Strajk studencki w Łodzi styczeń–luty 1981 r.
Inspiracją do przygotowania niniejszej książki były opinie dawnych uczestników strajku. Dobór osób, które udzieliły relacji, nie był przypadkowy, ale założony plan uzyskania i stworzenia reprezentatywnej próby, w której znajdą się przedstawiciele strony studenckiej i ówczesnej władzy, obok liderów strajkowych, np. z Międzyuczelnianej Komisji Porozumiewawczej, będą też tzw. zwyczajni uczestnicy strajku, a obok przedstawicieli UŁ pojawią się reprezentanci pozostałych łódzkich uczelni: AM, PŁ, PWSM i PWSSP, został zrealizowany tylko częściowo. Niestety, dotarcie do przedstawicieli ówczesnej władzy państwowej, a także politycznej, z wielu względów było utrudnione lub niemożliwe. Zdjęcia, znajdujące się w książce, zostały tak dobrane, aby poprzez ich pryzmat, równolegle do części zawierającej relacje i dokumenty, dało się opowiedzieć historię łódzkiego strajku. Specyfika źródła ikonograficznego pozwalała uwypuklić niezwykle charakterystyczne dla strajku studenckiego motywy, które trudno oddać w opisie – duże nagromadzenie młodych ludzi na małej przestrzeni, momenty wielkich emocji i wyciszenia, np. na modlitwie, różne formy aktywności strajkowej, które przenikały się z narastającym zmęczeniem. Publikowane zdjęcia pozwalają też wyjść poza swoisty dotychczasowy kanon, tzn. koncentrowanie się na tym, co działo się w budynku Wydziału Filologicznego UŁ. Książka poszerza wiedzę i podtrzymuje pamięć o łódzkim strajku studenckim z 1981 r. Jest ona także dobrym przykładem współpracy różnych środowisk i pokoleń, połączonych wspólną myślą – w tym wypadku uchronienia przed zapomnieniem istotnej karty walki polskiej młodzieży akademickiej o wolność swojego środowiska i całej Polski.
Wstęp 9
I. Strajk studencki ze stycznia – lutego 1981 r. w relacjach 15
Edward Chudzik 17
Grzegorz Gaworski 22
Paweł Gniazdowski 27
Marek Janaszkiewicz 32
Piotr Kociołek 36
Zbigniew Koszałkowski 41
Biruta Lewaszkiewicz–Petrykowska 46
Małgorzata Litwińczuk–Lenczewska 50
Maciej Maciejewski 55
Wiesław Maciejewski 58
Andrzej Mękarski 63
Wiktor Miler 68
Zbigniew Natkański 74
Józef Niewiadomski 79
Jan Olczyk 82
Kazimierz Olejnik 85
Henryk Pawlikiewicz 90
Marek Perliński 94
Ryszard Podladowski 98
Jacek Pytel 104
Maria i Krzysztof Straus 108
Bogusław Święcicki 113
Wiesław Urbański 118
Wojciech Walczak 124
Marian Wróblewski 126
Stanisław Zaręba 130
Zbigniew Żołnierczyk 134
II. Strajk studencki ze stycznia – lutego 1981 r. w dokumentach 143
Nr 1. 1980 wrzesień 28, Łódź – Oświadczenie w sprawie zawiązania się Międzyuczelnianego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Związku Studentów Łodzi 145
Nr 2. 1980 wrzesień 29, Łódź – Informacja na temat początków tworzenia niezależnej organizacji studenckiej w Łodzi 146
Nr 3. 1980 r. październik 1, Łódź – Informacja o podjęciu działalności na UŁ przez Komitet Założycielski Niezależnego Związku Studentów Łodzi 147
Nr 4. 1980 r. październik 2, Łódź – Informacja na temat nowych inicjatyw organizacyjnych w środowisku studenckim 149
Nr 5. 1980 październik 3, Łódź – Informacja o nowych inicjatywach organizacyjnych w środowisku młodzieżowym 150
