Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży
Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży to pierwszy tak obszerny polski podręcznik tej dyscypliny. Do jego stworzenia zaproszono Autorki i Autorów reprezentujących wiodące uczelnie w Polsce, uznanych praktyków klinicznych oraz psychoterapeutów. Podjęli oni trud przekazania najbardziej współczesnej wiedzy teoretycznej i empirycznej w sposób zrozumiały i odnoszący się do działań praktycznych.
Treści podręcznika uporządkowano w sześciu częściach:
- Teoretyczne podstawy psychologii klinicznej dzieci i młodzieży – omówiono tu rys historyczny oraz podstawy psychologii klinicznej dzieci i młodzieży, zdefiniowano tę dziedzinę nauki i określono jej przedmiot, przedstawiono ogólne teorie i modele stosowane do analizy zjawisk zdrowia i zaburzeń okresu dzieciństwa i adolescencji oraz wiedzę z psychologii rozwojowej niezbędną do rozumienia nieprawidłowości w rozwoju dzieci i młodzieży.
- Psychologiczna diagnoza kliniczna dzieci i młodzieży – szczególną uwagę poświęcono tu specyfice diagnozy klinicznej dzieci i młodzieży; omówiono modele diagnozy, postępowanie diagnostyczne dziecięcego psychologa klinicznego oraz stosowane w diagnozie klinicznej dziecka metody, z uwzględnieniem specyfiki diagnozy neuropsychologicznej. W bloku tym znalazł się też rozdział poświęcony etycznym zasadom postępowania psychologia klinicznego dzieci i młodzieży jako badacza i praktyka.
- Psychologia zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży – w tej części omówiono psychologii zaburzeń okresu dzieciństwa i adolescencji. Zaprezentowano wiedzę psychologiczną i wyniki badań nad wybranymi zaburzeniami psychicznymi występującymi u dzieci i młodzieży opisanymi w aktualnie obowiązujących systemach klasyfikacyjnych.
- Kliniczne problemy dzieci i młodzieży – w kolejnych rozdziałach specjaliści scharakteryzowali wybrane trudności, które nie spełniają kryteriów zaburzenia psychicznego, ale znacząco wpływają na dyskomfort psychiczny oraz obniżają zdolności do skutecznego funkcjonowania w najważniejszych dziedzinach życia (m.in. agresja, samookaleczenia, otyłość czy przedwczesne macierzyństwo).
- Specjalne obszary zainteresowania psychologii klinicznej dzieci i młodzieży – opisano tu trudności obserwowane u dzieci i młodzieży, które dotyczą m.in. zmagania się dziecka z chorobą, zaburzeń psychicznych rodzica, kryzysów rodzinnych, adopcji i opieki zastępczej oraz cyfryzacji życia.
- Wybrane problemy pomocy psychologicznej – podręcznik kończą zagadnienia związane z różnymi formami praktycznej działalności psychologa klinicznego dzieci i młodzieży. Oprócz omówienia specyfiki pomocy udzielanej dzieciom i ich rodzinom poruszono też zagadnienia profilaktyki, psychoterapii wybranych zaburzeń, wczesnej interwencji i terapii neuropsychologicznej oraz społecznych i środowiskowych form pomocy (np. socjoterapia).
Podręcznik jest adresowany do wszystkich osób zainteresowanych problematyką psychologii klinicznej dzieci i młodzieży, a zwłaszcza do studentów psychologii, słuchaczy studiów podyplomowych i uczestników kursów specjalizacyjnych. Polecamy go także psychologom praktykom pracującym z dziećmi, młodzieżą i ich rodzinami oraz przedstawicielom zawodów pokrewnych: pedagogom, kuratorom sądowym, lekarzom, socjologom itp. Mogą z niego skorzystać także rodzice, którzy niepokoją się o przebieg rozwoju i wzorce funkcjonowania swoich dzieci. Mamy nadzieję, że prezentowane opracowanie wypełni lukę na rynku wydawniczym i stworzy okazję nie tylko do uzupełnienia wiedzy, ale też do refleksji, przemyśleń, dyskusji i rozwoju zawodowego.
