Prawo rolne
Prawo rolne to kontynuacja znanego podręcznika wydawanego przez lata pod redakcją Profesora Andrzeja Stelmachowskiego.
Autorzy książki, zrzeszeni w Polskim Stowarzyszeniu Prawników Agrarystów (w sekcji Europejskiego Komitetu Prawa Rolnego w Paryżu), reprezentują: Instytut Nauk Prawnych PAN, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytet Warszawski.
Książka w sposób kompleksowy przedstawia zagadnienia objęte zakresem prawa rolnego oraz ewolucję polskiego ustawodawstwa w tym zakresie. Piąte wydanie zostało zaktualizowane oraz rozszerzone. Uwzględniono w nim m.in. nowelizacje ustaw:
o kształtowaniu ustroju rolnego,
o lasach,
Prawo łowieckie,
o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa wraz z przepisami wprowadzającymi,
o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa,
o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.
Modele rozwiązywania kluczowych problemów agrarnych w skali prawnoporównawczej oraz sposoby regulowania zagadnień praktycznych – m.in. kształtowanie ustroju rolnego, obrót nieruchomościami rolnymi, wsparcie rolnictwa ze środków Unii Europejskiej, systemy bezpieczeństwa i jakości produktów rolnych oraz żywnościowych – ukazano w krajowym porządku prawnym, z uwzględnieniem prawa unijnego.
Adresaci:
Przyjęcie takiej konstrukcji sprawia, że podręcznik może być przydatny dla studentów prawa i administracji, jak również dla praktyków, pracowników administracji publicznej oraz samorządowej, a także służb prawnych stosujących prawo rolne. Przedstawiona w podręczniku problematyka stanowi odzwierciedlenie poglądów autorów.
Wykaz skrótów | str. 19
Od Autorów | str. 23
Część pierwsza
WPROWADZENIE
Rozdział I
Pojęcie i przedmiot prawa rolnego | str. 27
§ 1. Prawo rolne, jego przedmiot i definicja (Roman Budzinowski) | str. 27
§ 2. Prawo rolne i inne dziedziny prawa (Roman Budzinowski) | str. 36
§ 3. Ewolucja ustawodawstwa prawnorolnego (Paweł Czechowski, Małgorzata Korzycka, Adam Niewiadomski) | str. 42
1. Prawo rolne do roku 1945 | str. 42
2. Prawo rolne do roku 1989 | str. 45
3. Prawo rolne po roku 1989 | str. 48
4. Rozwój prawa żywnościowego | str. 49
5. Teraźniejszość i przyszłość prawa rolnego i żywnościowego | str. 54
§ 4. Własność rolnicza (Małgorzata Korzycka, Stanisław Prutis) | str. 56
1. Własność rolnicza według Profesora Andrzeja Stelmachowskiego | str. 56
2. Ochrona własności rolniczej | str. 58
Rozdział II
Źródła prawa rolnego (Bohdan Zdziennicki) | str. 61
Rozdział III
Konstytucyjne podstawy polskiego ustroju rolnego (Przemysław Litwiniuk) | str. 65
Rozdział IV
Prawne instrumenty polityki rolnej | str. 70
§ 1. Ingerencja państwa w stosunki agrarne (Paweł Czechowski) | str. 70
§ 2. Interwencjonizm kształtujący czynniki produkcji w rolnictwie (Paweł Czechowski) | str. 75
§ 3. Modele interwencjonizmu | str. 77
1. Interwencjonizm amerykański (Konrad Marciniuk) | str. 77
2. Interwencjonizm Unii Europejskiej (Paweł Czechowski) | str. 79
3. Interwencjonizm kolektywizacyjny (Paweł Czechowski) | str. 81
Rozdział V
Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej (Alina Jurcewicz, Beata Włodarczyk) | str. 83
§ 1. Założenia i zasady Wspólnej Polityki Rolnej | str. 83
§ 2. Zadania Wspólnej Polityki Rolnej | str. 85
§ 3. Definicja produktów rolnych | str. 86
§ 4. Definicja producenta rolnego i gospodarstwa rolnego | str. 87
§ 5. Instrumenty prawne polityki rynkowo-dochodowej w rolnictwie Unii Europejskiej | str. 90
§ 6. Polityka struktur rolnych w ramach rozwoju obszarów wiejskich | str. 97
