Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku

• Druk: Łódź, 2010
• Redakcja naukowa: Andrzej Lech, Andrzej Rykała, Krystyna Radziszewska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Zamieszczone w niniejszej publikacji artykuły, znacznie wzbogacają wiedzę o życiu społeczno-kulturalnym łódzkich Żydów i Niemców w okresie Polski Ludowej i III Rzeczpospolitej. Są naukowe, zachowują znaczny obiektywizm wobec badanego przedmiotu, ale jednocześnie wzruszają, wskazując na traumę tych mniejszości. Pozwalają wczuć się w świat przeżyć wewnętrznych łodzian , którzy nie z własnej winy , po II wojnie światowej, znaleźli się w znikomej mniejszości w swoim mieście, a mimo wszystko starali się twórczo w nim funkcjonować. Książka składa się z trzech segmentów powiązanych z sobą tematyką, ale nie zastosowanym podejściem metodologicznym i aparatem naukowym. Zostały one umownie określone jako spojrzenia etnologa, historyka, filologa i geografa. Przy tym każda z tych części posiada, przy przewadze metod charakterystycznych dla danej nauki, również właściwości podejścia interdyscyplinarnego, ale uwzględniającego głównie dorobek historii.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Redakcja: Andrzej Lech, Andrzej Rykała, Krystyna Radziszewska
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7525-496-9
• Liczba stron: 378

Wstęp (Andrzej Lech)  9 
CZĘŚĆ I SPOJRZENIE ETNOLOGA Społecznośćżydowska 11
Inga Kuźma – Współczesne życie organizacyjne i wspólnotowe łódzkich Żydów  13 
Wprowadzenie 13 
1. Żydowskość jako „konstrukcja w procesie” – Gmina Wyznaniowa Żydowska  23 
2. „Pomost” ku żydowskości – Klub Fundacji S. Laudera, Stowarzyszenie i Fundacja Magen Dawid 33 
3. Żydowskość „nieoswojona” – młodzi nieobecni 41 
Podsumowanie 48 
Beata Wasilewska- Klamka –  Społeczność żydowska w Łodzi po 1945 r. Szkic do portretu  49 
Wprowadzenie  49 
1. Obrazy wspomnień najstarszego pokolenia  50 
2. Obrazy wspomnieńśredniego pokolenia  54 
3. Obrazy wspomnień młodego pokolenia  65 
Podsumowanie. 67
Joanna Sadowska – Mniejszość żydowska w Łodzi po 1945 roku w świadomości mieszkańców miasta  69 
Wprowadzenie  69 
1. Polska Ludowa a dzień dzisiejszy – zmiana sytuacji mniejszości żydowskiej w Łodzi 72 
2. Żydzi na tle innych łodzian. 74 
3. Stosunek ankietowanych do badanej mniejszości 	74 
4. Wiedza ankietowanych do badanej mniejszości	 80 
Podsumowanie	 83 
Bibliografia 	88 
Społeczność niemiecka 	93
Inga Kuźma – Życie organizacyjne współczesnej łódzkiej społeczności niemieckiej 	93 
Wprowadzenie  93 
1.	Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne w Łodzi  95 
2.	Niemieckojęzyczne Koło Biblijne  99 
Podsumowanie  101 
Agnieszka Iwaszkiewicz – W mojej (nie) pamięci. Opowieść o losach kobiet pochodzenia niemieckiego w Łodzi  102 
Wprowadzenie. Antropolog w zetknięciu z mniejszością narodową 102 
1.	Być Niemką w Łodzi 106 
2.	To co chowam w (nie) pamięci  116 
3.	Poza Przeszłością?  123 
Podsumowanie  124 
Joanna Sadowska – Mniejszość niemiecka w Łodzi po 1945 r. w świadomości mieszkańców miasta  126 
Bibliografia 	133 
CZĘŚĆ II – SPOJRZENIE HISTORYKA I FILOLOGA 	137
Społeczność żydowska 	139
Leszek Olejnik – Struktury życia społeczno-politycznego łódzkich Żydów w latach 1945–1950  139 
1.	W nowej rzeczywistości społeczno-politycznej 139 
2.	Wojewódzki Komitet Żydowski – geneza, struktura, oblicze polityczne 	140 
3.	Żydowskie życie polityczne – partie polityczne 		147 
4.	Życie religijne (działalność Żydowskiej Kongregacji Wyznaniowej) 	 155 
5.	Zmiany instytucjonalne w organizacjach żydowskich w latach 1945–1950 	 161 
Ewa Wiatr – Życie kulturalne Żydów w Łodzi w latach 1945–1950 163 
Wprowadzenie   163 
1.	Uwarunkowania społeczno-polityczne  164 
