Prawny system przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich

• Druk: Warszawa, 2011
• Autor: Paweł Kobes
• Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Książka poświęcona jest problematyce demoralizacji i przestępczości nieletnich oraz prawnemu systemowi przeciwdziałania tym zjawiskom stanowi klasyczny przykład rozważań o charakterze kryminologicznym nad patologicznymi zachowaniami nieletnich, ich źródłami i sposobami ich przezwyciężenia. Książka ta stanowi niejako próbę włączenia się w żywą dyskusję o poszukiwaniu skutecznego panaceum na naganne postawy nieletnich, co wydaje się być nabierać dodatkowej doniosłości w kontekście podejmowanych prób zmiany obecnego ustawodawstwa dotyczącego nieletnich.

Z uwagi na prezentowaną materię związaną z demoralizacją i przestępczością nieletnich konieczne jest w pierwszej kolejności zaprezentowanie czynników, które determinują rozwój psychospołeczny człowieka, takich jak: czynniki wewnętrzne, tj. czynniki genetyczne oraz para genetyczne i czynniki zewnętrzne, takie jak: środowisko rodzinne, grupa rówieśnicza oraz środowisko szkole. Na gruncie rozważań w przedmiocie demoralizacji i przestępczości nieletnich konieczne jest także ogólne scharakteryzowanie etapów rozwoju społecznego jednostki i wskazanie czynników dominujących na poszczególnych etapach tego rozwoju. Te kwestie psychospołeczne stanowią podstawę do dalszych rozważań.

Całość zamykają wnioski de lege lata i de lege ferenda wyprowadzone po analizie zjawiska przestępczości i demoralizacji nieletnich oraz prawnego systemu przeciwdziałania im. W tym miejscu znalazły się także odniesienia do projektów aktów normatywnych mających na celu zmianę dotychczas obowiązującego ustawodawstwa dotyczącego nieletnich.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-235-1360-5
• ISBN druku: 978-83-235-0798-7
• Liczba stron: 316

Pobierz spis treści»

Wykaz skrótów  15

Przedmowa – prof. Violetta Konarska-Wrzosek  17

Wprowadzenie  19

Rozdział I. Psychospołeczne determinanty zachowań dewiacyjnych nieletnich  23

§ 1. Etapy psychospołecznego rozwoju człowieka  24
§ 2. Czynniki wpływające na psychospołeczny rozwój człowieka  32
1. Czynniki biologiczne  33
2. Środowisko rodzinne  35
3. Środowisko szkolne  45
4. Środowisko grup rówieśniczych  49

Rozdział II. Postępowanie z nieletnimi w ujęciu ewolucyjnym  54

§ 1. Ewolucja postępowania z nieletnimi w Europie  54
§ 2. Postępowanie z nieletnimi na ziemiach polskich  60

Rozdział III. Założenia postępowania z nieletnimi na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z 26 października 1982 r. oraz formalne podstawy wszczęcia postępowania w sprawie nieletniego  80

§ 1. Cele ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich  80
§ 2. Dobro nieletniego jako dyrektywa nadrzędna w postępowaniu z nieletnimi  88
§ 3. Nieletni jako podmiot postępowania w zakresie przeciwdziałania i zapobiegania demoralizacji oraz przestępczości  93
1. Nieletni do 18 lat w zakresie zapobiegania i przeciwdziałania demoralizacji  94
2. Nieletni od 13 do 17 lat w związku z popełnieniem czynu karalnego  97
3. Nieletni do 21 roku życia w związku w wykonywaniem środków wychowawczych lub poprawczych  98
§ 4. Demoralizacja jako podstawa ingerencji w proces wychowania nieletnich  99
§ 5. Wykazywanie przejawów demoralizacji jako formalna podstawa wszczęcia postępowania oraz przykładowy katalog przejawów demoralizacji określony w ustawie  115
1. Naruszenie zasad współ˙zycia społecznego  115
2. Popełnienie czynu zabronionego  117
3. Systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego  118
4. Używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia  119
5. Uprawianie nierządu  127
6. Włóczęgostwo  129
7. Udział w grupach przestępczych  131
§ 6. Popełnienie czynu karalnego jako druga formalna podstawa wszczęcia postępowania  136