§ 7. Ewolucja Wspólnej Polityki Rolnej | str. 109
Rozdział VI
Gospodarstwo rolne i przedsiębiorstwo rolne (Roman Budzinowski) | str. 118
§ 1. Gospodarstwo rolne jako kategoria prawna – charakterystyka szczegółowa | str. 118
§ 2. Gospodarstwo rolne a przedsiębiorstwo rolne | str. 125
Rozdział VII
Agroprzedsiębiorczość (Beata Jeżyńska) | str. 129
§ 1. Agrobiznes jako wyodrębniony subsystem gospodarki narodowej | str. 129
1. Pojęcie agrobiznesu | str. 129
2. Agrobiznes w prawie | str. 130
§ 2. Prawne determinanty agroprzedsiębiorczości | str. 131
1. Pojęcie agroprzedsiębiorczości w prawie | str. 131
2. Status prawny przedsiębiorcy rolnego | str. 131
3. Działalność rolnicza jako działalność gospodarcza | str. 132
§ 3. Organizacyjno-funkcjonalne determinanty agroprzedsiębiorczości | str. 133
1. Determinanty agroprzedsiębiorczości | str. 133
2. Funkcja produkcyjna | str. 134
3. Funkcja gospodarcza | str. 136
3.1. Uwagi wstępne | str. 136
3.2. Funkcje gospodarstw wielkotowarowych | str. 136
3.3. Funkcje działów specjalnych produkcji rolnej | str. 137
3.4. Funkcje gospodarstw agroenergetycznych | str. 138
§ 4. Agroprzedsiębiorcy | str. 138
1. Forma organizacyjnoprawna jako kryterium wyróżnienia agroprzedsiębiorców | str. 138
2. Spółdzielnie | str. 139
3. Organizacje producentów rolnych | str. 139
4. Klastry rolnicze | str. 140
5. EPI-AGRI | str. 142
§ 5. Prawna koncepcja agroprzedsiębiorczości | str. 146
Rozdział VIII
Administracja rolna | str. 149
§ 1. Pojęcie, cechy i funkcje publicznej administracji rolnej | str. 149
1. Administracja rolna w systemie administracji publicznej (Paweł Czechowski, Michał Możdżeń-Marcinkowski) | str. 149
2. Administracja rolna i podziały terytorialne kraju (Paweł Czechowski, Michał Możdżeń-Marcinkowski) | str. 151
2.1. Uwagi wstępne | str. 151
2.2. Podział pomocniczy – sołectwo | str. 151
2.3. Terytorialne podziały specjalne | str. 152
3. Wpływ członkostwa w Unii Europejskiej na struktury polskiej administracji rolnej (Paweł Czechowski) | str. 152
§ 2. Rodzaje publicznej administracji rolnej | str. 153
1. Rządowa administracja rolna (Michał Możdżeń-Marcinkowski) | str. 153
1.1. Uwagi wstępne | str. 153
1.2. Zmiany w strukturze i zasadach wykonywania administracji rolnej w latach 2015–2019 | str. 154
1.3. Rada Ministrów | str. 155
1.4. Prezes Rady Ministrów | str. 156
1.5. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – główne obszary kompetencji | str. 156
1.6. Kompetencje MRiRW w zakresie wydawania aktów normatywnych | str. 158
1.7. Kompetencje MRiRW jako organu wydającego decyzje administracyjne w I instancji | str. 159
1.8. Kompetencje MRiRW związane z prowadzeniem rejestrów i wykazów | str. 160
1.9. Inne działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi | str. 160
2. Centralne organy rządowej administracji rolnej i agencje | str. 160
2.1. Uwagi wstępne (Michał Możdżeń-Marcinkowski) | str. 160
2.2. Agencja Nieruchomości Rolnych (Michał Możdżeń-Marcinkowski) | str. 162
2.3. Agencja Rynku Rolnego (Paweł Wojciechowski) | str. 165
2.4. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (Michał Możdżeń-Marcinkowski) | str. 168
2.4.1. Uwagi wstępne | str. 168
2.4.2. Organy KOWR | str. 168
2.4.3. Zadania KOWR | str. 169
2.4.4. Gospodarka finansowa KOWR | str. 170
2.5. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Paweł Wojciechowski) | str. 171
3. Wyspecjalizowane inspekcje rolne (Paweł Wojciechowski) | str. 174
3.1. Uwagi wstępne | str. 174
3.2. Państwowa Inspekcja Sanitarna | str. 176
