Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Komentarz
Opracowanie stanowi praktyczny komentarz do przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi dotyczących skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego i skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Publikacja ma na celu ułatwienie przygotowania skarg w przedmiocie sporu o zgodność z prawem zaskarżonego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania przez organy administracji publicznej, bez narażania skarżącego na ponoszenie kosztów postępowania sądowoadministracyjnego. Przedstawiono w niej aktualne orzecznictwo (zarówno dominującą linię orzeczniczą, jak i orzeczenia odmienne), co pomaga rozstrzygnąć wątpliwości interpretacyjne odnośnie do przepisów ustawy. W drugim wydaniu komentarza szczegółowo omówiono najnowsze zmiany do ustawy dotyczące m.in.:
rozszerzenia właściwości sądów administracyjnych,
nowych rozwiązań w zakresie wymogów formalnych skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a zwłaszcza skarg na indywidualne interpretacje i opinie zabezpieczające, oraz skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Adresaci:
Komentarz jest przeznaczony dla prawników praktyków (adwokatów, radców prawnych), a także dla osób przygotowujących się do egzaminów na aplikacje i egzaminów je kończących. Będzie również przydatny doradcom podatkowym i rzecznikom patentowym.
Wykaz skrótów |15
Część I Skarga w postępowaniu sądowoadministracyjnym
Rozdział 1. Właściwość sądów administracyjnych |23
I. Prawo skargi do sądu administracyjnego |23
II. Budowa systemu ustrojowego sądów administracyjnych |34
1. Uwagi wstępne |34
2. Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych |35
3. Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego |40
III. Pełna regulacja właściwości sądów administracyjnych |42
IV. Zaskarżenie do wojewódzkiego sądu administracyjnego |44
1. Uwagi wstępne |44
2. Skarga na decyzje administracyjne |45
A. Uwagi ogólne |45
B. Przesłanki materialnoprawne zakwalifikowania czynności prawnej jako decyzji administracyjnej |45
C. Wyłączenie możliwości zakwalifikowania czynności prawnej jako decyzji administracyjnej na mocy regulacji zawartych w ustawach materialnoprawnych |56
D. Elementy formalne czynności prawnej organu administracji publicznej stanowiące podstawę do zakwalifikowania czynności jako decyzji administracyjnej 64
E. Wyłączenie zaskarżalności skargą decyzji kasacyjnej z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Sprzeciw od decyzji |70
F. Wyłączenie zaskarżalności decyzji administracyjnej przez poddanie sprawy właściwości sądów powszechnych |70
3. Skarga na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym. Skarga na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym |84
A. Uwagi ogólne |84
B. Postanowienia, na które służy zażalenie |92
C. Postanowienia kończące postępowanie |93
D. Postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty |94
E. Skarga na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie |98
4. Skarga na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej niż decyzje administracyjne i postanowienia, dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa |103
5. Skarga na pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach, opinie zabezpieczające i odmowę wydania opinii zabezpieczających |120
A. Uwagi ogólne |120
B. Skarga na pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach |121
C. Skarga na opinie zabezpieczające i odmowę wydania opinii zabezpieczających |124
6. Skarga na bezczynność lub przewlekle prowadzone postępowanie (skarga na bezczynność lub przewlekłość materialnoprawną) |125
A. Uwagi ogólne |12
B. Skarga na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1–4 (art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a.) |126
C. Skarga na przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach pisemnych interpretacji przepisów prawa podatkowego wydawanych w indywidualnych sprawach, opinii zabezpieczających i odmowy wydania opinii zabezpieczających |136
7. Skarga na bezczynność lub przewlekłość procesową (art. 3 § 2 pkt 9 p.p.s.a.) |138
8. Skarga na akty prawa miejscowego jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej |145
9. Skarga na akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej |151
10. Skarga na akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego |159
V. Skarga na podstawie ustaw szczególnych |166
VI. Skarga na niewykonanie wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego |187