Rozdział IV. Prawne środki przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich oraz charakterystyka grupy środków wychowawczych i leczniczo-wychowawczych  142

§ 1. Klasyfikacja środków przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich  142
§ 2. Charakterystyka poszczególnych środków wychowawczych  145
1. Udzielenie upomnienia  145
2. Zobowiązanie do określonego postępowania  146
a) obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody  148
b) wykonanie określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej  150
c) przeproszenie pokrzywdzonego  152
d) zobowiązanie do podjęcia nauki lub pracy  152
e) zobowiązanie do uczestnictwa w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym  153
f) zobowiązanie do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach  153
g) zobowiązanie do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzenia się w stan odurzenia  154
3. Nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna  154
4. Ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania  156
5. Nadzór kuratora  158
6. Skierowanie do ośrodka kuratorskiego  169
7. Umieszczenie w rodzinie zastępczej  171
8. Zakaz prowadzenia pojazdów  175
9. Przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego  176
§ 3. Stosowanie środków leczniczo-wychowawczych wobec nieletnich i ich charakterystyka  177
§ 4. Pogłębianie funkcji opiekuńczo-wychowawczej rodzin  180
§ 5. Mediacja jako sposó postęowania z nieletnimi  185

Rozdział V. Charakterystyka środków poprawczych  191

§ 1. Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym  191
§ 2. Warunkowe zawieszenie umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym  204
§ 3. Charakterystyka procesu resocjalizacyjnego w zakładzie poprawczym na przykładzie Zakładu Poprawczego w Jerzmanicach Zdroju  206
1. Struktura wewnęrzna i zasady funkcjonowania Zakładu Poprawczego w Jerzmanicach Zdroju  206
2. Działalność chowawcza w internacie  209
3. Mikrosystem zakładu poprawczego  212
4. Regulamin Wychowanka Zakładu Poprawczego w Jerzmanicach Zdroju  217
5. Roczny plan pracy wychowawczej grupy  221
§ 4. Umieszczenie nieletniego poza zakładem poprawczym  225
§ 5. Warunkowe zwolnienie nieletniego z zakładu poprawczego  226

Rozdział VI. Wyjątkowy charakter odpowiedzialności karnej nieletnich  229

§ 1. Istota kary kryminalnej  229
§ 2. Cele kary  231
§ 3. Zasady odpowiedzialności nieletnich na podstawie kodeksu karnego  238
1. Charakterystyka przestępstw, za które nieletni mogą ponieść odpowiedzialność karną  241
a) zamach za życie Prezydenta RP (art. 134 k.k.)  241
b) zabójstwo z art. 148 § 1, 2 lub 3 k.k.  249
c) umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku (art. 156 § 1 i 3 k.k.)  251
d) umyślne spowodowanie niebezpieczeństwa powszechnego (art. 163 § 1 i 3 k.k.)  253
e) zamach terrorystyczny na statku wodnym lub powietrznym (art. 166 k.k.)  254
f) spowodowanie katastrofy w komunikacji (art. 173 § 1 lub 3 k.k.)  256
g) zgwałcenie lub zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 3 lub 4 k.k.)  257
h) wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika (art. 252 § 1 lub 2 k.k.)  260
i) rozbój (art. 280 k.k.)  263
2. Dyrektywy dotyczące wymierzania kary nieletnim  266
3. Możliwość wymierzenia nieletnim kary na podstawie art. 13 u.p.n. i art. 94 u.p.n.  269

Rozdział VII. Postępowanie z nieletnimi w świetle prawa międzynarodowego  273

§ 1. Konwencja o Prawach Dziecka  274
§ 2. Wzorcowe Reguły Minimum Narodów Zjednoczonych Dotyczące Wymiaru Sprawiedliwości Wobec Nieletnich  278
§ 3. Wskazania Narodów Zjednoczonych Dotyczące Zapobiegania Przestępczości Nieletnich  282
§ 4. Reguły Narodów Zjednoczonych Dotyczące Ochrony Nieletnich Pozbawionych Wolności  286

Wnioski końcowe  291

Bibliografia  300

Wykaz cytowanych w pracy uchwał i orzeczeń Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych (chronologicznie)  313
Wykaz aktów normatywnych wykorzystanych w pracy (chronologicznie)  314

Summary  315