Probacja. Resocjalizacja z udziałem społeczeństwa. Konteksty antropologiczno-filozoficzne
Prof. Andrzej Bałandynowicz stworzył teorię zhumanizowanego odwetu kary pozbawienia wolności oraz teorię inkluzyjnej readaptacji społecznej, które stanowią podstawę aksjologiczną polityki kryminalnej państwa prawa. Teoria zhumanizowanego odwetu kary pozbawienia wolności (teoria wielopasmowej resocjalizacji z udziałem społeczeństwa) nawiązuje do probacji jako zorganizowanego systemu kontroli społecznej preferującego zróżnicowane karanie oparte na substracie izolacji, integracji i inkluzji społecznej. W teorii inkluzyjnej readaptacji społecznej Autor zwraca uwagę na zróżnicowanie przestępców – z jednej strony na ich szczególne predyspozycje osobowościowe do zachowań niezgodnych z prawem, z drugiej zaś – na ich zdolność do przyjmowania akceptowanych społecznie postaw społecznych.
"Prezentowana publikacja ulokowana jest w obszarze światopoglądu naukowego, uwzględnia przy tym podejście interdyscyplinarne i ukazuje, że Autor teorii probacji (wielopasmowej teorii resocjalizacji z udziałem społeczeństwa), na którą składają się filozofia karania, system nowoczesnych kar i metodyka postępowania resocjalizacyjnego, wskazuje na zastosowanie jej we wspomaganiu, nabywaniu umiejętności komunikacyjnych, rozwojowych i przystosowawczych osób karanych oraz wartości kreujących ich tożsamość osobową, społeczną i kulturową. Przeżywanie wolności emocjonalnej, zaufanie, odpowiedzialność, potrzeba prawa do wyboru i swobodnego zaciągania zobowiązań wobec wspólnotowości stanowią bowiem podstawowe wyzwanie dla osób zmagających się ze swoimi trudnymi sytuacjami życiowymi.
Z kolei kulturowy wymiar systemu probacji sprowadza się do kreowania modelu instytucjonalno-organizacyjnego w postaci kar wolnościowych i kar średniej mocy, a także określenia wzorców działania i norm postępowania opartych na inkluzyjnych działaniach resocjalizacyjnych z udziałem całego społeczeństwa, które przebiegają wokół solidaryzmu społecznego uwzględniającego działania oparte na afirmowaniu uczciwości, pomocowości i skuteczności".
Fragmenty z recenzji
Prof. zw. dr hab. dr h.c. Brunon Hołyst, dr hab. prof. nadzw. Anna Kieszkowska
Wykaz skrótów | str. 11
Rozdział pierwszy
Dążenie ku prawdzie kształtowaniem sumienia człowieka i prawa | str. 13
1. Odkrywanie rzeczywistości na poziomie sceptycznym lub postprawdy | str. 13
2. Rozwój antynauki, która dla ludzkości nie stanowi wartości, a jedynie jej paliatywy | str. 22
3. Strategia ochrony „sumienia jednostkowego” i „wspólnotowego” w dobie powszechnej postprawdy | str. 29
4. Metafizyczny, psychologiczny i ontologiczny wymiar sumienia | str. 32
5. Sumienie jako proces formowania prawdy o człowieku i świecie, w którym żyje | str. 35
6. Dotykanie wartości prawdy | str. 48
Rozdział drugi
Profilaktyka i środki probacyjne w praktyce resocjalizacyjnej | str. 52
1. Profilaktyka przestępczości nieletnich | str. 52
2. Reifikacja i postantropologia środków probacyjnych dla nieletnich | str. 74
2.1. Struktura i kontekstualność wywodu | str. 74
2.2. Konkluzyjność oceny systemu prawa | str. 87
3. Filozofia probacji – ogólna prezentacja zagadnienia | str. 90
4. Działalność probacyjna jako kontrola, opieka i zmiana społeczna będące resocjalizacją wspierającą z udziałem społeczeństwa | str. 98
Rozdział trzeci
System probacji – kary średniej mocy i kary wolnościowe jako propozycja nowej filozofii karania | str. 110
1. Wykorzystanie sankcji karnych | str. 110
2. Konwergencja | str. 111
3. Odrodzenie orzekania w oparciu o reguły sprawiedliwości formalnej | str. 113
4. Polityka karna oparta na podejściu systemowym | str. 116
5. Uniwersalizm | str. 118
6. Dywergencja | str. 124
7. Władza wykonawcza a reformy | str. 131
8. Ograniczenia fiskalne i prawne | str. 135