3.3. Inspekcja Weterynaryjna | str. 177
3.4. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych | str. 178
3.5. Inspekcja Handlowa | str. 179
3.6. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa | str. 180
4. Samorządowa administracja rolna (Michał Możdżeń-Marcinkowski) | str. 180
4.1. Administracja rolna w samorządzie gminnym | str. 180
4.2. Administracja rolna w samorządzie powiatu | str. 183
4.3. Administracja rolna w samorządzie województwa | str. 184
5. Prawne formy koordynacji działań w ramach publicznej administracji rolnej (Michał Możdżeń-Marcinkowski) | str. 185
Część druga
GOSPODARKA ZIEMIĄ
Rozdział IX
Kształtowanie stosunków własnościowych w rolnictwie (Zygmunt Truszkiewicz) | str. 189
§ 1. Krótka charakterystyka własności rolniczej w okresie międzywojennym | str. 189
§ 2. Przebudowa stosunków własnościowych w rolnictwie w latach 1944–1956 | str. 191
§ 3. Kształtowanie regulacji prawnych dotyczących stosunków własnościowych w rolnictwie w latach 1956–1989 | str. 197
§ 4. Wpływ przemian ustrojowych z przełomu lat 80. i 90. na stosunki własnościowe w rolnictwie | str. 201
§ 5. Wpływ regulacji unijnych na przeobrażenia własnościowe w polskim rolnictwie | str. 204
§ 6. Ograniczenia w obrocie gruntami rolnymi | str. 206
Rozdział X
Obrót nieruchomościami rolnymi | str. 213
§ 1. Pojęcie nieruchomości rolnej (gruntu rolnego) (Krystyna Stefańska, Joanna Mikołajczyk) | str. 213
§ 2. Pojęcie obrotu nieruchomościami rolnymi (Konrad Marciniuk) | str. 216
§ 3. Przeniesienie własności nieruchomości rolnej (Konrad Marciniuk) | str. 219
1. Zagadnienia wstępne | str. 219
2. Umowa sprzedaży | str. 222
3. Umowa darowizny nieruchomości rolnej | str. 224
4. Umowa dożywocia | str. 224
5. Przekazywanie gospodarstw w zamian za emeryturę lub rentę. Umowa z następcą | str. 225
6. Przekazanie gospodarstwa za rentę strukturalną | str. 226
§ 4. Reżim prawny obrotu nieruchomościami rolnymi w świetle ustawy z 11.04.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Konrad Marciniuk) | str. 227
1. Zagadnienia wstępne | str. 227
2. Zakres stosowania ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego | str. 229
3. Pojęcia rolnika indywidualnego i gospodarstwa rodzinnego | str. 234
4. Nabycie nieruchomości rolnej | str. 236
5. Obowiązki nabywcy nieruchomości rolnej | str. 243
6. Ustawowe prawo pierwokupu nieruchomości rolnej | str. 245
7. Prawo pierwokupu udziałów i akcji w spółce będącej właścicielem nieruchomości rolnej | str. 248
8. Ograniczenia dotyczące spółek osobowych | str. 251
9. Prawo nabycia nieruchomości rolnej | str. 252
10. Skutki zawarcia umowy z naruszeniem ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego; sankcje za naruszenie przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego | str. 255
11. Podsumowanie | str. 257
§ 5. Zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej (Krystyna Stefańska, Joanna Mikołajczyk) | str. 258
§ 6. Obrót nieruchomościami rolnymi i leśnymi z udziałem cudzoziemców (Zygmunt Truszkiewicz) | str. 270
§ 7. Rejestry publiczne w obrocie nieruchomościami rolnymi (ewidencja gruntów i księgi wieczyste) (Marek Stańko) | str. 274
1. Zagadnienia wstępne | str. 274
2. Kataster nieruchomości a ewidencja gruntów | str. 274
3. Podstawowe zasady funkcjonowania ewidencji gruntów i budynków | str. 276
4. Księga wieczysta jako podstawa ustalenia stanu prawnego nieruchomości (w tym nieruchomości rolnych) | str. 279
5. Ewidencja gruntów i budynków a księgi wieczyste | str. 281
Rozdział XI
