Receptura apteczna
Przedstawiamy nowoczesny i uaktualniony podręcznik poświęcony całokształtowi zagadnień związanych z wytwarzaniem leków recepturowych w aptece.
Książka charakteryzuje się nowoczesną formą i logicznym układem. Zawiera liczne przykłady i jest dostosowana do realiów pracy w aptece i obowiązujących aktualnie przepisów. Wiele danych zestawiono w niej w postaci tabel, które będą przydatne nie tylko do pracy dydaktycznej, lecz znajdą także zastosowanie praktyczne podczas przygotowywania leków recepturowych w aptece.
Podręcznik adresowany do studentów farmacji. Będzie również przydatny farmaceutom w codziennej praktyce zawodowej.
Przedmowa VII
I. Apteka jako placówka ochrony zdrowia publicznego Lucyna Bułaś 1
Wprowadzenie 3
Pomieszczenia apteki 5
Asortyment apteki 6
Ogólne zasady wydawania leków w aptece 7
Zasady wydawania produktów leczniczych i wyrobów medycznych z uwzględnieniem refundacji za leki 9
Lek recepturowy 15
Recepta jako dokument apteczny 15
Opis układu recepty 19
Taksacja recept 34
Dokumentacja leku aptecznego, recepturowego 35
Ewidencja sporządzanych w aptece leków 35
Kontrola formalno-merytoryczna recepty 36
Wykaz leków, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne przy sporządzaniu leków recepturowych 41
Podstawy prawne 42
II. Lek recepturowy i apteczny 45
1. Ogólne zasady sporządzania leku recepturowego i aptecznego Renata Jachowicz, Witold Jamróz 47
1.1. Pomieszczenia 51
1.2. Wyposażenie 51
1.3. Ważenie 51
1.4. Rozdrabnianie 53
1.5. Mieszanie 54
1.6. Dzielenie 60
1.7. Składniki leku recepturowego i aptecznego 64
1.7.1. Substancje 64
1.7.2. Rozpuszczalniki 65
1.8. Opakowanie leku recepturowego i aptecznego 65
1.9. Tok postępowania przy wykonywaniu leku recepturowego 68
1.9.1. Dawki 70
1.10. Pacjenci geriatryczni 74
1.11. Pacjenci pediatryczni 76
1.11.1. Dawki leków dla dzieci 76
1.12. Trwałość leków recepturowych 80
1.12.1. Oddziaływania fizyczne 83
1.12.2. Oddziaływania chemiczne 86
1.12.3. Oddziaływania mikrobiologiczne 87
1.12.4. Termin przydatności do użycia 88
1.13. Przykłady preparatów gotowych stosowanych do sporządzania leków recepturowych 91
2. Substancje pomocnicze Bożena Kluczykowska, Tomasz Stożek, Anna Czech 101
2.1. Rozpuszczalniki 101
2.2. Substancje zwiększające lepkość 106
2.2.1. Przepływ newtonowski i nienewtonowski 108
2.2.2. Tiksotropia 109
2.2.3. Rola lepkości w formułowaniu postaci leku 109
2.3. Substancje poprawiające smak, zapach i wygląd postaci leku 115
2.3.1. Substancje poprawiające smak 116
2.3.2. Substancje poprawiające zapach 119
2.4. Składniki podłoży maściowych 120
2.5. Środki konserwujące 121
2.6. Przeciwutleniacze 124
2.7. Związki chelatujące 124
3. Receptura płynnych postaci leku Renata Jachowicz, Anna Czech, Barbara Pandyra-Kowalska, Bożena Kluczykowska 126
3.1. Ogólna charakterystyka płynnych postaci leku – Renata Jachowicz 126
3.2. Roztwory – Renata Jachowicz, Anna Czech. 128
3.2.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci roztworów 128
3.2.2. Recepty – przykłady leków recepturowych 144
3.3. Krople – Barbara Pandyra-Kowalska 177
3.3.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci kropli 177
3.3.2. Recepty – przykłady leków recepturowych 181
3.4. Mieszanki – Barbara Pandyra-Kowalska 190
3.4.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci mieszanek 190
3.4.2. Recepty – przykłady leków recepturowych 195
3.4.3. Mieszanki zawierające wyciągi wodne z surowców roślinnych 223
3.5. Zawiesiny – Bożena Kluczykowska, Anna Czech 233
3.5.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci zawiesin 233