Nr 6. 1980 r. październik 6, Łódź – Wstępna lista postulatów NZS PŁ przedstawiona władzom tej uczelni 150
Nr 7. 1980 r. październik 7, Łódź – Komunikat z prac Międzyuczelnianego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Związku Studentów Łodzi 151
Nr 8. 1980 r. październik 16, Łódź – Oświadczenie w sprawie kierunków działalności Niezależnego Związku Studentów Łodzi 152
Nr 9. 1980 r. październik 22, Łódź – Informacja o sytuacji wśród studentów uczelni łódzkich 153
Nr 10. 1980 r. październik 23, Łódź – Sytuacja w szkole filmowej i powstanie „Ruchu Odnowy Uczelni” 154
Nr 11. 1980 r. grudzień 1, Łódź – Informacja o sytuacji w kręgach partyjnych i młodzieżowych na łódzkich uczelniach 155
Nr 12. 1980 r. grudzień 7, Łódź – Akcja „Solidarnego Czekania” w szkole filmowej 156
Nr 13. 1981 r. styczeń 6, Łódź – Wniosek Uczelnianego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Zrzeszenia Studentów PŁ w sprawie rehabilitacji osób usuniętych z uczelni z powodów politycznych po marcu 1968 r. 157
Nr 14. 1981 r. styczeń [7], Łódź – Informacja o sytuacji na Wydziale Prawa i Administracji UŁ 158
Nr 15. 1981 r. styczeń 7, Łódź – Protokół uzgodnień przyjęty na Wydziale Prawa i Administracji UŁ 159
Nr 16. [1981 r. styczeń 8], Łódź – Komitet Solidarnego Czekania o początkach akcji protestacyjnej na UŁ 161
Nr 17. 1981 r. styczeń 8, Łódź – Pierwszy dzień „Solidarnego Czekania” na Wydziale Prawa i Administracji UŁ i jeden z pierwszych strajkowych wierszy studentów 162
Nr 18. 1981 styczeń 10, Łódź – Informacja dotycząca rozwoju akcji „Solidarnego Czekania” na UŁ 163
Nr 19. 1981 r. styczeń 12, Łódź – Notatka służbowa por. Tomasza Grosmana dotycząca sytuacji w środowisku studenckim 164
Nr 20. 1981 r. styczeń 20, Łódź – Notatka ze spotkania z TW „Adam Czarny” w sprawie narastania napięcia w środowisku łódzkich studentów 165
Nr 21. 1981 r. styczeń 21, Łódź – Komunikat o rozpoczęciu rozmów Studenckiego Komitetu Jedności z Komisją Międzyresortową 166
Nr 22. 1981 r. styczeń 22, Łódź – Stanowisko KU PZPR w UŁ po fiasku pierwszych rozmów z Ministerstwem Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki 167
Nr 23. 1981 r. styczeń 22, Łódź – Komunikat Komitetu Gotowości Strajkowej PŁ z zapowiedzią podjęcia strajku okupacyjnego 168
Nr 24. 1981 r. styczeń 23, Łódź – Informacja operacyjna przekazana przez TW „Markowicz” o sytuacji strajkowej w Łodzi 169
Nr 25. 1981 r. styczeń [23], [Łódź] – Apel strajkujących studentów UŁ o pomoc żywnościową 170
Nr 26. 1981 r. styczeń 24, Łódź – Informacja ppor. Andrzeja Brolika dotycząca Adama Sobolewskiego, studenta PWSFTViT, współzałożyciela NZS w Łodzi i twórcy oczekiwanego filmu Grudzień poświęconego rewolcie robotniczej na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. 171
Nr 27. 1981 r. styczeń 24, Łódź – Informacja o rozpoczęciu strajku przez studentów Akademii Medycznej w Łodzi 173
Nr 28. 1981 r. styczeń 24, Łódź – Komunikat biskupa ordynariusza łódzkiego Józefa Rozwadowskiego w sprawie modlitwy w kościołach za strajkujących studentów 174
Nr 29. 1981 styczeń [24], Łódź – Komunikat Studenckiego Komitetu Jedności o powstaniu Międzyuczelnianej Komisji Porozumiewawczej 175