VII. Zakres ograniczenia właściwości sądów administracyjnych |192
Rozdział 2. Legitymacja do złożenia skargi do sądu administracyjnego |206
I. Bezpośrednie i pośrednie prawo do sądu administracyjnego |206
1. Wyznaczenie konstytucyjnego układu podmiotowego strony skarżącej |206
2. Funkcja postępowania sądowoadministracyjnego a rozszerzenie układu podmiotowego |207
3. Konstrukcja prawna bezpośredniego prawa do sądu administracyjnego |210
II. Zdolność sądowa |212
1. Uwagi ogólne|213
2. Dopuszczalność uzupełnienia braków zdolności sądowej. Zakres dopuszczalności uzupełnienia braków zdolności sądowej |225
3. Następstwo prawne w zakresie zdolności sądowej |226
4. Zdolność sądowa w regulacji szczególnej |231
5. Zdolność sądowa organu administracji publicznej |235
6. Zdolność sądowa wspólnoty samorządowej (gminy, powiatu, województwa) |240
IV. Zdolność procesowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym |296
V. Legitymacja prokuratora do wniesienia skargi |316
VI. Legitymacja Rzecznika Praw Obywatelskich do wniesienia skargi |322
VII. Legitymacja Rzecznika Praw Dziecka do wniesienia skargi |325
VIII. Legitymacja organizacji społecznej do wniesienia skargi |326
IX. Legitymacja do złożenia skargi na podstawie ustaw szczególnych |345
X. Pośrednie prawo do sądu administracyjnego |375
Rozdział 3. Pełnomocnictwo do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego |398
Rozdział 4. Pierwszeństwo obrony na drodze administracyjnej jako przesłanka dopuszczalności skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego |436
I. Wprowadzenie |437
II. Pierwszeństwo obrony na drodze administracyjnej wobec działania, bezczynności, przewlekle prowadzonego postępowania podejmowane w formach ustanowionych w przepisach administracyjnego prawa procesowego |439
1. Wykorzystanie środków zaskarżenia w toku instancji przesłanką dopuszczalności skargi |439
2. Ograniczenia pierwszeństwa obrony na drodze administracyjnej zaskarżalności decyzji administracyjnej |458
3. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa |459
A. Wprowadzenie |459
B. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa w regulacji Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi |460
C. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa jako sformalizowany środek obrony |460
D. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa jako środek obrony o ograniczonym zakresie wymogów formalnych |467
III. Wyłączenie pierwszeństwa obrony na drodze administracyjnej |470
1. Obowiązujące rozwiązania |470
2. Nowe rozwiązania w zakresie wyłączenia pierwszeństwa drogi administracyjnej zaskarżalności innych aktów i czynności (art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.), aktów prawa miejscowego, uchwał i zarządzeń z zakresu administracji publicznej (art. 3 § 2 pkt 5 i 6 p.p.s.a.) |472
IV. Weryfikacja aktów wydanych w postępowaniu administracyjnym (podatkowym) na drodze administracyjnej i drodze sądowej a pierwszeństwo drogi administracyjnej |474
Rozdział 5. Wymagania formalne wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego |485
I. Uwagi ogólne |485
II. Wymagania formalne dotyczące treści skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego |485
1. Uwagi ogólne |487
2. Oznaczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego |488
3. Oznaczenie skarżącego |488
4. Wskazanie zaskarżonego aktu, bezczynności lub przewlekle prowadzonego postępowania |490
5. Wskazanie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania dotyczy skarga |491
6. Określenie naruszenia prawa |491
III. Naruszenie prawa dające podstawy do uwzględnienia skargi na decyzję lub postanowienie |494
1. Uwagi ogólne |495
2. Naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy |496
3. Kwalifikowane naruszenie przepisów postępowania |497
A. Uwagi ogólne |497
B. Podstawy wznowienia postępowania administracyjnego i podatkowego |498
4. Naruszenie niekwalifikowane prawa postępowania |514
5. Kwalifikowane naruszenie przepisów prawa materialnego |515
A. Uwagi ogólne |515
B. Podstawy stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia |515
C. Przesłanki sanacji kwalifikowanego naruszenia przepisów prawa materialnego i przepisów prawa procesowego |522
IV. Uwzględnienie skargi na inne akty lub czynności |526
V. Naruszenie prawa a moc oceny prawnej wojewódzkiego sądu administracyjnego i wykładni Naczelnego Sądu Administracyjnego |535
VI. Określenie naruszenia interesu prawnego |536
