str. 52
Art. 4. [Obowiązek przeciwdziałania i zawiadomienia] | str. 59
Art. 4a. [Obowiązek udzielenia informacji sądowi] | str. 62
DZIAŁ II. Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich | str. 63
Art. 5. [Kategorie środków stosowanych wobec nieletnich] | str. 63
Art. 6. [Grupy środków i ich katalog] | str. 65
Art. 7. [Zobowiązania nakładane na rodziców] | str. 96
Art. 8. [Kara pieniężna] | str. 100
Art. 9. [Orzekanie kary pieniężnej] | str. 102
Art. 10. [Zakład poprawczy – przesłanki orzekania] | str. 104
Art. 11. [Warunkowe zawieszenie umieszczenia w zakładzie] | str. 110
Art. 12. [Środki leczniczo -wychowawcze i ich katalog] | str. 116
Art. 13. (uchylony) | str. 120
Art. 14. [Stosowanie prawa materialnego – k.k., k.k.s. i k.w.] | str. 121
DZIAŁ III. Postępowanie przed sądem | str. 124
Rozdział 1. Przepisy ogólne o postępowaniu | str. 124
Art. 15. [Właściwość rzeczowa sądu rodzinnego, niejawność postępowania] | str. 124
Art. 16. [Wyjątek od zasady właściwości rzeczowej] | str. 126
Art. 17. [Właściwość miejscowa sądu rodzinnego] | str. 130
Art. 18. [Właściwość sądu karnego] | str. 132
Art. 18a. [Prawo do obrony] | str. 140
Art. 19. [Wysłuchanie nieletniego] | str. 142
Art. 20. [Stosowanie przepisów k.p.k. i k.p.c.] | str. 143
Art. 21. [Wszczęcie i umorzenie postępowania] | str. 147
Art. 21a. [Cel postępowania] | str. 152
Art. 22. [Czyny ścigane na wniosek i z oskarżenia prywatnego] | str. 153
Art. 23. [Zawiadomienie o wszczęciu i zakończeniu postępowania] | str. 155
Art. 24. [Wywiad środowiskowy] | str. 156
Art. 25. [Dowód z opinii o nieletnim] | str. 159
Art. 25a. [Opinia psychiatryczna] | str. 161
Art. 26. [Środki tymczasowe] | str. 163
Art. 27. [Schronisko dla nieletnich] | str. 165
Art. 28. [Nałożenie obowiązków wobec rodziców] | str. 171
Art. 29. [Zażalenie] | str. 173
Art. 30. [Strony postępowania] | str. 174
Art. 30a. [Zawieszenie postępowania] | str. 180
Art. 31. [Doręczenia] | str. 181
Art. 31a. [Zażalenie] | str. 182
Art. 32. [Koszty postępowania] | str. 183
Rozdział 1a. Przebieg postępowania | str. 186
Art. 32a. [Wszczęcie postępowania] | str. 187
Art. 32b. [Czynności dowodowe sądu rodzinnego] | str. 189
Art. 32c. [Obrońca z urzędu] | str. 192
Art. 32d. [Przeglądanie akt sprawy] | str. 196
Art. 32e. [Czynności dowodowe Policji] | str. 197
Art. 32f. [Przesłuchanie nieletniego przez Policję] | str. 200
Art. 32g. [Przesłanki zatrzymania nieletniego i umieszczenia w policyjnej izbie dziecka] | str. 203
Art. 32h. [Inne przesłanki umieszczenia nieletniego w policyjnej izbie dziecka] | str. 207
Art. 32i. [Nadzór nad czynnościami Policji] | str. 209
Art. 32j. [Przekazanie sprawy nieletniego szkole lub organizacji] | str. 209
Art. 32k. [Przekazanie sprawy nieletniego prokuratorowi] | str. 211
Art. 32l. [Stosowanie środków wychowawczych na posiedzeniu] | str. 214
Art. 32m. [Wyznaczenie rozprawy] | str. 216
Art. 32n. [Przebieg rozprawy] | str. 216
Art. 32o. [Przebieg rozprawy] | str. 218
Art. 32p. [Postępowanie dowodowe] | str. 219
Art. 32q. [Obecność na rozprawie innych osób] | str. 219
Art. 32r. [Postanowienie kończące postępowanie; treść] | str. 221
Rozdział 3. (uchylony) | str. 224
Art. 33–43. (uchylone) | str. 224
Rozdział 4. (uchylony) | str. 224
Art. 44–47a. (uchylone) | str. 224
Rozdział 5. (uchylony) | str. 224
Art. 48–55. (uchylone) | str. 224
Rozdział 6. (uchylony) | str. 225
Art. 56–57. (uchylone) | str. 225
Rozdział 7. Postępowanie odwoławcze | str. 225
Art. 58. [Właściwość i skład sądu odwoławczego] | str. 225
Art. 59. [Zakres zaskarżenia] | str. 228
Art. 60. [Wyłączenie niektórych przepisów k.p.c.] | str. 230