Formy prawne zmiany generacji inter vivos w rolnictwie (Roman Budzinowski) | str. 283
§ 1. Ogólna charakterystyka | str. 283
§ 2. Darowizna i dożywocie jako forma prawna zmiany generacji | str. 287
§ 3. Umowa z następcą | str. 290
Rozdział XII
Dziedziczenie gospodarstw rolnych (§ 1–10 Zygmunt Truszkiewicz; § 11 i 12 Elżbieta Kremer) | str. 300
§ 1. Modele dziedziczenia gospodarstw rolnych | str. 300
§ 2. Pojęcie spadkowego gospodarstwa rolnego i wkładu gruntowego | str. 303
§ 3. Szczególny porządek dziedziczenia gospodarstw rolnych | str. 305
§ 4. Dziedziczenie gospodarstwa rolnego przez osoby prawne | str. 308
§ 5. Zapis gospodarstwa rolnego i roszczenie z tytułu zachowku ze spadku rolnego | str. 308
§ 6. Zachowek ze spadku rolnego | str. 310
§ 7. Dziedziczenie spadku rolnego przez obywatela państwa obcego i zapis gospodarstwa rolnego na jego rzecz | str. 310
§ 8. Wpływ ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego na dziedziczenie nieruchomości rolnych i gospodarstw rolnych | str. 311
§ 9. Szczególne przepisy proceduralne dotyczące ustalania praw do spadku rolnego | str. 313
§ 10. Roszczenie o zwrot gospodarstwa rolnego odziedziczonego przez Skarb Państwa | str. 314
§ 11. Dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne lub wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej | str. 315
§ 12. Odpowiedzialność spadkobiercy za długi związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego | str. 318
Rozdział XIII
Dzierżawa gruntów rolnych (Aleksander Lichorowicz, Paweł Blajer) | str. 321
§ 1. Ewolucja modelu dzierżawy rolniczej w krajach Europy Zachodniej | str. 321
§ 2. Ewolucja polskiej regulacji dzierżaw rolnych | str. 324
§ 3. Dzierżawa gruntów rolnych według Kodeksu cywilnego oraz ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego | str. 327
§ 4. Szczególna regulacja dzierżawy gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa | str. 337
§ 5. Uwagi końcowe | str. 342
Rozdział XIV
Gospodarowanie Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa (Stanisław Prutis, Rafał Michałowski) | str. 343
§ 1. Pojęcie, funkcje i kierunki zagospodarowania Zasobu | str. 343
1. Pojęcie Zasobu; składniki mienia państwowego tworzące Zasób | str. 343
2. Uprawnienia powiernicze Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa | str. 345
3. Kierunki rozdysponowania Zasobu | str. 345
§ 2. Struktury organizacyjno-produkcyjne rolniczego wykorzystania Zasobu | str. 348
1. Spółka Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa | str. 348
2. Administrowanie gospodarstwem rolnym Zasobu | str. 349
§ 3. Sprzedaż państwowych nieruchomości rolnych | str. 350
1. Tryby sprzedaży nieruchomości | str. 350
2. Sprzedaż bez przetargu; pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości | str. 352
3. Charakter prawny pierwszeństwa | str. 354
4. Sprzedaż w trybie przetargowym; rodzaje przetargów | str. 355
5. Procedura przetargowa | str. 358
6. Cena państwowych nieruchomości rolnych i inne postanowienia umowy sprzedaży | str. 362
§ 4. Dzierżawa gruntów rolnych Zasobu | str. 365
§ 5. Zamiana nieruchomości rolnych | str. 365
1. Warunki dokonania zamiany nieruchomości | str. 365
2. Procedura zamiany nieruchomości | str. 366
§ 6. Przekazywanie nieruchomości w trwały zarząd | str. 367
1. Konstrukcja prawna zarządu | str. 367
2. Przekazanie w zarząd; wygaśnięcie zarządu | str. 368
Część trzecia
KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI ROLNICZEJ
Rozdział XV
Planowanie przestrzenne na obszarach wiejskich (Teresa Kurowska) | str. 373
