Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach
Do czego porównamy heretyków? Czy do kogoś ich upodobnimy? Gorsi są bowiem od głuchych i ślepych bożków, ponieważ idole są z kamienia i drzewa, nie widzą ani nie słyszą. Heretycy, mając myśli człowiecze, z własnej woli ukamienowali się, nie poznawszy prawdziwej nauki. Lecz czy do demonów ich porównać? Gorsi są od demonów. Demony bowiem boją się krzyża Chrystusowego, heretycy zaś rąbią krzyże i tworzą z nich swoje narzędzia. Demony boją się oblicza Pana namalowanego na desce, heretycy zaś nie kłaniają się przed ikonami, ale nazywają je bożkami. Demony boją się kości sprawiedliwych [w Panu], nie śmieją zbliżyć się do relikwiarzy, w których leżą bezcenne skarby dane chrześcijanom dla ratunku z każdej niedoli; heretycy zaś drwią z nich i naśmiewają się z nas, widząc, jak kłaniamy się im, prosząc je o pomoc. Pierwszy tom Series Ceranea stanowi dwujęzyczne komentowane wydanie antologii słowiańskich tekstów źródłowych - 15 tekstów z dziejów herezji dualistycznych na Bałkanach, różnych gatunkowo, stylistycznie i objętościowo. Całość poprzedza studium wstępne zawierające szczegółowy przegląd historii neomanichejskich herezji dualistycznych oraz wnikliwą analizę doktryny bogomilskiej w kontekście innych religijnych ruchów dysydenckich.
Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow, Series Ceranea. Nowe przedsięwzięcie wydawnicze Centrum Ceraneum Uniwersytetu Łódzkiego 10
Georgi Minczew, Słowiańskie teksty antyheretyckie jako źródło do poznania herezji dualistycznych na Bałkanach 14
1. Jan Egzarcha, Heksameron (fragmenty), opr. i przeł. M. Skowronek 60
2. Kosma Prezbiter, Mowa polemiczna przeciwko heretykom (fragmenty), opr. i przeł. M. Skowronek przy współpracy G. Minczewa 68
3. Anatemy z Palei historycznej, opr. i przeł. M. Skowronek 128
4. Anatemy z Synodykonu bułgarskiego na Niedzielę Ortodoksji, tzw. Synodykonu cara Boriła, opr. i przeł. J.M. Wolski 134
5. Anatemy z serbskich synodykonów na Niedzielę Ortodoksji, opr. i przeł. M. Skowronek 148
6. O mesalianach nazywanych bogomiłami albo babunami, opr. i przeł. M. Skowronek 156
7. O Bogomile Popie z Kormczy słowiańskiej, opr. i przeł. J.M. Wolski 160
8. Pseudo-Jan Chryzostom, O prawie kościelnym (fragment), opr. i przeł. J.M. Wolski 164
9. Tekst antyheretycki z Reguły eremickiej, opr. i przeł. J.M. Wolski 170
10. Patriarcha Kalikst I, Żywot Świętego Teodozjusza Tyrnowskiego (fragmenty), opr. i przeł. J.M. Wolski 174
11. Patriarcha Eutymiusz Tyrnowski, Żywot Świętego Hilariona Megleńskiego (fragmenty), opr. i przeł. J.M. Wolski 194
12. Nomokanon Pseudo-Zonarasa (fragment), opr. i przeł. J.M. Wolski 216
13. Marek z Peci, Żywot Świętego patriarchy Efrema (fragment), opr. i przeł. J.M. Wolski 222
14. Słowo o pochodzeniu paulicjan, opr. i przeł. M. Skowronek 226
15. O herezji mesaliańskiej nazywanej eutychijską, opr. i przeł. M. Skowronek 234
Słownik herezjologiczny 238
Indeks cytatów i przywołań biblijnych 246
Indeks osób i terminów 252
Resume 262