9. Lokalna polityka karna źródłem systemu sprawiedliwego karania | str. 138
Rozdział czwarty
Modernizacja więzień jako próba reformowania systemu karania | str. 148
1. Cele i funkcje systemu penitencjarnego | str. 148
2. Więzienia w perspektywie aglomeracji miejskich | str. 153
3. Kolonizacja przestępczości | str. 157
4. Więzienia a infrastruktura społeczna | str. 161
5. Technologie izolacji więziennej | str. 164
6. Organizacja cel więziennych | str. 167
7. Czas trwania izolacji więziennej | str. 169
Rozdział piąty
Reformowanie więzień w ujęciu religijnym i filozoficznym | str. 175
1. Scena karania | str. 175
2. Odosobnienie więźniów | str. 178
3. Internowanie więźniów | str. 182
4. Więzienia niepoddające się reformie | str. 186
5. Więzienia a brutalizacja obyczajów | str. 189
6. Więzienia a ideał braterstwa ludzi | str. 192
Rozdział szósty
Kryzys kary pozbawienia wolności w świetle teorii i praktyki penitencjarnej | str. 200
1. Kara pozbawienia wolności jako sytuacja deprywacyjna | str. 200
2. Wpływ nieformalnej organizacji skazanych na efektywność procesów resocjalizacyjnych | str. 203
3. Dehumanizacja instytucji penitencjarnych | str. 204
4. Ograniczony zakres środków oddziaływania wychowawczego | str. 206
5. Zakwestionowanie kary pozbawienia wolności jako środka oprawczego | str. 206
6. Reperkusje niespójności poszczególnych stadiów polityki karnej | str. 208
7. Efektywność kary pozbawienia wolności w świetle ważniejszych badań empirycznych | str. 214
8. Współczesne niewolnictwo więźniów w zakładach karnych | str. 228
9. Krytyczna analiza prawa normatywnego w ustawie o Służbie Więziennej z 2010 roku | str. 241
Rozdział siódmy
Odpowiedzialność karna a środki probacyjne | str. 249
1. Polityka karania – jej mankamenty | str. 249
2. Znaczenie kar pośrednich | str. 253
3. Rozbudowany system odpowiedzialności karnej | str. 257
4. Teoria zasłużonej kary | str. 266
Rozdział ósmy
Wykluczenie społeczne recydywistów jako następstwo niesprawiedliwego i nieskutecznego karania | str. 273
1. Prawo karne i prawo penitencjarne pozbawione sumienia a wykluczenie społeczne jednostek | str. 273
2. Wykluczenie społeczne przestępców standardem kulturowo-normatywnym zdehumanizowanej władzy karania | str. 280
2.1. Analiza zacierania, wypierania i zniekształcenia znaczenia pojęć-symboli | str. 280
2.2. Pole symboliczne, imaginarium, fantazmat i transpasywność a znaczenie pojęcia wykluczenie społeczne aktem karania | str. 302
2.3. Zachowania dewiacyjne dzieci i młodzieży w obszarze wspólnotowym | str. 309
2.4. Wybrane wyniki obszarów przestępczości nieletnich według statystyk policji | str. 312
2.5. Nowelizacja ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich | str. 322
2.6. Wskazania do realizacji w zakresie ograniczania przestępczości nieletnich | str. 328
3. Diagnoza środowisk wychowawczych recydywistów | str. 330
4. Stadium prekryminalne w dynamicznym ujęciu dewiacyjnych zachowań recydywistów | str. 332
5. Kariera kryminalna badanych osób | str. 334
6. Postawa pracownicza badanych recydywistów | str. 335
7. Postawy recydywistów wobec własnych środowisk rodzinnych | str. 337
8. Postawy recydywistów w miejscach publicznych | str. 339
9. Postawa wobec prawa recydywistów w okresie badań katamnestycznych | str. 341
10. Środki alternatywnego karania badanych osób | str. 344
11. Konkluzje | str. 346
Rozdział dziewiąty
Reintegracja społeczna skazanych wsparta na paradygmacie tożsamości osobowej, społecznej i kulturowo-cywilizacyjnej | str. 349
1. Przedzałożeniowe myślenie aksjologiczne dotyczące procesu reintegracji społecznej | str. 349
2. Diagnozowanie społeczne a teorie naukowe | str. 353
3. Funkcjonalność struktur społecznych | str. 359
4. Reintegracja wsparta na wartościach | str. 367