§ 1. Uwagi ogólne | str. 373
§ 2. Polityka rozwoju | str. 375
§ 3. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich | str. 376
§ 4. Plany zagospodarowania przestrzennego | str. 378
§ 5. Planowanie przestrzenne a wykonywanie prawa własności nieruchomości | str. 382
Rozdział XVI
Ochrona gruntów rolnych (Paweł Czechowski, Konrad Marciniuk) | str. 389
§ 1. Uwagi wprowadzające | str. 389
§ 2. Przedmiot ochrony | str. 392
§ 3. Kierunki działań związanych z ochroną gruntów rolnych. Ochrona ilościowa i jakościowa | str. 393
§ 4. Reglamentacja zmian przeznaczenia gruntu rolnego na cele nierolne | str. 394
§ 5. Wyłączenie gruntu z produkcji rolnej | str. 396
§ 6. Zapobieganie degradacji gleb | str. 398
§ 7. Rekultywacja | str. 399
§ 8. Finansowanie i kontrola działań ochronnych | str. 399
Rozdział XVII
Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji (Bartosz Rakoczy) | str. 401
§ 1. Uwagi wstępne | str. 401
§ 2. Zapobieganie szkodom w środowisku i ich naprawa | str. 402
Rozdział XVIII
Scalanie i wymiana gruntów (Andrzej Zieliński) | str. 411
§ 1. Uwagi ogólne. Ewolucja ustawodawstwa | str. 411
§ 2. Pojęcie scalania | str. 413
§ 3. Wszczęcie postępowania | str. 414
1. Wdrożenie postępowania scaleniowego | str. 414
2. Podjęcie wymiany | str. 415
§ 4. Przedmiot postępowania | str. 415
§ 5. Uczestnicy postępowania | str. 416
§ 6. Szacunek gruntów | str. 417
§ 7. Projekt scalenia (wymiany). Decyzja o zatwierdzeniu projektu | str. 419
§ 8. Wykonanie decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia (wymiany) | str. 421
§ 9. Koszty postępowania | str. 422
Część czwarta
PRODUCENT ROLNY
Rozdział XIX
Formy organizacyjno-prawne współdziałania producentów rolnych (Stanisław Prutis) | str. 425
§ 1. Zespołowe formy gospodarowania | str. 425
1. Proste formy kooperacji w rolnictwie | str. 425
2. Strukturalne formy zespołowego gospodarowania | str. 426
§ 2. Grupy producentów rolnych i ich związki | str. 426
1. Grupy producentów jako forma gospodarowania | str. 426
2. Akt założycielski grupy producentów | str. 428
3. Rejestracja oraz nadzór nad działalnością grup | str. 428
4. Związki grup producentów rolnych | str. 430
5. Zakres pomocy finansowej udzielanej grupom producentów i tryb jej udzielania | str. 431
§ 3. Spółki wodne i związki wałowe | str. 432
1. Zadania spółek wodnych w dziedzinie melioracji wodnych | str. 432
2. Tworzenie, zasady działania i likwidacja spółek wodnych | str. 433
3. Nadzór i kontrola nad działalnością spółki wodnej | str. 435
§ 4. Spółki do zagospodarowania wspólnot gruntowych | str. 436
1. Wspólnoty gruntowe jako relikt nadań własności gruntów | str. 436
2. Charakter prawny wspólnoty gruntowej | str. 436
3. Organizacja spółki do zagospodarowania wspólnoty | str. 437
Rozdział XX
Prawne formy zrzeszania się rolników i ich rola w reprezentowaniu interesów zawodowych (Elżbieta Tomkiewicz) | str. 439
§ 1. Konstytucyjne podstawy wolności zrzeszania się | str. 439
§ 2. Prawne formy zrzeszania się rolników w polskim systemie prawnym | str. 440
1. Katalog rolniczych organizacji zawodowych | str. 440
2. Społeczno-zawodowe organizacje rolników | str. 443
3. Koła gospodyń wiejskich | str. 446
4. Związki zawodowe rolników indywidualnych | str. 448
§ 3. Izby rolnicze jako forma samorządu rolniczego | str. 450
§ 4. Rola ponadnarodowych organizacji rolników w kształtowaniu Wspólnej Polityki Rolnej | str. 453
Rozdział XXI
Spółdzielczość w rolnictwie i na obszarach wiejskich (Aneta Suchoń) | str. 456
