Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża

• Druk: Łódź, 2015
• Autor: Zofia A. Brzozowska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Autorka opisuje wyobrażenia Sofii – upersonifikowanej Mądrości Bożej, charakterystyczne dla kultury duchowej wschodniego chrześcijaństwa, zwłaszcza zaś Bizancjum i obszaru Slavia Orthodoxa. Stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, kim, zdaniem średniowiecznych twórców bizantyńskich i słowiańskich, była Mądrość Boża, ukazywana w żeńskiej postaci: czy mamy w jej przypadku do czynienia z symbolicznym przedstawieniem Boga (Chrystusa – Logosu lub Ducha Świętego) czy też z wyobrażeniem o drugiej, kobiecej naturze Stwórcy? Ukazuje miejsce, zajmowane przez Sofię w kulturze obszaru Slavia Orthodoxa. Analizie poddaje zatem wybrane zabytki średniowiecznego piśmiennictwa południowo- i wschodniosłowiańskiego: teksty, w których Mądrość Boża została utożsamiona z Chrystusem, skojarzona z Bogurodzicą lub też pojawia się jako byt autonomiczny, posiadający jednoznacznie kobiecą tożsamość. Ponadto porównuje ze sobą wielu przykładów ikonograficznych wyobrażeń upersonifikowanej Mądrości Bożej, pojawiających się na ikonach, miniaturach zdobiących rękopisy, mozaikach i malowidłach naściennych. Książka może spowodować lub utwierdzić w wierze wszystkich wątpiących.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7969-826-4
• ISBN druku: 978-83-7969-825-7
• Liczba stron: 490

Pobierz spis treści»

Wstęp  12

ROZDZIAŁ I. Wyobrażenia o Mądrości Bożej w chrześcijaństwie wschodnim  30
1.	Chrystus – Wcielone Słowo Boże jako Sofia w tradycji bizantyńskiej  33
1.1.	Chrystus – Mądrość Boża w pismach Ojców Kościoła  37
1.2.	Wątki sofijne w hymnografii bizantyńskiej  54
1.3.	Wcielone Słowo czy niestworzona energia? Między chrystologią a sofiologią palamizmu  60
1.4.	Komu tak naprawdę dedykowano w Bizancjum kościoły Hagia Sofia?  66
1.5.	Chrystus – Mądrość Boża w ikonografii Kościoła wschodniego  82
2.	Duch Święty jako Sofia w tradycji bizantyńskiej  98

ROZDZIAŁ II. Źródła żeńskiej personifikacji Sofii w duchowości bizantyńsko- prawosławnej  104
1.	Upersonifikowana Mądrość Boża w Starym Testamencie  104
1.1.	Księga Przysłów  107
1.2.	Księga Hioba  119
1.3.	Mądrość Syracha  120
1.4.	Księga Mądrości [Salomona]  129
2.	Maryjny wymiar Sofii w kulturze wschodniego chrześcijaństwa  145
2.1.	Bogurodzica jako „dom Mądrości” w duchowości bizantyńskiej  145
2.2.	Maryjno-eklezjastyczny wymiar Sofii na obszarze Slavia Orthodoxa  152
2.2.1.	Świątynie Hagia Sofia w źródłach proweniencji słowiańskiej  157
2.2.2.	Bogurodzica jako „dom Sofii” w słowiańskim malarstwie ikonowym  173

ROZDZIAŁ III. Chrześcijańska muza – Sofia jako inspiratorka świętych w ikonografii Kościoła wschodniego  182
1.	Przedstawienia Sofii jako muzy w sztuce bizantyńskiej (VI–XIII w.)  185
2.	Personifikacja Mądrości Bożej w sfragistyce bizantyńskiej (VI–XI w.)  205
3.	Sofia – muza w sztuce okresu „renesansu Paleologów” na Bałkanach  209
4.	Wyobrażenia Sofii jako muzy w sztuce ruskiej (XIV–XVI w.)  238

ROZDZIAŁ IV. Uczta u Pani Mądrości (Prz 9, 1–6). Dzieje motywu w piśmiennictwie i sztuce obszaru Slavia Orthodoxa  260
1.	Prz 9, 1–6 w piśmiennictwie staro-cerkiewno-słowiańskim  272
2.	Motyw „uczty Mądrości” w sztuce obszaru Slavia Orthodoxa  297

ROZDZIAŁ V. Sofia – upersonifikowana Mądrość Boża w kulturze Nowogrodu Wielkiego (XIII–XVI w.)  330
1.	Republika Świętej Sofii. Mądrość Boża w ideologii politycznej Nowogrodu Wielkiego (XIII–XV w.)  331
2.	Caryca Sofia Przemądra. Wyobrażenie o upostaciowionej Mądrości Bożej a folklor północnoruski  352
3.	Tronująca Sofia na ikonach nowogrodzkich – geneza i rozwój motywu  356
4.	Kontrowersje wokół ikon Sofii w świetle źródeł ruskich z XV–XVI w.  379

Zakończenie  390
Wykaz skrótów  396
Bibliografia  400
Źródła  400
Opracowania  416
Summary  450
Резюме  454
Indeks osób  458
Indeks nazw geograficznych i etnicznych  470
Ilustracje  476