Nagroda Ministra Edukacji i Nauki dla zespołu autorskiego podręcznika PWN
Z ogromną przyjemnością informujemy, że podczas corocznej gali z okazji Dnia Nauki Polskiej w lutym 2022 r., przyznano zespołową Nagrodę Ministra Edukacji i Nauki w zakresie działalności dydaktycznej za podręcznik "Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży".
Laureatami nagrody zostali Autorzy publikacji wydanej przez Wydawnictwo Naukowe PWN pod redakcją naukową dr hab. Iwony Grzegorzewskiej, prof. dr hab. Lidii Cierpiałkowskiej i dr hab. Anety Rity Borkowskiej.
Dzień Nauki Polskiej to święto obchodzone 19 lutego. To nieprzypadkowa data, na ten dzień przypada rocznica urodzin jednego z najważniejszych polskich naukowców – Mikołaja Kopernika. To okazja do nagrodzenia wybitnych osiągnięć polskich naukowców, których badania, odkrycia, czy wynalazki zmieniają życie ludzi na całym świecie. Podczas Gali Dni Nauki Polskiej badacze i naukowcy zostali wyróżnieni za zasługi w pięciu kategoriach: znaczące osiągnięcia w zakresie działalności naukowej, dydaktycznej, wdrożeniowej, organizacyjnej oraz całokształt dorobku. W tym roku Minister Edukacji i Nauki podjął decyzję o przyznaniu 103 nagród, w tym 86 indywidualnych i 17 zespołowych.
Serdecznie gratulujemy Redaktorkom, Autorom, Wydawczyni oraz całemu zespołowi pracującemu nad nagrodzoną publikacją!
Recenzowana praca jest pozycją szczególną – pierwszym tak obszernym i wielowątkowym podręcznikiem z zakresu psychologii klinicznej dzieci i młodzieży, prezentującym tę dyscyplinę psychologii w sposób nowoczesny i praktyczny. Zespół Autorów i Redaktorów przygotował dzieło, które może zainteresować przedstawicieli wielu dyscyplin – obok psychologów także lekarzy czy nauczycieli. Dużą grupą czytelników będą oczywiście studenci psychologii, dla których podręcznik może stać się podstawową lekturą. (…) Walorem podręcznika są jego aspekty praktyczne – w tekście znaleźć można wiele opisów przypadków klinicznych, prezentujących mechanizmy i rozwój zaburzeń oraz problemów klinicznych, ilustrujących ponadto możliwe i adekwatne do problemu sposoby interwencji. Mamy więc do czynienia z przykładami „klinicznego myślenia” oraz konceptualizacji problemów, co nie tylko uatrakcyjnia lekturę, ale pełni też dużą rolę dydaktyczną.
Z recenzji prof. dr hab. Eleonory Bielawskiej-Batorowicz,
Wstęp (I. Grzegorzewska, L. Cierpiałkowska, A.R. Borkowska) 17
Część I. Teoretyczne podstawy psychologii klinicznej dzieci i młodzieży 21
Rozdział 1. Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży w Polsce (M. Bogdanowicz, A.R. Borkowska) 23
Rozdział 2. Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży – salutogenetyczne i patogenetyczne modele empiryczne i teoretyczne (L. Cierpiałkowska, I. Grzegorzewska) 31
Rozdział 3. Rozwój w okresie dzieciństwa i dorastania: środowisko rozwoju, zadania rozwojowe, nabywane kompetencje (A.I. Brzezińska) 61
Rozdział 4. Psychologiczne i biospołeczne koncepcje zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży (L. Cierpiałkowska, I. Grzegorzewska) 111
Rozdział 5. Psychopatologia rozwojowa. Integrujące podejście do zdrowia i zaburzeń dzieci i młodzieży (I. Grzegorzewska, L. Cierpiałkowska) 137
Część II. Psychologiczna diagnoza kliniczna dzieci i młodzieży 163
Rozdział 6. Podstawy psychologicznej diagnozy klinicznej dzieci i młodzieży w kontekście społecznym (L. Cierpiałkowska, E. Soroko, I. Grzegorzewska) 165