§ 1. Wprowadzenie | str. 456
§ 2. Znaczenie spółdzielni w rolnictwie i na obszarach wiejskich | str. 457
§ 3. Regulacje prawne, definicja i podstawowe zasady działania spółdzielni | str. 458
§ 4. Wybrane zagadnienia dotyczące spółdzielni rolniczych | str. 460
1. Spółdzielnie rolników | str. 460
2. Spółdzielcze grupy i organizacje producentów rolnych | str. 463
3. Spółdzielnie mleczarskie | str. 466
4. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych | str. 467
5. Spółdzielnie socjalne i inne na terenach wiejskich | str. 468
§ 5. Podsumowanie | str. 471
Rozdział XXII
Ubezpieczenie społeczne rolników (Błażej Wierzbowski) | str. 473
§ 1. Wprowadzenie | str. 473
§ 2. Organizacja ubezpieczenia społecznego rolników | str. 473
1. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego | str. 473
2. Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników | str. 474
3. Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników | str. 475
4. System orzecznictwa lekarskiego | str. 475
5. Organy i instytucje współdziałające z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego | str. 476
§ 3. Rodzaje ubezpieczeń | str. 476
1. Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie | str. 476
2. Ubezpieczenie emerytalno-rentowe | str. 477
§ 4. Zakres podmiotowy ubezpieczenia | str. 478
1. Rolnik | str. 478
2. Domownik | str. 479
3. Pomocnik rolnika | str. 479
4. Ubezpieczeni w ubezpieczeniu wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim | str. 480
5. Ubezpieczeni w ubezpieczeniu emerytalno-rentowym | str. 481
6. Uzupełniający charakter ubezpieczenia społecznego rolników | str. 482
§ 5. Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie | str. 483
1. Zakres ochrony ubezpieczeniowej | str. 483
2. Pojęcie wypadku przy pracy rolniczej | str. 484
3. Pojęcie rolniczej choroby zawodowej | str. 485
4. Świadczenia | str. 486
§ 6. Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego | str. 487
1. Katalog świadczeń | str. 487
2. Emerytura | str. 487
3. Renta rolnicza | str. 488
4. Renta rolnicza szkoleniowa | str. 489
5. Renta rodzinna | str. 489
6. Zasiłek pogrzebowy | str. 489
7. Zasiłek macierzyński | str. 490
8. Konstrukcja i zasady obliczania wysokości emerytury lub renty rolniczej | str. 491
9. Częściowe zawieszenie wypłaty emerytury lub renty rolniczej | str. 492
§ 7. Składka z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników | str. 492
1. Składka w ubezpieczeniu wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim | str. 492
2. Składka w ubezpieczeniu emerytalno-rentowym | str. 493
3. Ściąganie składek i zabezpieczenie ich spłaty | str. 494
Rozdział XXIII
Ubezpieczenia majątkowe w rolnictwie (Elżbieta Kremer) | str. 495
§ 1. Uwagi wstępne | str. 495
§ 2. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego | str. 496
§ 3. Ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych | str. 499
§ 4. Ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich | str. 501
Część piąta
WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA W OBSZARZE ROLNICTWA I ŻYWNOŚCI
Rozdział XXIV
Własność intelektualna w zakresie rolnictwa (Małgorzata Korzycka) | str. 507
§ 1. Ochrona prawna odmian roślin; wyłączne prawo sui generis | str. 507
1. Uwagi wprowadzające | str. 507
2. Zakaz patentowania odmian roślin w europejskim porządku prawnym | str. 508
§ 2. Główne założenia międzynarodowej Konwencji o ochronie nowych odmian roślin (Konwencja UPOV) | str. 509
§ 3. Przesłanki przyznania wyłącznego prawa hodowcy | str. 510