VII. Dowód w zakresie skargi, o której mowa w art. 52 § 3 i 4 p.p.s.a., że skarżący wezwał właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa |536
VIII. Wniosek o zastosowanie środka przez sąd administracyjny; wniosek o wymierzenie organowi grzywny; wniosek o przyznanie sumy pieniężnej od organu na rzecz skarżącej |538
IX. Podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika |539
X. Dołączenie do skargi pełnomocnictwa, jeżeli skargę wnosi pełnomocnik (art. 46 § 3 p.p.s.a.) |545
XI. Dołączenie odpisów |548
XII. Rozwiązania szczególne w zakresie wymogów skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego |564
XIII. Obowiązek sporządzenia skargi i odpisu załączników w języku polskim |568
XIV. Kilku skarżących w jednej sprawie |569
XV. Forma pisemna skargi |571
XVI. Termin wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego |575
1. Uwagi ogólne |575
2. Sposób obliczania terminu do wniesienia skargi |604
3. Ochrona przed skutkami uchybienia terminowi do wniesienia skargi | 617
A. Uwagi wprowadzające |617
B. Przesłanki formalne wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi |630
C. Odrzucenie wniosku |634
XVII. Tryb wnoszenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego |641
XVIII. Wymóg formalny uiszczenia wpisu od skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego |646
1. Uwagi ogólne |646
2. Zakres podmiotowy obowiązku uiszczenia wpisu. Jeden wpis |6563. Konkretyzacja wysokości wpisu stosunkowego. Konsekwencje braku określenia w skardze wartości przedmiotu zaskarżenia |661
4. Sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia |671
5. Rozszerzenie wysokości opłaty kancelaryjnej w związku z wnoszeniem skarg w formie dokumentu elektronicznego |673
6. Wykonanie przez stronę skarżącą obowiązku uiszczenia wpisu i opłaty kancelaryjnej |674
7. Prawo pomocy wyjątkiem od obowiązku uiszczenia wpisu i opłaty kancelaryjnej |679
A. Uwagi ogólne |680
B. Zakres prawa pomocy |680
C. Treść i forma wniosku o przyznanie prawa pomocy |695
D. Właściwość wojewódzkiego sądu administracyjnego do rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomocy |702
E. Obowiązek złożenia dodatkowego oświadczenia oraz dokumentów |702
F. Wygaśnięcie prawa pomocy |706
XIX. Wniosek o przyznanie zwrotu należnych kosztów postępowania |706
XX. Wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności |708
XXI. Odrzucenie skargi przez wojewódzki sąd administracyjny |724
Część II Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym
Rozdział 1. Zakres przedmiotowy skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym |731
Rozdział 2. Legitymacja do wniesienia skargi kasacyjnej |750
Rozdział 3. Doręczenie odpisu sentencji wyroku oraz doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem |771
Rozdział 4. Wymagania skargi kasacyjnej |784
I. Uwagi ogólne |784
II. Wymagania materialne treści skargi kasacyjnej |787
1. Uwagi wstępne |787
2. Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia |787
3. Wskazanie, czy orzeczenie jest zaskarżone w całości, czy w części |788
4. Przytoczenie podstaw skargi kasacyjnej i ich uzasadnienie |789
A. Podstawy skargi kasacyjnej |789
B. Klasyfikacja podstaw kasacyjnych |791
C. Rozgraniczenie prawa materialnego i prawa procesowego |794
D. Charakter prawny regulacji Kodeksu postępowania administracyjnego i Ordynacji podatkowej |795
E. Naruszenie prawa materialnego |796
F. Naruszenie przepisów postępowania |824
Uwagi ogólne |824
Nieważność postępowania |842
5. Sformułowanie podstaw kasacyjnych |854
A. Uwagi wprowadzające |854
B. Ograniczenie wyprowadzenia podstaw kasacyjnych |858
C. Uzupełnienie podstaw kasacyjnych |863
D. Uzasadnienie podstaw kasacyjnych |865
6. Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądania uchylenia lub zmiany |869
III. Wymóg materialny sporządzenia skargi kasacyjnej |871
1. Przymus zastępstwa – podpis skargi kasacyjnej |872
2. Wyłączenie przymusu zastępstwa |873
3. Zakres przymusu zastępstwa |874
IV. Wymagania formalne skargi kasacyjnej |874
V. Rozwiązania w zakresie wymogów skargi kasacyjnej w ustawach szczególnych |875
VI. Forma skargi kasacyjnej |880
VII. Tryb i termin wniesienia skargi kasacyjnej |880
1. Uwagi ogólne |881
2. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej |883
3. Wniosek o rozpoznanie sprawy na rozprawie albo oświadczenie o zrzeczeniu się rozprawy |887
4. Wpis od skargi kasacyjnej. Koszty postępowania kasacyjnego |887
VIII. Wniosek o wstrzymanie aktu lub czynności zaskarżonych do wojewódzkiego sądu administracyjnego |891
Bibliografia |897
Indeks artykułów |901