3.5.2. Recepty – przykłady leków recepturowych 237
3.6. Emulsje – Bożena Kluczykowska 249
3.6.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci emulsji 249
3.6.2. Recepty – przykłady leków recepturowych 259
4. Receptura półstałych postaci leku Renata Jachowicz, Bożena Kluczykowska, Anna Czech 266
4.1. Charakterystyka półstałych postaci leku 266
4.2. Systematyka i charakterystyka podłoży maściowych 268
4.3. Charakterystyka leków recepturowych w postaci maści 275
4.3.1. Zasady sporządzania maści 275
4.4. Recepty – przykłady leków recepturowych 283
5. Receptura stałych postaci leku Renata Jachowicz, Tomasz Stożek, Anna Czech, Aldona Maciejewska 308
5.1. Proszki – Tomasz Stożek, Anna Czech 308
5.1.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci proszków 308
5.1.2. Zasady sporządzania proszków 315
5.1.3. Niezgodności w proszkach 319
5.1.4. Recepty – przykłady leków recepturowych 322
5.2. Czopki – Tomasz Stożek, Anna Czech, Aldona Maciejewska, Renata Jachowicz 344
5.2.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci czopków 344
5.2.2. Metody sporządzania czopków 356
5.2.3. Kontrola jakości czopków 365
5.2.4. Recepty – przykłady leków recepturowych w postaci czopków 367
5.2.5. Recepty – przykłady leków recepturowych w postaci globulek i pręcików 379
6. Receptura aseptyczna Renata Jachowicz, Anna Czech, Joanna Jackowska-Janda, Anna Giżycka, Stanisława Krystynowicz, Teresa Pociecha, Krystyna Chmal-Jagiełło 391
6.1. Charakterystyka zasad sporządzania jałowego leku recepturowego – Renata Jachowicz, Anna Czech 391
6.1.1. Boksy i loże aseptyczne 392
6.1.2. Przygotowanie stanowiska do pracy aseptycznej 394
6.1.3. Przygotowanie pracownika do pracy w warunkach aseptycznych 398
6.1.4. Substancje do celów farmaceutycznych 399
6.1.5. Aparatura pomocnicza 400
6.1.6. Opakowania 403
6.2. Receptura leków do oczu – Renata Jachowicz, Anna Czech 403
6.2.1. Krople do oczu – Guttae ophthalmicae404
6.2.2. Płyny do oczu – Solutiones ophthalmicae 430
6.2.3. Maści do oczu – Unguenta ophthalmicae 431
6.2.4. Sposób aplikowania leków do oczu 435
6.3. Receptura antybiotyków – Renata Jachowicz, Anna Czech 436
6.3.1. Preparaty do oczu z antybiotykami 437
6.4. Mieszaniny do żywienia pozajelitowego – Joanna Jackowska-Janda, Anna Giżycka, Stanisława Krystynowicz 441
6.4.1. Tok postępowania przy wykonywaniu mieszanin do żywienia pozajelitowego 443
6.5. Receptura preparatów cytotoksycznych – Teresa Pociecha, Krystyna Chmal-Jagiełło 459
6.5.1. Personel 460
6.5.2. Pomieszczenia i ich wyposażenie 461
6.5.3. Segregacja i utylizacja odpadów 464
6.5.4. Kontrola 465
6.5.5. Tok postępowania przy przygotowaniu preparatów cytotoksycznych 465
6.5.6. Dokumentacja 467
6.5.7. Przykłady sporządzania preparatów 468
6.5.8. Procedury postępowania przy przygotowywaniu preparatów cytotoksycznych 475
7. Receptura pediatryczna Renata Jachowicz, Aldona Maciejewska, Arkadiusz Litwin, Maria Dziedzic,Barbara Pandyra-Kowalska 481
7.1. Wprowadzenie 481
7.2. Charakterystyka fizjologiczna okresu rozwojowego dzieci i młodzieży 481
7.2.1. Dawki leków dla dzieci 488
7.2.2. Przykłady obliczania dawek leku dla dzieci 492
7.3. Charakterystyka leków recepturowych w terapii pediatrycznej 494
7.4. Recepty – przykłady leków recepturowych 496
7.4.1. Płynne leki recepturowe 496
7.4.2. Półstałe leki recepturowe 508
7.4.3. Stałe leki recepturowe 515
Synonimy – Aleksander Mendyk 531
Słownik terminów – Renata Jachowicz 540
Tabele pomocnicze i nomogramy – Renata Jachowicz 563
Piśmiennictwo 577
Skorowidz 581