§ 4. Regulacja ochrony prawnej odmian roślin w Unii Europejskiej | str. 511
§ 5. Relacja między twórcą i uprawnionym z tytułu wyłącznego prawa | str. 512
§ 6. Patentowanie roślin i zwierząt – wynalazek biotechnologiczny | str. 513
Rozdział XXV
Własność intelektualna w zakresie żywności (Małgorzata Korzycka) | str. 514
§ 1. Ochrona regionalnych produktów żywnościowych | str. 514
1. Oznaczenia geograficzne w Prawie własności przemysłowej | str. 514
2. Przyczyny objęcia ochroną oznaczeń żywności pochodzącej z określonych regionów w prawie Unii Europejskiej | str. 515
§ 2. Rodzaje chronionych oznaczeń | str. 516
§ 3. Zakres ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia | str. 518
Część szósta
RYNKI ROLNE
Rozdział XXVI
Europejskie rynki rolne (Paweł Czechowski, Adam Niewiadomski) | str. 523
§ 1. Ukształtowanie się jednolitej wspólnej regulacji rynku | str. 523
1. Zakres przedmiotowy regulacji | str. 528
2. Mechanizmy interwencyjne | str. 529
3. Prywatne przechowanie produktów rolnych | str. 530
4. Kwotowanie (kontyngentowanie) produkcji rolnej | str. 530
5. Program „Owoce i warzywa w szkole” | str. 531
6. Program „Mleko w szkole” | str. 532
7. Programy wsparcia dla niektórych sektorów | str. 532
8. Normy handlowe oraz środki nadzwyczajne | str. 532
9. Wspieranie organizacji producentów | str. 533
10. Handel z państwami trzecimi | str. 533
11. Reguły konkurencji | str. 534
12. Uwagi końcowe | str. 535
§ 2. Regulacje polskie stanowiące uzupełnienie regulacji europejskich dotyczące rynków rolnych | str. 536
Rozdział XXVII
Kontraktacja (Bohdan Zdziennicki) | str. 540
Część siódma
INSTRUMENTY PRAWNOFINANSOWE W ROLNICTWIE
Rozdział XXVIII
Płatności bezpośrednie (Dorota Łobos-Kotowska, Jerzy Bieluk) | str. 547
§ 1. Systemy płatności bezpośrednich | str. 547
§ 2. Rodzaje płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego | str. 552
1. Jednolita płatność obszarowa (JPO) | str. 553
2. Płatność za zazielenienie | str. 553
3. Płatność dla młodych rolników | str. 554
4. Płatność dodatkowa (redystrybucyjna) | str. 554
5. Płatności związane z produkcją | str. 555
6. Przejściowe wsparcie krajowe | str. 555
§ 3. Charakter prawny płatności | str. 555
§ 4. Właściwość organów administracji w sprawach płatności bezpośrednich | str. 556
§ 5. Zasady i tryb przyznawania rolnikom płatności | str. 557
1. Charakter prawny postępowania w sprawie przyznania płatności bezpośrednich | str. 557
2. Zasady postępowania w sprawie przyznania płatności | str. 558
3. Wszczęcie postępowania w sprawie | str. 559
4. Zmiana stron postępowania | str. 559
5. Zakończenie postępowania i tryb zaskarżania decyzji | str. 560
§ 6. Zasady przeprowadzania kontroli | str. 561
§ 7. Wnioski | str. 562
Rozdział XXIX
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich | str. 563
§ 1. Polityka rozwoju obszarów wiejskich (Adam Niewiadomski) | str. 563
1. Uwagi wstępne | str. 563
2. Podstawy prawne polityki rozwoju obszarów wiejskich | str. 565
3. Cele polityki rozwoju obszarów wiejskich | str. 566
§ 2. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich jako podstawowy instrument polityki rozwoju obszarów wiejskich w Polsce (Paweł Wojciechowski) | str. 566
1. Wstęp | str. 566
2. Treść Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich | str. 567
3. Tryb uchwalenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich | str. 568
4. Charakter prawny Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich | str. 569
5. Podmioty realizujące Program Rozwoju Obszarów Wiejskich | str. 569
