Rozpoznawanie zespołu Turnera u noworodków - algorytm badań przesiewowych
Streszczenie
Wstęp: Znaczna częstość występowania (1:2000 – 2500), zaburzenie rozwoju fizycznego i płciowego oraz obecność wada w budowie powłok ciała i narządów wewnętrznych czynią z zespołu Turnera chorobę o znaczeniu społecznym. Jest ona uznawana za najczęstszą przyczynę niedoboru wzrostu u kobiet, przy czym stosowanie biosyntetycznego hormonu wzrostu (rhGH) umożliwia obecnie pacjentkom osiąganie końcowej wysokości ciała zbliżonej do właściwej dla osób zdrowych. Uzyskanie tak dobrej skuteczności preparatów rhGH jest możliwe w przypadku wczesnego zastosowania terapii, nie później niż przed ukończeniem 10. roku życia, a jak się postuluje ostatnio, nawet jeszcze przed ukończeniem 4. roku życia. Skuteczne przeciwdziałanie niedoborowi wzrostu wymaga wobec tego wczesnego rozpoznawania zespołu Turnera, co jest niekiedy możliwe prenatalnie, a w pozostałych przypadkach najlepiej jeśli następuje w okresie noworodkowym lub niemowlęcym.
Cel: Określenie kryteriów klinicznych dla przesiewowego wykrywania przypadków zespołu Turnera u noworodków płci żeńskiej.
Materiał i metody: Retrospektywnie analizowano urodzeniowe wymiary ciała w grupie 544 pacjentek z zespołem Turnera z ciąż pojedynczych. Ocenie poddano czas trwania ciąży, kolejność ciąży i porodu u matek pacjentek, a także wysokość ciała 65% obojga rodziców pacjentek (w ocenie uwzględniono jedynie te przypadki, w których dokonano pomiaru zarówno matki, jak i ojca pacjentki). W każdym przypadku rozpoznanie zespołu Turnera udokumentowano wynikiem oznaczenia kariotypu. Masę i długość ciała noworodków z zespołem Turnera odniesiono do norm z uwzględnieniem czasu trwania ciąży. Wysokość ciała matek i ojców pacjentek odniesiono do opracowanych w roku 1983 norm dla 18-letnich kobiet i mężczyzn.
Wyniki: Średnia masa ciała noworodków wynosiła -1,0 ± 1,1 SDS, a długość 0,4 ± 1,6 SDS. Niedobór masy i/lub długości ciała (≤ -2,0SDS), retrospektywnie upoważniający do rozpoznania hipotrofii wewnątrzmacicznej stwierdzono u 19% badanych. Średni czas trwania ciąży u matek pacjentek wynosił 39,2 ± 1,8 tygodnia, a blisko 80% urodziło się z ciąży pierwszej lub drugiej. Przed 38. tygodniem czasu trwania ciąży urodziło się 15% pacjentek (ciąże niedonoszone), przy czym 6% przed 36. tygodniem. U 34% pacjentek stwierdzono kariotypy mozaikowe, u 56% monosomią 45,X, a u blisko 10% aberracje strukturalne chromosomu X. Średnia wysokość ciała matek wynosiła -0,3 ± 1,0 SDS, a ojców -0,2 ± 1,0 SDS.
Wykaz skrótów wykorzystanych w rozprawie
Wprowadzenie
1. Wstęp
1.1. Częstość występowania zespołu Turnera
1.2. Rys historyczny
1.3. W kład polskich badaczy w opisanie objawów zespołu Turnera
1.4. Fenotyp zespołu Turnera
1.4.1. Wady w budowie powłok
1.4.2. Wady w obrębie szkieletu
1.4.3. Wady narządów wewnętrznych
1.4.4. Choroby towarzyszące
1.5. Genetyczne podstawy zespołu Turnera
1.6. Przebieg wzrastania dziewcząt z zespołem Turnera
1.7. Społeczne i psychologiczne skutki niedoboru wzrostu u chorych z zespołem Turnera
2. Założenia i cele pracy
3. Materiał i metody
3.1. Materiał
3.2. Metodyka badań
3.2.1. Udokumentowanie rozpoznania zespołu Turnera
3.2.2. Czas trwania ciąży, kolejność ciąży i porodu oraz wymiary ciała noworodków z zespołem Turnera
3.2.3. Pomiar wysokości ciała rodziców dziewcząt z zespołem Turnera
3.2.4. Statystyczna ocena wyników
4. Wyniki
4.1. Noworodki z zespołem Turnera
4.2. Ciąża i poród u matek pacjentek z zespołem Turnera
4.2.1. Czas trwania ciąży oraz kolejność ciąży i porodu u matek pacjentek z zespołem Turnera