Art. 61. [Zakaz reformationis in peius] | str. 232
Art. 62. [Udział nieletniego w rozprawie] | str. 233
Art. 63–63a. (uchylone) | str. 234
DZIAŁ IV. Postępowanie wykonawcze | str. 235
Rozdział 1. Przepisy ogólne | str. 235
Art. 64. [Wszczęcie postępowania] | str. 236
Art. 65. [Cele postępowania] | str. 238
Art. 65a. [Obowiązek nieletniego podporządkowania się orzeczeniu] | str. 241
Art. 66. [Formy oddziaływania na nieletnich w placówkach; korespondencja nieletniego] | str. 243
Art. 66a. [Praktyki religijne] | str. 248
Art. 67. [Działania Policji] | str. 251
Art. 68. [Rola sądu rodzinnego] | str. 252
Art. 69. [Wykonywanie orzeczonych środków] | str. 253
Art. 70. [Uprawnienia do składania wniosków i zażaleń] | str. 254
Art. 70a. [Zakres działania kuratora sądowego sprawującego nadzór] | str. 255
Art. 70b. [Badanie stanu trzeźwości nieletniego] | str. 258
Art. 70c. [Zakres działania innych podmiotów sprawujących nadzór] | str. 262
Art. 70d. [Przyznawanie ryczałtu za sprawowanie nadzoru] | str. 262
Art. 70e. [Delegacja ustawowa dotycząca sprawowania nadzorów] | str. 263
Art. 71. [Odroczenie i przerwa wykonywania środków] | str. 266
Art. 72. [Obowiązek zawiadomienia sądu rodzinnego] | str. 268
Art. 73. [Czas wykonywania orzeczonych środków docelowych] | str. 269
Art. 74. [Czas wykonywania środków tymczasowych] | str. 273
Art. 75. [Wydawanie i zaskarżanie postanowień] | str. 275
Art. 76. [Pomoc następcza] | str. 279
Art. 77. [Nadzór sędziego rodzinnego] | str. 281
Art. 78. [Delegacja ustawowa dotycząca nadzoru sędziów rodzinnych] | str. 283
Rozdział 2. Środki wychowawcze i lecznicze | str. 284
Art. 79. [Możliwość zmiany i uchylania środków wychowawczych] | str. 284
Art. 80. [Obowiązki dyrektora podmiotu leczniczego] | str. 289
Art. 81. [Delegacja ustawowa dotycząca młodzieżowych ośrodków wychowawczych] | str. 291
Art. 82. [Delegacja ustawowa dotycząca kierowania do podmiotów leczniczych] | str. 292
Art. 83. [Tworzenie, znoszenie i nadzór nad policyjnymi izbami dziecka] | str. 296
Art. 84. [Tworzenie, znoszenie i nadzór nad ośrodkami kuratorskimi; delegacja ustawowa] | str. 296
Rozdział 3. Środek poprawczy | str. 297
Art. 85. [Określanie rodzaju zakładu poprawczego i jego zmiana] | str. 297
Art. 86. [Warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego] | str. 303
Art. 87. [Okres próby; odwołanie warunkowego zwolnienia] | str. 304
Art. 88. [Warunkowe odstąpienie od wykonania umieszczenia w zakładzie poprawczym] | str. 307
Art. 89. [Uznanie za niebyłe orzeczenia środka poprawczego] | str. 309
Art. 90. [Umieszczenie nieletniego poza zakładem poprawczym] | str. 310
Art. 90a. [Umieszczenie nieletniego w hostelu] | str. 313
Art. 90b. [Finansowanie pobytu w hostelu] | str. 318
Art. 90c. [Czasowy zakaz umieszczania nieletniego poza zakładem lub w hostelu] | str. 319
Art. 91. [Postępowanie w razie popełnienia czynu karalnego przez wychowanka zakładu poprawczego] | str. 320
Art. 92. [Kolejność wykonywania orzeczeń] | str. 325
Art. 93. [Kolejność wykonywania orzeczeń] | str. 327
Art. 94. [Możliwość zamiany środka poprawczego na karę kryminalną] | str. 328
Art. 95. [Nadzór Ministra Sprawiedliwości nad schroniskami i zakładami poprawczymi] | str. 332
Rozdział 4. Użycie środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym, w schronisku dla nieletnich, młodzieżowym ośrodku wychowawczym | str. 334
Art. 95a. [Rodzaje środków przymusu bezpośredniego i przesłanki ich stosowania] | str. 334
Art. 95b. (uchylony) | str. 337
Art. 95c. [Delegacja ustawowa dotycząca współdziałania z Policją w wypadku zagrożenia bezpieczeństwa zakładu] | str. 338