6. Działania objęte Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich w Polsce | str. 571
7. Tryb i zasady ubiegania się o pomoc z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich | str. 572
§ 3. Wybrane działania (Paulina Będźmirowska) | str. 573
1. Modernizacja gospodarstw rolnych | str. 573
2. Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne | str. 575
3. Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami | str. 578
Rozdział XXX
Obciążenia podatkowe rolnictwa (Jerzy Bieluk) | str. 582
§ 1. Podatek rolny | str. 582
1. Zagadnienia wstępne | str. 582
2. Obowiązek podatkowy w podatku rolnym | str. 582
3. Przedmiot opodatkowania | str. 583
4. Podstawa opodatkowania | str. 584
§ 2. Podatek leśny | str. 589
§ 3. Podatek od nieruchomości | str. 590
§ 4. Podatek dochodowy | str. 592
§ 5. Podatek od towarów i usług | str. 595
§ 6. Podatek od spadków i darowizn | str. 597
§ 7. Podatek od czynności cywilnoprawnych | str. 599
Część ósma
PRAWO ŻYWNOŚCIOWE
Rozdział XXXI
Prawo żywnościowe (Małgorzata Korzycka, Paweł Wojciechowski) | str. 603
§ 1. Prawo żywnościowe polskie i Unii Europejskiej | str. 603
1. Uwagi ogólne | str. 603
2. Ewolucja i zakres legislacji polskiej | str. 604
3. Ewolucja i zakres prawa żywnościowego Unii Europejskiej | str. 605
4. Cele i zasady publicznego i prywatnego prawa żywnościowego | str. 607
5. Relacja żywnościowego prawa krajowego i żywnościowego prawa Unii Europejskiej | str. 608
§ 2. Definicja żywności i niektórych jej postaci | str. 609
1. Żywność | str. 609
2. Suplement diety | str. 610
3. Żywność rolnictwa ekologicznego | str. 611
4. Żywność genetycznie zmodyfikowana | str. 613
§ 3. Bezpieczeństwo żywności | str. 615
1. Zakres i funkcje łańcucha żywnościowego | str. 615
2. Niebezpieczny produkt żywnościowy. System Wczesnego Ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszy w Unii Europejskiej | str. 616
3. Obowiązkowe systemy producenta żywności: HACCP, system identyfikowalności (traceability) | str. 619
3.1. System HACCP | str. 619
3.2. System identyfikowalności (traceability) | str. 620
4. Dobrowolne systemy jakości produktu żywnościowego | str. 621
§ 4. Odpowiedzialność administracyjna, karna i cywilna w prawie żywnościowym | str. 622
1. Rodzaje odpowiedzialności | str. 622
2. Unijny model sankcji w prawie żywnościowym | str. 623
3. Odpowiedzialność cywilna | str. 624
4. Odpowiedzialność karna | str. 624
5. Odpowiedzialność administracyjna | str. 625
6. Zbieg odpowiedzialności | str. 626
Część dziewiąta
PRAWO LEŚNE I ŁOWIECKIE
Rozdział XXXII
Gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich (Monika A. Król) | str. 629
§ 1. Użytkowa ochrona biosfery w gospodarce leśnej i łowieckiej | str. 629
1. Rola lasów w ochronie biosfery | str. 629
| str. § 2. Trwale zrównoważona gospodarka leśna prowadzona na obszarach wiejskich | str. 632
1. Podstawy ochrony lasów w dokumentach programowych | str. 632
2. Prawna definicja lasu i kategoryzacja lasów | str. 634
3. Struktura własnościowa lasów | str. 637
4. Zarządzanie lasami publicznymi | str. 638
5. Zasady prawa leśnego | str. 639
6. Zalesianie gruntów rolnych | str. 643
§ 3. Użytkowa ochrona biosfery w gospodarce łowieckiej na obszarach wiejskich | str. 646
1. Prawne podstawy gospodarki łowieckiej | str. 646
2. Zasady gospodarki łowieckiej | str. 648
3. Ograniczanie populacji zwierzyny łownej | str. 653
4. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta | str. 654
§ 4. Zwalczanie afrykańskiego pomoru świń | str. 655
