Siły zbrojne w stanie pokoju, kryzysu, wojny
Siły zbrojne w stanie pokoju, kryzysu, wojny to książka oferująca Czytelnikowi przede wszystkim rzetelną wiedzę o wojsku: zarówno o jego wnętrzu (organizacji, strukturach, funkcjonowaniu), jak i o miejscu oraz znaczeniu w państwie i stosunkach międzynarodowych.
Punktem wyjścia do refleksji nad znaczeniem siły w rzeczywistości międzynarodowej jest przedstawienie funkcji działań sił zbrojnych w trzech stanach: pokoju, kryzysu i wojny. Tytułowy kontekst analiz i rozważań ma służyć zrozumieniu tego, że wojsko to nie tylko narzędzie wojenne, lecz także gwarant politycznego porządku, grupa społeczna o specyficznych właściwościach; to istotny instrument stabilizacji bądź destabilizacji środowiska międzynarodowego. Bolesław Balcerowicz wiele uwagi poświęca procesom i kierunkom zmian współcześnie zachodzącym w sferze wojskowości.
Głównymi adresatami monografii są studenci stosunków międzynarodowych, dla których ma stanowić swoisty podręcznik przedmiotu „międzynarodowe stosunki wojskowe” i być pomocna w studiach strategicznych. Książka w swojej formule i treściach może stać się również lekturą pożyteczną dla zainteresowanych problematyką bezpieczeństwa i obronności, a także polityką i stosunkami międzynarodowymi.
Bolesław Balcerowicz – profesor dr hab., generał dywizji w stanie spoczynku, pracuje w Instytucie Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1965–1991 służył w jednostkach liniowych oraz sztabach Wojska Polskiego, m.in. na stanowiskach dowódcy plutonu, kompanii, batalionu, pułku, dywizji. Od 1991 roku w Akademii Obrony Narodowej, w latach 2000–2003 rektor tej uczelni. Studiował w akademiach wojskowych w Warszawie, Moskwie, Rzymie. Doktor honoris causa Akademii Wojskowych Czech oraz Słowacji. Współtwórca strategii obronnej III RP. Autor wielu prac z zakresu bezpieczeństwa, obronności, wojskowości, nauki o wojnie i pokoju, m.in. książek: Sojusz a obrona narodowa (Warszawa 1999), Pokój i „nie-pokój” na progu XXI wieku (Warszawa 2003), Siły zbrojne w państwie i stosunkach międzynarodowych (Warszawa 2006).
Spis treści
Wstęp 9
Rozdział I
Podstawowe pojęcia 11
Literatura uzupełniająca 22
Rozdział II
Rola i miejsce sił zbrojnych w państwie 24
2.1. Definicje 24
2.2. Siły zbrojne – funkcje, role, zadania 25
2.3. Siły zbrojne w środowisku międzynarodowym 34
Literatura uzupełniająca 36
Rozdział III
Siły zbrojne – typy (modele), rodzaje, struktury 38
3.1. Typy (modele) sił zbrojnych 38
3.2. Rodzaje sił zbrojnych. Struktury 45
3.3. Sztaby. Sztaby generalne (główne) 48
Literatura uzupełniająca 51
Rozdział IV
Kontrola państwa nad armią (cywilna kontrola).
Stosunki cywilno-wojskowe 52
4.1. Cywilna kontrola 52
4.2. Neutralność sił zbrojnych 58
4.3. Stosunki cywilno-wojskowe 59
4.4. Kontrola nad armią w państwach niedemokratycznych 61
4.5. Wojskowe zamachy stanu. Rządy (dyktatury) wojskowe 64
4.6. Militaryzm 70
Literatura uzupełniająca 71
Rozdział V
Czynniki warunkujące kształt i charakter sił zbrojnych. Siły zbrojne wybranych państw 72
5.1. Siły zbrojne Stanów Zjednoczonych (mocarstwa światowego) 74
5.2. Siły zbrojne Francji (mocarstwa, „średniej potęgi światowej”) 77
5.3. Siły Zbrojne Wielkiej Brytanii (mocarstwa pokolonialnego,
państwa wyspiarskiego) 80
5.4. Siły zbrojne Rosji (odradzającego się mocarstwa) 82
5.5. Siły zbrojne Chin (wschodzącego mocarstwa) 86
5.6. Siły zbrojne Szwajcarii (państwa, które „jest armią”) 90
5.7. Siły zbrojne Izraela (państwa w stanie „nie-pokoju”) 92
5.8. Siły zbrojne Turcji (państwa kontrolowanego przez armię) 95
Literatura uzupełniająca 98
Rozdział VI
Sojusze polityczno-militarne. Koalicje 100
6.1. Sojusz – definicje 101
6.2. Cele i funkcje sojuszy 102
6.3. Warunki, zasady tworzenia sojuszy 103
6.4. Typy sojuszy 106
6.5. Z obowiązania sojusznicze 110
6.6. Strategia sojuszu a strategia narodowa 113
6.7. Sojusz a koalicja 115
6.8. Sojusz a organizacja bezpieczeństwa zbiorowego 117
6.9. NATO – sojusz, „nie-sojusz” 119
Literatura uzupełniająca 122
Rozdział VII
Wielonarodowe siły wojskowe 123
7.1. Siły wielonarodowe w sojuszu 123
7.2. Siły wielonarodowe w koalicjach wojennych 127
7.3. Siły wielonarodowe w misjach i operacjach pokojowych 129
7.4. Wielonarodowe siły wojskowe Unii Europejskiej 133
7.5. Wojsko Polskie w wielonarodowych siłach wojskowych 137
Literatura uzupełniająca 140
Rozdział VIII
Siły zbrojne w konfliktach zbrojnych i wojnach 141
8.1. Kryzys. Konflikt zbrojny 141
8.2. Wojna – definicje, redefinicje 147
8.3. Wojny współczesne 153
8.4. Wojna w Iraku (2003) 165
8.5. Przyszłe wojny 176
Literatura uzupełniająca 188
Rozdział IX
Siły zbrojne w operacjach pokojowych/operacjach
innych niż wojenne 190
9.1. Podstawy prawne, definicje, normy i zasady operacji/misji
pokojowych 190
9.2. Formy, dynamika, generacje misji/operacji pokojowych 194
9.3. Klasyfikacja misji/operacji pokojowych. Terminologia 198
9.4. Operacje stabilizacyjne 202
9.5. Kwestie kierowania i użycia siły w operacjach 203
Literatura uzupełniająca 207
Rozdział X
Zbrojenia. Kontrola zbrojeń. Rozbrojenie 208
10.1. Zbrojenia 209
10.2. Kontrola zbrojeń. Rozbrojenie 212
10.3. Perspektywy. Rozbrajanie czy przezbrajanie? 215
Literatura uzupełniająca 216
Rozdział XI
Zmiany zachodzące w sferze wojskowości 217
11.1. Megatrendy rozwojowe a wojskowość 218
11.2. Teorie wielkiej zmiany a wojskowość 222
11.3. Wskaźniki zmian 225
11.4. Nowe funkcje, nowe zadania sił zbrojnych. Ku armii zawodowej 228
11.5. Prywatyzacja misji, działań militarnych i paramilitarnych.
Problem najemnictwa w XXI wieku 232
11.6. Rewolucja w sferze wojskowości 236
Literatura uzupełniająca 240
Zakończenie 241
Literatura 242
Indeks nazwisk 256