Rozdział 4a. Udzielanie nagród i stosowanie środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych | str. 339
Art. 95ca. [Upoważnienie dyrektora do udzielania nagród i środków dyscyplinarnych] | str. 340
Art. 95cb. [Podstawy i zasady udzielania nagród] | str. 341
Art. 95cc. [Katalog nagród] | str. 343
Art. 95cd. [Możliwość uchylenia decyzji o udzieleniu nagrody] | str. 345
Art. 95ce. [Podstawy i zasady stosowania środków dyscyplinarnych] | str. 346
Art. 95cf. [Katalog środków dyscyplinarnych] | str. 350
Art. 95cg. [Możliwość uchylenia decyzji o zastosowaniu środka dyscyplinarnego] | str. 352
Rozdział 5. Zatrudnianie nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych lub schroniskach dla nieletnich | str. 354
Art. 95d. [Miejsce odbywania praktycznej nauki zawodu oraz zatrudniania] | str. 355
Art. 95da. [Formy praktycznej nauki zawodu; stypendia; delegacje ustawowe] | str. 357
Art. 95e. [Czas pracy nieletniego] | str. 359
Art. 95f. [Wynagradzanie nieletnich] | str. 360
Art. 95g. [Zaliczanie okresu pracy] | str. 361
Art. 95h. [Prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej] | str. 362
DZIAŁ V. Przepisy przejściowe i końcowe | str. 363
Art. 96. | str. 363
Art. 97. | str. 364
Art. 98. | str. 364
Art. 99–100. (uchylone) | str. 364
Art. 101. | str. 364
Art. 102. | str. 364
Art. 103. | str. 365
Art. 104. | str. 365
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1600 ze zm.) | str. 367
Art. 10. [Odpowiedzialność karna nieletnich] | str. 367
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2018 r. poz. 969) | str. 381
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz.U. z 2018 r. poz. 708 ze zm.) | str. 434
Wybrane przepisy wykonawcze | str. 445
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości i szczegółowych zasad ustalania kosztów postępowania w sprawach nieletnich (Dz.U. poz. 863) | str. 447
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 sierpnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania wywiadów środowiskowych o nieletnich (Dz.U. Nr 90, poz. 1010) | str. 451
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2001 r. w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich (Dz.U. z 2017 r. poz. 487) | str. 454
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 września 2001 r. w sprawie zakresu i trybu współdziałania zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich z Policją w wypadku zagrożenia bezpieczeństwa tych placówek (Dz.U. Nr 112, poz. 1205) | str. 520
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 października 2001 r. w sprawie ośrodków kuratorskich (Dz.U. Nr 120, poz. 1294) | str. 524
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2001 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich (Dz.U. Nr 56, poz. 591 ze zm.) | str. 536
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w domach pomocy społecznej (Dz.U. Nr 109, poz. 632) | str. 544
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2012 r. w sprawie trybu przyjmowania i zwalniania nieletnich z hosteli, warunków pobytu nieletnich w hostelu oraz sposobu wykonywania nadzoru nad nieletnimi umieszczonymi w hostelach (Dz.U. poz. 110) | str. 549
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (Dz.U. Nr 296, poz. 1755) | str. 556
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie szczegółowego sposobu, zakresu i trybu sprawowania nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń w sprawach nieletnich (Dz.U. Nr 107, poz. 894) | str. 563
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie nadzoru nad nieletnim (Dz.U. poz. 855) | str. 568
Bibliografia | str. 577
Skorowidz alfabetyczno-rzeczowy | str. 587