Nr 30. 1981 r. styczeń [24], Łódź – Apel do uczelni w kraju o delegowanie swoich przedstawicieli do Międzyuczelnianej Komisji Porozumiewawczej 176
Nr 31. 1981 r. styczeń 25, Łódź – Komunikat o rozpoczęciu działalności przez Międzyuczelnianą Komisję Porozumiewawczą 177
Nr 32. 1981 r. styczeń 26, Łódź – Informacja dotycząca rozszerzania się strajku studenckiego obaw Wydziału Nauki i Oświaty KŁ PZPR, że kierownictwo nad akcją przejmie Ogólnopolski Komitet Założycielski NZS 178
Nr 33. [1981 r. styczeń 26], [Łódź] – Oświadczenie Rektora PŁ prof. Edwarda Galasa w sprawie podjęcia akcji strajkowej przez Komitet Gotowości Strajkowej PŁ 179
Nr 34. 1981 r. styczeń 26, Łódź – Odezwa Komitetu Gotowości Strajkowej PŁ w sprawie sondażu na temat przystąpienia do akcji strajkowej 180
Nr 35. 1981 r. styczeń 26, Łódź – Informacja o podjęciu „Solidarnego Czekania” przez studentów PWSM 181
Nr 36. 1981 r. styczeń 27, Łódź – Informacja dla Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej o rozpoczęciu strajku przez studentów AM w Łodzi 182
Nr 37. 1981 styczeń 28, Łódź – Wystąpienie ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki prof. Janusza Górskiego w czasie posiedzenia Senatu UŁ 184
Nr 38. 1981 r. styczeń 28, Łódź – Informacja SZSP zawierająca stanowisko tej organizacji wobec aktualnej sytuacji w środowisku studenckim 197
Nr 39. 1981 r. styczeń 28, Kraków – Poparcie studentów Krakowa dla strajkujących studentów w Łodzi 200
Nr 40. 1981 styczeń 29, Łódź – Protokół z nadzwyczajnego posiedzenia Senatu AM poświęconego omówieniu postulatów studenckich 201
Nr 41. 1981 r. styczeń 29, Łódź – Oświadczenie MKZ NSZZ „Solidarność” w Łodzi o wsparciu studenckiej akcji strajkowej 203
Nr 42. 1981 r. styczeń 29, Łódź – Uchwała Rady Wydziału Elektrycznego PŁ w sprawie postulatów strajkowych studentów 204
Nr 43. 1981 r. styczeń 29, Warszawa – Informacja ministra Janusza Górskiego o sytuacji strajkowej w Łodzi i taktyce delegacji rządowej w czasie zaczynających się rozmów ze strajkującymi 206
Nr 44. 1981 r. styczeń [30], Łódź – Informacja KU PZPR w PŁ dotycząca sytuacji strajkowej 207
Nr 45. 1981 r. styczeń 30, Łódź – Porozumienie zawarte przez UKS AM w Łodzi z władzami wojewódzkimi 209
Nr 46. 1981 r. styczeń 31, Łódź – Informacja KU PZPR w PŁ o sytuacji strajkowej na politechnice 211
Nr 47. [1981 r. styczeń], [Łódź] – Anonim traktujący o akcji „Solidarnego Czekania” studentów UŁ 213
Nr 48. [1981 r., styczeń], Łódź – Wykaz studentów organizujących strajk w Instytucie Historii UŁ 214
Nr 49. 1981 r. luty 1, Łódź – Rozpowszechniane przez MKZ NSZZ „Solidarność” oświadczenie MKP w sprawie wystąpień ministra Janusza Górskiego w telewizji 215
Nr 50. 1981 r. luty 1, Łódź – Rozpowszechniane przez MKZ NSZZ „Solidarność” oświadczenie pracowników UŁ w sprawie wystąpień ministra Janusza Górskiego w telewizji 216
Nr 51. 1981 r. luty 2, Łódź – Informacja KU PZPR w PŁ o sytuacji strajkowej na politechnice 217
Nr 52. 1981 r. luty 2, Warszawa – Wystąpienie ministra Janusza Górskiego w czasie posiedzenia Rady Ministrów 218
Nr 53. 1981 r. luty 3, Łódź – Ustalenia między Uczelnianym Komitetem Strajkowym AM w Łodzi a Komisją Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej 222