5. Synkretyzm w miejsce scjentyzmu poznawczego w myśleniu o readaptacji społecznej jako systemie kulturowym | str. 374
5.1. Ekologia życia człowieka | str. 374
5.2. Ekologia integralna | str. 385
5.3. Ekologia rodu ludzkiego | str. 395
5.4. Konkluzje | str. 408
Rozdział dziesiąty
Podmiotowość osoby i dobro wspólne w procesie reintegracji społecznej a system probacji | str. 409
1. Podmiotowość a przedmiotowość osoby w procesie reintegracji | str. 409
2. Autonomia i godność osoby a reintegracja społeczna | str. 414
3. Wzmacnianie procesu destygmatyzacji eksdewianta jako warunek reintegracji społecznej | str. 424
Rozdział jedenasty
Metodyka oddziaływania pedagogicznego a skuteczność procesu reintegracji społecznej w warunkach probacji | str. 434
1. Funkcjonalność systemu reintegracji a stopień jego koherencji | str. 434
2. Terapia indywidualna, na rzecz grupy i środowiska oraz podejście rezydencjalne | str. 438
3. Dekalog praktycznych oddziaływań pomocowych w systemie reintegracji i probacji | str. 443
4. Terapia środowiskowa i rezydencjalna jako kierunek pomocy, zmiany i kontroli społecznej | str. 450
5. Proces integracji społecznej dewiantów w ujęciu terapii systemów | str. 454
6. Inkluzja, faworyzacja i integracja społeczna podstawą przeciwdziałania wykluczeniu i marginalizacji jednostki | str. 459
Rozdział dwunasty
Obozy dyscyplinujące jako kary średniej mocy w stanach zjednoczonych ameryki – ujęcie historyczne | str. 468
1. Poszukiwanie alternatywnych rozwiązań | str. 468
2. Uniwersalna wymowa obozów dyscyplinujących | str. 470
3. Stanowe obozy dyscyplinujące dla dorosłych | str. 473
4. Cechy obozu dyscyplinującego | str. 481
5. Obozy dyscyplinujące dla dorosłych prowadzone przez władze lokalne | str. 487
6. Obozy dyscyplinujące dla więźniów federalnych | str. 489
7. Obozy dyscyplinujące dla nieletnich | str. 489
8. Ocena funkcjonowania obozów dyscyplinujących | str. 493
Rozdział trzynasty
Efektywność aresztu domowego z elektronicznym monitoringiem na przykładzie stanu arizona Ameryki Północnej | str. 502
1. Określenie problemu | str. 502
2. Ekonomiczna efektywność kar średniej mocy | str. 508
3. Program społecznego karania na przykładzie stanu Arizona | str. 510
4. Organizacja wykonywania kary średniej mocy na przykładzie stanu Arizona | str. 513
4.1. Wyposażenie systemu monitoringu elektronicznego | str. 514
4.2. Procedury weryfikacyjne w przypadku naruszenia zasad monitoringu | str. 515
5. Badania nad ekonomiczną efektywnością aresztu domowego z elektronicznym monitoringiem | str. 517
Rozdział czternasty
Humanistyczny model kurateli wychowującej w Wielkiej Brytanii w XX wieku | str. 531
1. Historia rozwoju stosunków między sędziami pokoju a urzędem kuratora | str. 531
Rozdział piętnasty
Resocjalizacja wspierająca przestępców oparta na wartościach z udziałem społeczeństwa | str. 558
1. Casework jako podstawowa strategia i procedura oddziaływania resocjalizacyjnego w warunkach probacji | str. 558
2. Terapia grupowa, praca środowiskowa i opieka rezydencjalna | str. 562
3. Praktyka pracy resocjalizacyjnej w warunkach probacji oparta na podejściu systemowym | str. 568
Rozdział szesnasty
Resocjalizacja wspierająca w społeczeństwie wobec skazanych w warunkach probacji | str. 578
1. Fazy oddziaływania wychowawczego | str. 578
2. Potrzeby podopiecznych, których zaspokojenie stanowi warunek powodzenia procesu resocjalizacji | str. 583
3. Metody wykorzystywane w probacji organizowanej strategią indywidualnych przypadków | str. 590
Rozdział siedemnasty
Kuratela dla dorosłych – pomoc w przystosowaniu do życia w społeczeństwie | str. 600
1. Interwencje w sytuacji kryzysowej a praca długoterminowa | str. 600
2. Oddziaływanie na środowisko rodzinne | str. 605
3. Praca terenowa i etapy procesu adaptacyjnego | str. 613
Wybrana literatura i inne materiały źródłowe | str. 625