4.2.2. Kolejność ciąży i porodu u kobiet, które urodziły córkę z zespołem Turnera
4.2.3. Kolejność ciąży i porodu u kobiet, które o czasie urodziły córkę z zespołem Turnera
4.2.4. Kolejność ciąży i porodu u kobiet, które przedwcześnie urodziły córkę z zespołem Turnera
4.2.5. Poronienia poprzedzające narodziny dziecka z zespołem Turnera
4.2.6. Częstość narodzin niedonoszonych dzieci z zespołem Turnera
4.3. Rodzaje aberracji chromosomowych u pacjentek z zespołem Turnera
4.3.1. Kariotyp mozaikowy
4.3.2. Aberracje liczbowe z obecnością męskiego materiału genetycznego
4.3.3. Aberracje strukturalne
4.3.4. Rodzaje aberracji chromosomowych u donoszonych i niedonoszonych noworodków z zespołem Turnera
4.3.5. Kariotyp mozaikowy u noworodków niedonoszonych i donoszonych
4.3.6. Aberracje strukturalne u noworodków niedonoszonych i donoszonych
4.4. Kolejność ciąży i porodu u matek pacjentek z tym samym rodzajem aberracji chromosomowej
4.4.1. Kolejność ciąży u matek pacjentek z kariotypem mozaikowym
4.4.2. Kolejność ciąży u matek pacjentek z aberracjami strukturalnymi
4.4.3. Kolejność porodu u matek pacjentek z aberracjami liczbowymi i strukturalnymi chromosomu X
4.4.4. Kolejność porodu u matek, których córki mają w genomie dwie linie komórkowe
4.4.5. Kolejność porodu u matek pacjentek z aberracjami strukturalnymi
4.5. Masa ciała noworodków z zespołem Turnera
4.5.1. Z różnicowanie masy ciała noworodków zależne od kolejności i czasu trwania ciąży ..
4.5.2. Zróżnicowanie masy ciała noworodków zależne od kolejności porodu
4.5.3. Zróżnicowanie masy ciała noworodków zależne od kolejności ciąży i porodu
4.5.4. Zróżnicowanie masy ciała noworodków zależne od rodzaju aberracji chromosomowej
4.5.5. Zróżnicowanie masy ciała noworodków donoszonych i niedonoszonych o tym samym rodzaju aberracji chromosomowej
4.6. Długość ciała noworodków z zespołem Turnera
4.6.1. Zróżnicowanie długości ciała noworodków zależne od kolejności oraz czasu trwania ciąży
4.6.2. Długość ciała noworodków niedonoszonych
4.6.3. Zróżnicowanie długości ciała noworodków zależne od kolejności porodu
4.6.4. Zróżnicowanie długości ciała noworodków zależne od kolejności ciąży i porodu
4.6.5. Zróżnicowanie długości ciała noworodków zależne od rodzaju aberracji chromosomowej
4.6.6. Zróżnicowanie długości ciała noworodków donoszonych i niedonoszonych o tym samym rodzaju aberracji chromosomowej
4.7. Hipotrofia wewnątrzmaciczna u noworodków z zespołem Turnera
4.8. Wysokość ciała rodziców pacjentek z zespołem Turnera
4.8.1. Urodzeniowa masa i długość ciała córek z zespołem Turnera zależnie od wysokości ciała rodziców
4.8.2. Wysokość ciała rodziców dzieci niedonoszonych
4.8.3. Wysokość ciała rodziców pacjentek z poszczególnymi rodzajami aberracji chromosomowych
4.9. Algorytm postępowania w przypadku podejrzenia u noworodka zespołu Turnera
5. Omówienie wyników
5.1. Czas trwania ciąży oraz kolejność ciąży i porodu u matek pacjentek z zespołem Turnera
5.2. M asa ciała noworodków z zespołem Turnera
5.3. Długość ciała noworodków z zespołem Turnera
5.4. Wysokość ciała rodziców pacjentek z zespołem Turnera
5.5. Algorytm postępowania w przypadku podejrzenia u noworodka zespołu Turnera
5.5.1. Podejrzenie zespołu Turnera wysunięte na podstawie badania przedmiotowego noworodka
5.5.2. Podejrzenie zespołu Turnera wysunięte na podstawie oceny masy i długości ciała noworodka
5.5.3. Dodatkowe kryteria kliniczne przemawiające za wysunięciem podejrzenia zespołu Turnera
6. Wnioski
7. Piśmiennictwo
Streszczenie
Abstract
Spis rycin
Spis tabel
Aneks
Spis tabel zamieszczonych w aneksie