Nr 54. 1981 r. luty 3, Łódź – Ustalenia między Uczelnianym Komitetem Strajkowym AM w Łodzi a Komisją Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Urzędem Miasta Łodzi 225
Nr 55. 1981 r. luty 3, Łódź – Oświadczenie Senatu PWSM po wystąpieniu telewizyjnym
ministra Janusza Górskiego 227
Nr 56. 1981 r. luty 3, Łódź – Porozumienie regulujące funkcjonowanie PWSM w czasie strajku okupacyjnego 228
Nr 57. [1981 r. luty 3], Łódź – Odpowiedź Biura Prasowego Komitetu Strajkowego PŁ na zarzuty, że strajk studencki jest inspirowany z zewnątrz 229
Nr 58. 1981 r. luty 7, Łódź – Dyskusja w czasie posiedzenia Senatu UŁ (fragment) 231
Nr 59. 1981 r. luty 8, Poznań – Odezwa Komitetu Strajkowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza z poparciem dla strajkujących studentów Łodzi 239
Nr 60. 1981 r. luty 11, Łódź – Stanowisko Rady Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego wobec strajku studentów 240
Nr 61. 1981 r. luty 12, Łódź – Oświadczenie przedstawiciela Ministerstwa Kultury i Sztuki w sprawie kryzysu w rozmowach z UKS w PWSM 245
Nr 62. [1981 r. luty 12], Łódź – Postulaty przedstawione przez studentów Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych 246
Nr 63. 1981 r. luty 13, [Warszawa] – Ocena sytuacji strajkowej w Łodzi przedstawiona przez przedstawiciela KŁ na naradzie rektorów i pierwszych sekretarzy komitetów uczelnianych PZPR 248
Nr 64. [1981 r. luty 13], [Warszawa] – Plan zintensyfikowania działań polityczno-propagandowych aparatu partyjnego wobec strajku studenckiego w związku ze zamianą na stanowisku premiera rządu 251
Nr 65. 1981 r. luty 13, Łódź – Wyciąg z protokołu nr 7/80/82 Rady Wydziału Mechanicznego dotyczącego aktualnej sytuacji na PŁ 252
Nr 66. 1981 r. luty 16, Łódź – Potępienie przez SZSP z Instytutu Historii UŁ postępowania MKP 255
Nr 67. 1981 r. luty [16], Łódź – List Łódzkich Zakładów Pracy do premiera gen. Wojciecha Jaruzelskiego w sprawie przyśpieszenia podpisania porozumienia kończącego strajk studencki 256
Nr 68. 1981 r. luty 17, Łódź – Protokół posiedzenia Rady Wydziału Lekarskiego AM w Łodzi 257
Nr 69. 1981 r. luty [17], [Warszawa] – Stanowisko ministra ds. Współpracy ze Związkami Zawodowymi Stanisława Cioska w sprawie rejestracji NZS 259
Nr 70. 1981 r. luty 18, Łódź – Porozumienie łódzkie (fragmenty) 260
Nr 71. 1981 r. luty 20, Łódź – Słowo biskupa ordynariusza łódzkiego Józefa Rozwadowskiego w związku z zakończeniem strajku studenckiego 268
Nr 72. 1981 r. luty 20, Warszawa – List ministra Janusza Górskiego do rektorów w sprawie okoliczności podpisania porozumienia z MKP w dniu 18 II 1981 r. 269
Nr 73. [1981 r. luty], Łódź – Komunikat Komendy Wojewódzkiej MO w Łodzi dotyczący wydalenia z Polski Lenki Cvrckowej („Lindy Winsh”) 271
Nr 74. 1981 r. marzec 9, Łódź – Komunikat kurii diecezjalnej w Łodzi dotyczący opieki duszpasterskiej w czasie strajku 272
Nr 75. 1981 r. marzec 31, Łódź – Informacja TW „Zenith”, dotycząca przebiegu strajku w różnych budynkach łódzkich uczelni 273
III. Strajk studencki ze stycznia – lutego 1981 r. w ikonografii 277
IV. Postscriptum. Sytuacja w łódzkim środowisku studenckim po strajku ze stycznia – lutego 1981 r. 397
Wykaz skrótów 408
Bibliografia 410