Rozdział 7. Metody stosowane w psychologicznej diagnozie klinicznej dzieci i młodzieży (E. Soroko) 209
Rozdział 8. Diagnoza neuropsychologiczna dzieci i młodzieży (A.R. Borkowska, B. Daniluk) 245
Rozdział 9. Etyczne aspekty diagnozy i pomocy psychologicznej dzieciom i ich rodzicom (M. Winiewska-Toeplitz, Z. Toeplitz) 263
Część III. Psychologia zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży 279
Rozdział 10. Zaburzenia rozwoju (E. Zasępa, E. Pisula, I. Omelańczuk, A.R. Borkowska, M. Lipowska, G. Krasowicz-Kupis, M. Bogdanowicz,) 281
Rozdział 11. Destrukcyjne zaburzenia zachowania i zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych (L. Cierpiałkowska, I. Grzegorzewska) 379
Rozdział 12. Zaburzenia emocjonalne (internalizacyjne) (W. Radziwiłłowicz) 409
Rozdział 13. Pozostałe zaburzenia w okresie dzieciństwa i adolescencji (B. Izydorczyk, M. Zielona-Jenek, E. Zdankiewicz-Ścigała) 451
Rozdział 14. Zaburzenia osobowości – symptomy obserwowane w okresie dzieciństwa i adolescencji (I. Grzegorzewska, A. Frączek, B. Pastwa-Wojciechowska) 523
Część IV. Kliniczne problemy dzieci i młodzieży 543
Rozdział 15. Agresja dzieci i młodzieży (M. Farnicka, I. Grzegorzewska) 545
Rozdział 16. Autoagresja – samobójstwa i samookalecznia (W. Radziwiłowicz) 557
Rozdział 17. Dzieci jako ofiary przemocy seksualnej (M.Beisert) 569
Rozdział 18. Nieletni jako sprawcy przestępstw (B. Pastwa-Wojciechowska, I. Grzegorzewska) 589
Rozdział 19. Rodzicielstwo nastolatków (M. Bidzan) 603
Rozdział 20. Otyłość dzieci i młodzieży (A. Brytek-Matera) 615
Rozdział 21. Kliniczne problemy dzieci z zaburzeniami narządów zmysłu (M. Zaorska) 625
Cześć V. Specjalne obszary zainteresowania psychologii klinicznej dzieci i młodzieży 641
Rozdział 22. Zmaganie się dziecka z chorobą (J. Miniszewska) 643
Rozdział 23. Rodzina z dzieckiem z zaburzeniami rozwoju (E. Zasępa) 657
Rozdział 24. Kryzys w rodzinie – separacja i rozwód (L. Bakiera, K. Appelt) 665
Rozdział 25. Dzieci w rodzinach adopcyjnych i zastępczych (T. Jadczak-Szumiło ) 681
Rozdział 26. Dziecko w postępowaniu sądowym (M. Zielona-Jenek) 701
Rozdział 27. Dzieci rodziców z zaburzeniami psychicznymi (I. Grzegorzewska) 711
Rozdział 28. Dziecko i młody człowiek w obliczu cyfryzacji życia (I. Grzegorzewska, A. Felińska) 721
Część VI. Wybrane problemy pomocy psychologicznej 735
Rozdział 29. Specyfika pomocy psychologicznej i psychoterapeutycznej dla dzieci, młodzieży i rodzin (I. Grzegorzewska, A. Cierpiałkowska) 737
Rozdział 30. Profilaktyka zaburzeń funkcjonowania i rozwoju oraz promocja zdrowia dzieci i młodzieży (A.I. Brzezińska, I. Grzegorzewska) 755
Rozdział 31. Wczesne wspomaganie rozwoju, wczesna interwencja i rehabilitacja neuropsychologiczna dzieci i młodzieży (A.R. Borkowska) 777
Rozdział 32. Terapia dzieci i młodzieży – podejście poznawczo-behawioralne (A. Kołakowski) 803
Rozdział 33. Terapia dzieci i młodzieży – podejście psychoanalityczne (K. Schier) 831
Rozdział 34. Terapia oparta na podejściu systemowym (A. Słysz, A. Kubiak) 851
Rozdział 35. Terapia dzieci po urazach psychicznych (I. Grzegorzewska) 869
Rozdział 36. Psychoterapia indywidualna adolescentów w analizie transakcyjnej (A. Frączek) 879
Rozdział 37. Socjoterapia dzieci i młodzieży (E. Soroko, B. Jankowiak) 899
Bibliografia 913
Indeks nazwisk 1001
Indeks rzeczowy 1007
O Autorach 1019