2.	Aktywność kulturalne partii i organizacji żydowskich  168 
3.	Związek Literatów i Dziennikarzy Żydowskich w Łodzi  170 
4.	Działalność wydawnicza   175 
5.	Związek Żydowskich Artystów Plastyków  177 
6.	Towarzystwo Kultury Żydowskiej   180 
7.	Teatr Żydowski  183 
8.	Repertuar rozrywkowy   190 
9.	Film żydowski   192
Przemysław Stępień – Szkolnictwo żydowskie w Łodzi w latach 1945–1950  195 
Społeczność niemiecka 209
Krystyna Radziszewska – Społeczność niemiecka w Łodzi w latach 1945–1950  209 
1.	Niemiecka lista narodowościowa (DVL)  209 
2.	Pierwsze miesiące w wyzwolonym mieści  211 
3.	Obóz Pracy Sikawa (1945–1950)  214 
3.1. Utworzenie obozu i jego załoga  214 
3.2. Sikawa jako obóz pracy 	216 
3.3. Przyjęcie do obozu i warunki obozowe 218 
4. Obóz dla jeńców wojennych  226 
Podsumowanie  229 
Monika Kucner – Prasa łódzka wobec kwestii niemieckiej w latach 1945–1947 i jej rola w kształtowaniu opinii społecznej  230 
Wprowadzenie  230 
1.	Tematyka  231 
2.	Analiza językowa  235 
2.1. Środki retoryczne 	235 
2.2. Środki stylistyczne  337 
3. Obraz Niemca w tekstach literackich  242 
Podsumowanie  244 
Monika Kucner, Krystyna Radziszewska – W poszukiwaniu nowej ojczyzny – losy Niemców łódzkich poza Łodzią  245 
1.	Ucieczka z Łodzi  245 
2.	Komitet Pomocy  248 
3.	Ziomkostwo Wisła-Warta  249 
4.	Kuratorium Łódzkiego Niemieckiego Gimnazjum  253 
5.	Czasopisma i archiwa  254 
6.	Komisja ds. Badania Dziejów Niemiec w Polsce  256 
7.	Biblioteka im. Marcina Opitza w Herne  257 
8.	Kontakty z Łodzią  257 
9.	Wielcy Łodzianie  259 
10.	Łodzianie powracają do Łodzi  260 
Podsumowanie  260 
CZĘŚĆ II – SPOJRZENIE GEOGRAFA 263
Wprowadzenie (Marek Barwiński, Andrzej Rykała)  265 
Społeczność żydowska 267
Andrzej Rykała – Łódź na mapie skupisk żydowskich Polski (po 1945 r.)  267 
1.	Skupisko żydowskie w Łodzi do 1945 r  267 
2.	Skupisko żydowskie w Łodzi po zakończeniu wojny – refleksja ogólna, cel opracowania    270 
3.	Żydzi w powojennej Polsce – kim są? 271 
4.	Dynamika zmian liczby Żydów w Łodzi na tle przemian demograficznych i społecznych skupisk żydowskich w Polsce– przyczyny, przebieg, konsekwencje  273 
4.1. Lata 40  	273 
4.2. Lata 50 	282 
4.3. Lata 60	 286 
4.4. Lata 70 i 80 	289 
4.5. Lata 90 i początek XXI w. 291 
5. Łódź na mapie aktywności społeczno-politycznej, gospodarczej, kulturalnej oraz religijnej polskich Żydów  294 
5.1. Pluralizm i autonomia – życie organizacyjne Żydów w pierwszych latach powojennych   294 
5.2. Działalność polityczna  295 
5.3. Działalność społeczno-gospodarcza i kulturalna  308 
5.4. Działalność opiekuńcza, oświatowa i religijna  324 
5.5. Spółdzielczość  322 
Kres autonomii instytucjonalnej Żydów. Podsumowanie  325 
Bibliografia  331 
Społeczność niemiecka 	333
Marek Barwiński, Andrzej Rykała – Przemiany demograficzno-społeczne i działalność organizacyjna Niemców w Łodzi na tle sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 r  333 
1.	Zanim przybyli do Łodzi – Niemcy w przestrzeni państwa polskiego  333 
2.	Geneza skupiska Niemców w Łodzi w kontekście przestrzennego rozwoju ich osadnictwa na ziemiach polskich do 1945 r.  335 
3.	Przemiany demograficzno-społeczne Niemców w Łodzi na tle sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 r 341 
3.1. Ogólna sytuacja demograficzno-społeczna Niemców w pierwszych latach po zakończeniu wojny   342 
3.2. Zmiany liczebne i migracje łódzkich Niemców w latach 40 344 
3.3. Problem byłych volksdeutschów  346 
3.4. Przemiany społeczne Niemców w Łodzi na tle sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce  350 
4. Działalność organizacyjna Niemców w Łodzi na tle podobnych form aktywności mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 r   362 
Podsumowanie  373 
Bibliografia  375